Kɔ i nun ndɛ'n su trele

Kɔ like ng'ɔ o fluwa'n nun'n su trele

NDƐ TRE NGWLAN

Ɔ fa ngwlɛlɛ nantili

Ɔ fa ngwlɛlɛ nantili

1-3. (a) ?Ngue ti yɛ sa su wa tɔ Abigaili i awlo’n nunfuɛ’m be su ɔ? (b) ?Abigaili i su kosan benin mun yɛ é wá tɛ́ be su ɔ?

SA NG’Ɔ su wa tɔ Nabali m’ɔ ti Abigaili i wun’n i awlo’n su’n, ɔ timan aɔwi. Sonja mɔ be ju be liɛ 400 be su ba i awlo’n nun yasua’m be nunkunlɛ. Ɔ maan gbanflɛn kun bali wa boli ndɛ sɔ’n su kleli Abigaili. Kɛ gbanflɛn’n usu sa. ?Sanngɛ, ngue ti yɛ sonja sɔ’m be kunndɛ kɛ bé núnkun Nabali i awlo’n nunfuɛ mun bɔbɔ’n niɔn?

2 Nabali i klun yo wi kpɛkun i nuan nun ndɛ yo ya. I yɛ ɔ kpɛli saɛ sɔ’n i ba ɔ. Sran nga ɔ wɔli i safle’n kusu timan sran kaan. Ɔ ti sonja su kpɛn, kpɛkun i sonja’m be si alɛ kun kpa. Ɔ maan, gbanflɛn’n wa toli Abigaili naan ɔ de be. Afin, bian sɔ’n nin i sonja’m be su ba be nunkunlɛ. Atrɛkpa’n, gbanflɛn sɔ’n ti Nabali i bua kankanfuɛ’m be nun kun. ?Sanngɛ, bla sin kun sa kwla jran sonja kpanngban be ɲrun?

?Bla sin kun sa kwla jran sonja kpanngban be ɲrun?

3 Maan e dun mmua e kan sran’n i wafa nga bla sɔ’n ti’n i ndɛ. ?Wan yɛle Abigaili? ?Ngue ti yɛ sa sɔ’n su wa tɔ i su ɔ? ?Ajalɛ benin yɛ Abigaili i Ɲanmiɛn sulafilɛ’n kle e ɔ?

Ɔ “si ngwlɛlɛ kpa yɛ ɔ ti klanman”

4. ?Sran’n i wafa benin yɛle Nabali?

4 Nabali nin Abigaili fataman kaan sa, afin Abigaili ti bla kpa. Nabali liɛ’n, i nzuɛn’n timan kpa, i kpa bɔbɔ’n, i dunman’n i bo’n yɛle “sinnglinfuɛ.” Sɛ i si nin i nin yɛ be tɔnnin i dunman sɔ’n nin e. Sɛ kusu i nzuɛn tɛ’n ti yɛ sran’m be flɛli i sɔ’n nin e, e siman nun ndɛ. I kwlaa yoli o, kɛ i dunman’n fa ti’n, yɛ i bɔbɔ’n fa ti ɔ, afin sika m’ɔ le i’n ti’n, ɔ bu i wun sran dan. Ɔ “ti tɛ, i like yolɛ yo ya.” Kpɛkun ɔ yo sran kpokokpoko, yɛ ɔ ti nzannunmunfuɛ. Ɔ maan sran’m be sro i kpa, yɛ be klomɛn i sa.​—1 Sam. 25:2, 3, 17, 21, 25.

5, 6. (a) ?Abigaili i nzuɛn kpa nga be kɛnnin i ndɛ’n yɛle benin? (b) ?Ngue ti yɛ finfinfuɛ kɛ Nabali sa’n yɛ Abigaili jɛli i ɔ?

5 Abigaili i nzuɛn’n nin Nabali liɛ’n timan kun kaan sa. Afin Biblu’n waan Abigaili liɛ’n, ɔ si ngwlɛlɛ kpa. I dunman’n i bo’n yɛle “Min si maan i bɔbɔ dili aklunjuɛ.” Siɛ kwlaa ng’ɔ wu ba bla klanman’n, ɔ di aklunjuɛ. Sanngɛ ng’ɔ wu ba mɔ i nzuɛn’n ti kpa’n, i aklunjuɛ liɛ’n be kanman. Afin blɛ sunman nun’n, sran nga ɔ ti klanman’n ɔ tu i wun, ɔ kunndɛman ngwlɛlɛ atin’n, ɔ timan yakpafuɛ annzɛ ɔ lafiman Ɲanmiɛn su. Sanngɛ Abigaili liɛ’n ɔ timan sɔ. Ɔ ti klanman kpɛkun ɔ si ngwlɛlɛ.​—An kanngan 1 Samiɛl 25:2-3 nun.

6 Sran wie’m be kwla usa be wun kɛ: ‘?Ɔ yo sɛ ti yɛ bla ngwlɛlɛfuɛ kɛ ngalɛ sa’n, ɔ ko jali finfinfuɛ sɔ’n niɔn?’ Laa’n, siɛ nin niɛn mun yɛ be siesie aja’n be man be mma mun ɔn. Sɛ ba’n i bɔbɔ yɛ ɔ ko fa sran nga i waan ɔ́ jɛ́ i’n, ɔ nin i fata kɛ sran sɔ’n ɔ yo i si nin i nin’m be klun su. Abigaili liɛ’n, atrɛkpa sɛ sika mɔ Nabali le i’n, annzɛ kusu yalɛfuɛ mɔ i si nin i nin be ti’n, i ti yɛ be fɛ i mɛnnin i’n nin o. I kwlaa yoli o, kannzɛ bɔbɔ Nabali ti aɲanbeunfuɛ sɛ’n, sanngɛ w’a yoman bian kpa.

7. (a) ?Sɛ siɛ nin niɛn’m be kunndɛ kɛ bé klé be mma mun aja’n i su akunndan kpa’n, ngue yɛ ɔ fataman kɛ be yo ɔ? (b) ?Ngue yɛ Abigaili miɛnnin i ɲin yoli ɔ?

7 Siɛ nin niɛn nga be ti ngwlɛlɛfuɛ’n, be kle be mma mun aja’n i su akunndan nga ɔ nin i fata’n. I ti’n be mianman be kɛ be ja sikafuɛ, annzɛ kusu be mma nga be nin a wieman ɲin’n, be faman aja ndɛ be tintinman be wun. (1 Kor. 7:36) Abigaili liɛ’n, ɔ lemɛn i yowlɛ kun. I kwlaa yoli o, Nabali jɛli i wieli. Sanngɛ Abigaili miɛnnin i ɲin naan i aja sɔ’n w’a yo ye.

“Ɔ yoli be finfin”

8. ?Wan yɛ Nabali kpɛli i nzowa ɔ? ?Yɛ ngue ti yɛ i ajalɛ sɔ’n timan ngwlɛlɛ ayeliɛ ɔ?

8 Nabali i ayeliɛ tɛ’n ti’n, ɔ su wa uka Abigaili i afɛ’n su. Afin sran nga ɔ kpɛli i nzowa’n yɛle Davidi m’ɔ ti Ɲanmiɛn i sufuɛ kpa’n. Ɲanmiɛn maan i nuan ijɔfuɛ Samiɛli guɛli i ti su ngo. I sɔ’n kle kɛ Ɲanmiɛn kpɛli i naan ɔ sin famiɛn Saili i ja nun. (1 Sam. 16:1, 2, 11-13) Ngalɛ’n ti’n, famiɛn Saili i ɲin cili Davidi, yɛ ɔ kunndɛli kɛ ɔ́ kún i bɔbɔ. I sɔ’n ti’n, Davidi nin i sonja 600 be wanndili i ko trannin aawlɛ flɛnnɛn’n nun lɔ.

9, 10. (a) ?Lika benin nun yɛ Davidi nin i sran’m be kplin be ɲin be tran ɔn? (b) ?Sa benin ti yɛ ɔ fata kɛ Nabali si Davidi nin i sran’m be ye ɔ? (An nian ndɛ kpɔlɛ 10 i ja ngua lɛ ndɛ’n i nun wie.)

9 Klɔ nga be flɛ i Maɔn’n, i su lɔ yɛ Nabali tran ɔn. Kpɛkun ɔ le asiɛ Karmɛli lɔ. * Klɔ nɲɔn sɔ’m be o kpɔlɛ su, kpɛkun ijre fu lɔ kpa. Ɔ maan be ti bua tawlɛ lika klanman. Lɔ yɛ Nabali tɛ i bua 3.000 mun ɔn. Klɔ nɲɔn sɔ’m be nvɛnwunnvɛnwun asiɛ liɛ’n, be di su fie ɔ yoman ye. Klɔ sɔ’m be ngua lɔ lika’n nun lɔ yɛ Paran aawlɛ flɛnnɛn’n ɔ wo ɔ, yɛ be wia afiliɛ lɔ lika liɛ’n nun yɛ jenvie nga ɔ ti njin nzue klakla’n ɔ wo ɔ. Asiɛ nga ɔ o jenvie sɔ’n i wun lɛ’n ɔ kwlá yoman like fi ye. Yɛbuɛ buɛ mun kusu be sɔn lɔ kpa wie. Lika sɔ’n nun lɔ yɛ Davidi nin i sran’m be kplin be ɲin be tran ɔn. Atrɛkpa’n saan bé dí koniɛn naan b’a ɲan like kan b’a di. Ɔ ju wie’n, be nin Nabali i bua kankanfuɛ’m be yia.

10 ?Ngue yɛ Davidi i sonja’m be yoli Nabali i nnɛn kankanfuɛ mun ɔn? Sɛ be waan bé wúa be bua’m be wie’n, nn be wuali. Sanngɛ b’a yoman sɔ, sasalɛ li yɛ be sasali Nabali i gbanflɛn nin i bua mun kɛ talɛ sasa sran’n sa ɔ. (An kanngan 1 Samiɛl 25:15, 16 nun.) Afin sa nga be kwla ɲan be lika sɔ’n nun’n be sɔnnin. Nnɛn wlɛfuɛ’m be kwla di bua’m be nun wie mun. Kpɛkun lika nga ɔ mantan Izraɛli mɛn’n i ja ngua lɔ lika’n i koko’n, awiefuɛ’m be wua lɛ titi. Ɔ maan, be kusu be kwla kle gbanflɛn sɔ’m be yalɛ wie. *

11, 12. (a) ?Wafa sɛ yɛ kɛ Davidi kán ndɛ’n, ɔ kleli kɛ ɔ bu Nabali i sran ɔn? (b) ?Ngue ti yɛ wafa nga Nabali tɛli Davidi su’n, ɔ nin i fataman ɔn?

11 Aawlɛ flɛnnɛn’n nun lɔ’n, sran kpanngban kɛ nga sa’m be talɛ’n leman ba. I sɔ ti’n, Davidi sunmɛnnin i sran’m be nun blu Nabali i wun lɔ naan ɔ ukɛ i. Blɛ sɔ nun mɔ be su kpɛkpɛ bua’m be ndrɛ’n, ɔ ti aklunjuɛ dilɛ blɛ. Sran’m be di cɛn yɛ be yo be wiengu ye, ɔ maan blɛ ng’ɔ nin i fata’n i nun yɛ Davidi ko toli Nabali ɔ. Ɔ buli Nabali i sran, afin ndɛ nga i waan be kan kle Nabali’n, ɔ ti ndɛ kpa ngunmin. Ɔ seli kɛ ɔ ti Nabali i “sufuɛ.” Atrɛkpa’n, kɛ mɔ Nabali trɛ i kpɛn’n, i ti yɛ ɔ yoli sɔ ɔ. ?Sanngɛ wafa sɛ yɛ Nabali tɛli Davidi su ɔ?​—1 Sam. 25:5-8.

12 Nabali plannin tɛ kpa. I gbanflɛn’n seli Abigaili kɛ Nabali “yoli [Davidi nin i sonja’m] be finfin.” Nabali ti awɛnfuɛ dan. I nnɛn’n nin i nzue’n ɔ nin i kpanwun’n be jumɛn i. I ti’n ɔ yoli Davidi i finfin, kpɛkun ɔ fɛli i sunnzunnin kanga mɔ w’a wanndi i min’n i sa nun’n. Ɔ maan wafa kunngba nga Davidi i kpɔfuɛ Saili bu i’n, yɛ Nabali bu i wie ɔ. Sanngɛ nɛ́n i sɔ yɛ Zoova bu Davidi ɔ. Ɲanmiɛn klo Davidi, yɛ i ɲrun’n, ɔ ti Izraɛli nvle’n i famiɛn. Ɲanmiɛn bumɛn i kɛ Davidi ti kanga.​—1 Sam. 25:10, 11, 14.

13. (a) ?Kɛ be wa boli ndɛ nga Nabali kannin’n su kleli Davidi’n, ngue yɛ Davidi guguli kɛ ɔ́ yó ɔ? (b) ?Ndɛ benin yɛ ɔ o Zak 1:20 nun ɔn? ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n bu ajalɛ nga Davidi waan ɔ́ fá’n niɔn?

13 Kɛ be wa boli ndɛ nga Nabali kannin’n su kleli Davidi’n, Davidi fali ya dan kpa. Yɛ ɔ guguli kɛ ɔ́ kó kún Nabali i awlo nun yasua kwlaa. Ɔ maan ɔ seli i sonja’m be kɛ: “Amun kwlakwla amun fa be tokofi mun.” Yɛ i bɔbɔ, ɔ́ fɛ́ i liɛ’n niɔn. I sonja’m be nun sran 400 be su i su. I waan ɔ́ kún yasua kwlaa nga be o Nabali i awlo’n nun’n. (1 Sam. 25:12, 13, 21, 22) Sɛ Davidi fali ya’n, i ndɛ yo fɛ, sanngɛ ya’n i sin like nga i waan ɔ́ yó’n, ɔ timan kpa. Afin Biblu’n se kɛ: “Sɛ sran fa ya’n, ɔ kwlá yo-man sa ng’ɔ ti kpa’n Nyanmiɛn nyrun’n.” (Zak 1:20) ?Yɛ ngue like bɔɔ sa cɛ yɛ Abigaili yó naan ɲrɛnnɛn sa sɔ’n w’a to a fuan i awlo nunfuɛ mun ɔn?

“Ń yó wɔ mo ɔ ngwlɛlɛ’n ti”

14. (a) ?Wafa sɛ yɛ Abigaili buli Nabali i sa tɛ’n i nuan nɲa ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ e kwla fa Nabali i ayeliɛ’n, ɔ nin Abigaili i liɛ’n e tu e wun fɔ nun ɔn? (An nian ndɛ ng’ɔ o ja ngua lɛ’n i nun wie.)

14 Abigaili yoli like kun fa buli i wun’n i sa tɛ’n i nuan nɲa. W’a buman i su nun waka kɛ i wun Nabali liɛ’n sa. Kɛ gbanflɛn’n kán Nabali ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “I anwlɛn tɛ’n ti be kwlá kan-man ndɛ kle-mɛn i.” * (1 Sam. 25:17) Nabali i bɔbɔ i wun dandan yolɛ’n ti’n, be kwlá kanman ndɛ klemɛn i. Andɛ bɔbɔ’n, sran’m be yo kɛ Nabali sa wie. Sanngɛ Nabali i gbanflɛn’n si kɛ Abigaili timan sɔ. I ti yɛ ɔ wanndili ko boli ndɛ’n su kleli i’n niɔn.

Abigaili timan kɛ Nabali sa. I liɛ’n be kan ndɛ kle i’n, ɔ sie i su tie.

15, 16. (a) ?Ngue yɛ Abigaili yoli m’ɔ kle kɛ i nzuɛn’n fa bla wakawaka’n mɔ Nyanndra Mun fluwa’n kɛn i ndɛ’n niɔn? (b) ?Ngue ti yɛ ajalɛ nga Abigaili fali’n kleman kɛ i ɲin yimɛn i wun’n niɔn?

15 Abigaili buli akunndan fali ajalɛ “ndɛndɛ kpa.” Ɔ fali kpanwun nin nzan nin bua mɔ b’a tɔn’n, ɔ nin ɔrzu mma kɛɛnwa nin viɲi mma kee ɔ nin figie mma gato, naan be fa ko man Davidi nin i sran mun. Biblu’n nun ndɛ kunngba nga nun’n, be kannin Abigaili i ninnge yolɛ ‘ndɛndɛ kpa’n,’ i ndɛ kpɛ sunman. Bla sɔ’n si ninnge nga ɔ le be’n be kpa yɛ like kwlaa nga be yo i awlo’n nun’n, ɔ fɛ i ɲin sie su kɛ nga Nyanndra fluwa’n nun’n bla kpa’n fa yo’n sa. (Nya. 31:10-31) Ɔ fali ninnge m’ɔ yiali be nuan’n, ɔ suali i afanniɛn mun naan be fa dun mmua, naan i bɔbɔ w’a su be su. Biblu’n waan: “Sanngɛ w’a bo-man su w’a kle-mɛn i wun Nabal.”​—1 Sam. 25:18, 19.

16 ?Ajalɛ nga Abigaili fali’n kle kɛ ɔ bumɛn i wun’n i sran? Cɛcɛ, nɛ́n i sɔ ɔ. Afin Ɲanmiɛn bɔbɔ i sran ng’ɔ kpali sieli’n yɛ Nabali wɔli i safle ɔ. Ɔ maan sa sɔ m’ɔ yoli’n ti’n, be su wa kun i awlo nunfuɛ mɔ be ti lɛ ngbɛn’n. Yɛ sɛ Abigaili kusu bubu i sa nin i ja tran su naan w’a yoman like fi’n, i sɔ’n kwlá klé kɛ i sa o i wun’n i sa tɛ’n nun wie. ?Nɛ́n i ɔ? I lɛ nun’n, ɔ fata kɛ i ɲin yi Ɲanmiɛn tra i wun’n.

17, 18. ?Kɛ Abigaili wunnin Davidi’n, ngue yɛ ɔ yoli ɔ? ?Ndɛ benin yɛ ɔ kan kleli i ɔ? ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ ɔ ijɔli klanman ɔn?

17 Abigaili i sufuɛ’m be nin trɔ’n be dunnin mmua. I sin’n, ɔ suli be su. Kɛ ɔ juli i ɲrun kan’n, ɔ nin Davidi nin i sran’m be wa yiali. Yɛ ndɛndɛ kpa, bla’n fin i aflunmun’n su jrali ko kotoli Davidi bo ɔ. (1 Sam. 25:20, 23) I sin’n, ɔ kɛnnin i klun ndɛ kleli i. Ɔ seli Davidi kɛ ɔ yaci naan ɔ si i wun Nabali nin i awlo nunfuɛ’m be aunnvuɛ. ?Yɛ ngue ti yɛ e kwla se kɛ ɔ ijɔli klanman ɔn?

“Nannan [...] n klo kɛ ń kán ndɛ.”

18 Like nga ti yɛ e kwla se kɛ Abigaili ijɔli klanman’n, i kun yɛle kɛ ɔ seli Davidi kɛ i yɛ ɔ yoli i tɛ’n niɔn, naan ɔ yaci i wun sa’n cɛ i. Ɔ seli ekun kɛ i wun Nabali’n ti finfinfuɛ naan kɛ i dunman’n fa ti’n yɛ i bɔbɔ kusu fa ti ɔ. Ɔ maan sɛ é kwlá sé’n, ɔ su kan kle Davidi kɛ sɛ ɔ kun Nabali’n, ɔ ti kɛ ɔ su yo i bɔbɔ’n i wun finfin ngbɛn sa. Kpɛkun, i waan ɔ si kɛ Davidi ti Zoova i sran naan ‘ɔ kun Zoova i alɛ’n,’ naan ɔ si kɛ Zoova tali nda kɛ ɔ́ fá famiɛn dilɛ’n wlɛ́ i sa nun. Afin i waan ‘Zoova fɛ́ i síe Izraɛli nvle’n su.’ Ɔ kɛnnin i ekun kɛ ɔ yaci naan nán ɔ kun sran ngbɛn, annzɛ nán ɔ yo sa wie naan i klun titi i ngbɛn. (An kanngan 1 Samiɛl 25:24-31 nun.) Nanwlɛ, bla’n ijɔli klanman dan!

19. ?Kɛ Davidi tili ndɛ nga Abigaili kannin’n, ngue yɛ ɔ yoli ɔ? ?Ngue ti yɛ ɔ lɛli i ase ɔ?

19 ?Kɛ Davidi tili ndɛ nga Abigaili kannin’n, ngue yɛ ɔ yoli ɔ? Ɔ sɔli trɔ nga ɔ fa bali’n nun klanman. Yɛ ɔ seli i kɛ: “[Zoova] b’ɔ ti Izraɛlfuɛ’m be Nyanmiɛn’n, b’ɔ sunmannin wɔ kɛ a wa kpa min atin’n, i mo! Ń yó wɔ mo ɔ ngwlɛlɛ’n ti. Ń yó wɔ mo, afin a yo maan m’an kun-man sran.” Davidi lali bla’n i ase, afin ɔ kɛnnin i wun bali ɔ wa wunnin i wun. Yɛ ɔ dili i nanwlɛ kɛ i dunman nun ti maan ɔ su kunman sran. I sɔ’n ti’n, ɔ seli i kɛ: “Kɔ wɔ awlo, nán srɛ kun wɔ.” Kpɛkun ɔ seli ekun kɛ: “M’an ti nga a kannin’n.”​—1 Sam. 25:32-35.

“Min min ɔn, maan n yo i sufuɛ”

20, 21. (a) ?Ngue ti yɛ kɛ Abigaili sɛli i sin i wun’n i awlo lɔ’n, i sɔ’n ti ajalɛ kpa ɔ? (b) ?Kɛ Abigaili minndɛli blɛ nga ɔ nin i fata naan w’a bo ndɛ’n su w’a kle Nabali’n, wafa sɛ yɛ i sɔ’n kle kɛ ɔ ti yakpafuɛ nin ngwlɛlɛfuɛ ɔ?

20 Kɛ Abigaili nin Davidi be titili nun’n, Abigaili i wla w’a kwlá fiman be yalɛ nga be kokoli’n su. Ɔ sieli i nzɔliɛ kɛ Davidi i nzuɛn’n nin i wun Nabali liɛ’n, be timan kun mlɔnmlɔn. Davidi liɛ’n, ɔ lafi Ɲanmiɛn su kpɛkun ɔ yo i wiengu ye. Nabali liɛ’n, i like yolɛ yo ya kpa. Sanngɛ Abigaili w’a jrɛnmɛn i wun’n i nzuɛn tɛ sɔ’n su lele. Biblu’n waan: ‘Abigaili sɛli i sin Nabali wun lɔ.’ Ɔ sɛli i sin awlo naan w’a ko nian i wun’n i lika. Nanwlɛ, ɔ fata kɛ i bɔbɔ Abigaili’n ɔ kan kle i wun’n kɛ ɔ cɛli Davidi nin i sran’m be like. Afin sɛ i wun’n ti ndɛ sɔ’n gua su lɔ’n, ɔ́ wá yó ɲannzuɛn dan. Sanngɛ w’a kwlá kan klemɛn i, afin Nabali o awlo lɔ ɔ́ dí cɛn kɛ famiɛn wie sa. W’a nɔn nzan lele w’a tratra su, ɔ maan w’a bo.​—1 Sam. 25:36.

Like nga Abigaili yoli naan b’a kunman Nabali’n, ɔ trɛli i awlɛn boli su kleli i.

21 I lɛ nun’n, Abigaili wa yili i nglo ekun kɛ ɔ ti yakpafuɛ nin ngwlɛlɛfuɛ. Ɔ minndɛli kɛ aliɛ’n cɛn naan nzan’n titi i wun’n i ɲinma su, kwlaa naan w’a bo ndɛ’n su w’a kle i. Ɔ si kusu kɛ bian’n i like yolɛ yo ya. Sanngɛ ɔ nin i sɔ ngba’n, Abigaili ko toli Nabali naan w’a kan ndɛ’n kwlaa w’a kle i. Atrɛkpa Abigaili seli i wun kɛ, kɛ Nabali tí ndɛ’n, ɔ́ plɛ́n i su naan ɔ́ tɔ́ i su bó i. Sanngɛ Nabali w’a yoman sɔ, ɔ kali lɛ yoli dunmlaan.​—1 Sam. 25:37.

22. ?Ngue sa yɛ ɔ tɔli Nabali su ɔ? ?Yɛ ngue yɛ Nabali i ndɛ’n kwla kle e ɔ?

22 ?Ngue ti yɛ Nabali yoli dunmlaan sɔ ɔ? Ndɛ’n wluli i wun kpa ti ɔ. Atrɛkpa’n, awlɛn ba ya ka lɛ tɔli i su. Ɔ maan i cɛn ba blu su’n, ɔ wuli. Sanngɛ nán tukpacɛ’n i ngunmin yɛ ɔ kunnin i ɔ. Biblu’n waan: “[Zoova] maan ɔ wuli.” (1 Sam. 25:38) Nabali i kunlɛ sɔ’n ti’n Abigaili wa ɲɛnnin i ti siɛn’n. Andɛ’n, Zoova kunman sran mun kɛ nga ɔ fa yoli Nabali’n sa. Sanngɛ Nabali i ndɛ sɔ’n kpɛn e wla kɛ ɲrɛnnɛn nga yasua wie’m be kle be yi mun awlo lɔ’n, Zoova i ɲin kpaman su, naan sɛ ɔ ju i blɛ’n, i bɔbɔ dí be jɔlɛ.​—An kanngan Lik 8:17 nun.

23. ?Wafa sɛ yɛ Zoova ɔ wa yrali Abigaili su ɔ? ?Wafa sɛ yɛ Abigaili yili i nglo kɛ Davidi m’ɔ su wa jɛ i ti’n, i nzuɛn’n w’a kaciman ɔn?

23 Zoova yoli maan Abigaili finnin aja tɛ sɔ’n nun fiteli. Sanngɛ ɔ yoli like uflɛ ekun mannin Abigaili. Kɛ Davidi tili kɛ Nabali w’a wu’n, ɔ sunmannin sran Abigaili sin kɛ ɔ́ fɛ́ i yó i yi. Abigaili tɛli sran sɔ’m be su kɛ: “Min min-ɔn, maan n yo i sufuɛ naan n wunnzin i sufuɛ’m be ja wun.” Nanwlɛ, Abigaili w’a bumɛn i kɛ jalɛ mɔ Davidi waan ɔ́ jɛ́ i’n ti’n, i bɔbɔ Abigaili’n w’a kaci i liɛ sran dan. Ɔ seli Davidi kɛ ɔ́ yó i sufuɛ bɔbɔ. Ɔ maan ndɛndɛ kpa, ɔ jasoli siesieli i wun naan w’a ɔ Davidi i sin.​—1 Sam. 25:39-42.

24. ?Abigaili i aja uflɛ’n nun’n, sa benin wie mun yɛ ɔ nin i fatali kɛ ɔ jran be ɲrun kekle ɔ? ?Sanngɛ wafa sɛ yɛ i wun’n buli i ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn buli i ɔ?

24 Davidi i bo tranlɛ’n w’a yoman aklunjuɛ dilɛ ngunmin w’a manman Abigaili, afin Davidi jali bla kun laa. Ɔ suan Asinɔamu. Kannzɛ bɔbɔ blɛ wie nun’n, Ɲanmiɛn kplinnin su kɛ sran’m be ja bla nda’n, sanngɛ be nga be yoli i sɔ’n, be nun wie mun’n be yi’m be wunnin be ɲrun kpa. Kpɛkun i nun nga Davidi já Abigaili’n, nn ɔ nin a yoman famiɛn. Ɔ maan lele nin i kɛ Zoova síe i famiɛn bia’n su’n, sa kekleekle wie’m be tɔli i su. Sanngɛ blɛ kwlaa sɔ’n nun’n, Abigaili suannin Davidi i bo. Ɔ nin i be wuli ba yasua kun. Ɔ wunnin i wlɛ kɛ Davidi bu i sran yɛ ɔ sɛsɛ i. Le kun bɔbɔ’n, kɛ be trali Abigaili i je’n, Davidi ko deli i. (1 Sam. 30:1-19) I lɛ nun’n, Davidi yoli kɛ Zoova sa. Afin Zoova klo bla nga be ti kpa, mɔ be ti ngwlɛlɛfuɛ nin yakpafuɛ kɛ Abigaili sa’n.

^ ndɛ kpɔlɛ 9 Karmɛli nga e su kɛn i ndɛ wa’n, nɛ́n i yɛle oka nga Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Eli i blɛ su’n, ɔ yiali Baali i sɔfuɛ mun i su lɔ’n niɔn. Oka sɔ’n wo i liɛ Izraɛli mɛn’n i nglo lɔ lika’n nun. (An nian fluwa’n i ndɛ tre 10 nun.) Sanngɛ Karmɛli nga e su kɛn i ndɛ wa’n, ɔ ti klɔ kun m’ɔ o i liɛ Izraɛli mɛn’n i ngua lɔ ɔ. Yɛ ɔ nin aawlɛ flɛnnɛn’n be yia.

^ ndɛ kpɔlɛ 10 Atrɛkpa’n, Davidi wunnin kɛ be nga be o lika sɔ’n nun’n be bua’m be sasalɛ’n ɔ o Zoova i junman dilɛ nun wie. Afin blɛ sɔ nun’n, Abraamu nin Izaaki, ɔ nin Zakɔbu be afinliɛ nunfuɛ mun yɛ Zoova kunndɛ kɛ be tran lika sɔ’n nun ɔn. Ɔ maan kɛ Davidi fúan awiefuɛ mun lɛ sɔ’n, ɔ ti kɛ Zoova i klun sa yolɛ sa.

^ ndɛ kpɔlɛ 14 Ndɛ nga gbanflɛn’n kɛnnin i kɛ “i anwlɛn tɛ’n,” i bo’n yɛle “Beliali i wa.” Yɛle kɛ ɔ ti finfinfuɛ.