Andɛ’n, nganniɛn nin ndɛ nga e ti be’n be diman be yalɛ. Be nun wie’m be kwla uka e naan sa w’a ɲanman e annzɛ y’a yo juejue titi. Sanngɛ kɛ é tíe ndɛ sɔ mun’n, ɔ fata kɛ e nian e wun su ato ndɛ’m be lika. Be nun wie yɛle:

•   Nganniɛn nga be ti ato’n

•   Ato ndɛ mun

•    Bewanbewan ndɛ wafa wie mun

 I wie yɛle kɛ, koronavirisi blɛ nun’n, anuannzɛ nga be flɛ i ONU i su kpɛn’n seli kɛ tukpacɛ’n i su ato ndɛ’m b’a tru tɛtɛ kpa. Ɔ kan guali su kɛ: “Sran wie’m be kleli sran’m be ayre tɛtɛ wie mɔ be kwla yo be abɔlɛ-ɔ. Televiziɔn nin aladio’m be nun’n, ato ndɛ ngunmin yɛ sran’m be kan-ɔn. Ɛntɛnɛti su kusu’n, bewanbewan ndɛ’m be tru lɔ kpokpaa. Sran kaka be fa be ɲin ci sran akpasua wie mun yɛ be wun akunndan nga be bu’n timan kpa mlɔnmlɔn.”

 I yo, nán andɛ sa yɛ sran’m be kan ato ndɛ mun be tru-ɔ. Sanngɛ Biblu’n waan e blɛ liɛ nga nun’n, “klunwifuɛ mun nin gblɛfuɛ’m bé yó sa tɛ bé kɔ́ be ɲrun titi. Bé láka sran mun, yɛ sran’m be kusu bé láka be wie.” (2 Timote 3:1, 13) Asa ekun’n, andɛ’n ɛntɛnɛti ti’n, ato ndɛ’m be tilɛ’n w’a yo pɔpɔ yɛ be tru ndɛndɛ kpa. Wie liɛ bɔbɔ’n, e wunman nun sanngɛ e fa ato ndɛ sɔ mun e tru wie. I kwlaa sɔ’n ti’n, ato ndɛ mun annzɛ ndɛ nga be bue timan nanwlɛ’n be kwla sɔn e ajulisu mannzin’m be nun.

 ?Wafa sɛ yɛ a kwla nian ɔ wun su ato ndɛ nin bewanbewan ndɛ wafawafa’m be lika-ɔ? Biblu’n nun ndɛ nga be kwla uka wɔ’n, be wie mun yɛ.

•   Nán fa ndɛ kwlaa nga a ti’n su

   Ndɛ nga Biblu’n kan’n: “Sran ng’ɔ siman sa’n, ɔ fa ndɛ kwlaa su, sanngɛ ngwlɛlɛfuɛ’n i liɛ’n, ɔ niɛn i ja kwlaa ng’ɔ tu’n su.”—Ɲanndra Mun 14:15.

   Sɛ y’a nianman e wun su’n, bé láka e. I wie yɛle foto nin video kpekpe nga sran’m be fa be sie i ɛntɛnɛti su’n. Kpɛ sunman’n, sran’m be yi ninnge sɔ mun naan bé fá yí aɲinsuɛ. Sanngɛ sran wie’m be fa foto nin video sɔ’m be laka sran mun. Yɛle kɛ be kaci foto’n annzɛ video’n i kan annzɛ be kpɛ i lika wie mun naan bé fá láka sran mun. Sran wie’m be liɛ bɔbɔ’n, be yi video wie mun be fa tɔn sran suɛn. Yɛle kɛ video nun’n, a kwla wun kɛ sran’m be kan ndɛ wie annzɛ be yo like wie. Kusu nn b’a yoman sɔ sakpa.

   Zronali kun seli kɛ: “Be nga be suan ato ndɛ’m be su like’n be nun sunman be wunnin kɛ foto nin video nga be o ɛntɛnɛti su’n be dan lika be timan nanwlɛ.”—Axios Media.

   Usa ɔ wun kɛ: ‘?Ndɛ sɔ’n ti nanwlɛ annzɛ kusu be kpɛli i wun?’

•   Bu ndɛ bɔbɔ ba’n nin i finwlɛ’n be akunndan

   Ndɛ nga Biblu’n kan’n: “An bu sa kwlaa sin nian.”—1 Tesalonikifuɛ Mun 5:21.

   Kannzɛ bɔbɔ ndɛ kun w’a tru kpokpaa annzɛ be kɛn i televiziɔn nin aladio nun’n, sanngɛ ka naan w’a fa su’n annzɛ w’a fa tru’n, bu i sin nian sɛ ɔ ti nanwlɛ-o. ?Wafa sɛ yɛ a kwla yo sɔ-ɔ?

   Bu ndɛ’n i finwlɛ’n i akunndan. Anuannzɛ nin zronali wie’m be kwla kan ndɛ wie naan bé fá kúnndɛ be sika annzɛ bé fá súan politikifuɛ wie bo. I sɔ’n ti’n, kɛ a ti ndɛ kun’n, fa sunnzun ndɛ nga anuannzɛ annzɛ zronali uflɛ kannin’n. Ɔ ju wie’n, e janvuɛ wie’m be kwla fa ato ndɛ wie mun sie i ɛntɛnɛti su, sanngɛ be bɔbɔ be siman sɔ. Ɔ maan sɛ a siman ndɛ kun i finwlɛ’n, nán ka lɛ fa su.

   Bu ndɛ bɔbɔ ba’n i akunndan wie. ?Be kannin ndɛ sɔ’n w’a cɛ annzɛ koko nun wa yɛ be kannin-ɔn? ?Kpɛkun ɔ ti su? Nian cɛn nga be kannin ndɛ sɔ’n, kpɛkun nian sɛ ndɛ annzɛ sa uflɛ suan ndɛ sɔ’n i bo-o. Sɛ ndɛ wie i wlɛ wunlɛ ti kekle naan kɛ bé yíyí nun’n i wlɛ wunlɛ yo pɔpɔ dan’n annzɛ sɛ be kunndɛ kɛ bé wláwlá sran mun naan be yo like kun’n, nian ɔ wun su ndɛ sɔ’n i lika.

   Sridaa Damapuri m’ɔ ti ONU i akpasua ng’ɔ kan aliɛ dilɛ ndɛ’n i su kpɛn’n seli kɛ: “Kɛ nga be sa nun wunnzinlɛ’n ti cinnjin sa’n, i wafa kunngba’n sɛ e ti ndɛ wie’n ɔ ti cinnjin kɛ e usausa nun kpa wie.”

   Usa ɔ wun kɛ: ‘?Sa ng’ɔ juli’n yɛ be kɛn i ndɛ annzɛ sran kun i bɔbɔ i klun ndɛ yɛ ɔ kannin-ɔn? ?Be kannin wie kpɛkun be yacili wie lɛ?’

•   Kunndɛ ndɛ nanwlɛ’n, nán kunndɛ ndɛ ng’ɔ yo ɔ fɛ’n

   Ndɛ nga Biblu’n kan’n: “Sran ng’ɔ lafi i klun akunndan’n su’n, ɔ ti sinnglinfuɛ.”—Ɲanndra Mun 28:26.

   Kpɛ sunman’n, ndɛ ng’ɔ yo e fɛ’n yɛ e fa su-ɔ. Kusu anuannzɛ nga be di junman ɛntɛnɛti su’n, be kpa ndɛ’m be nun kpɛkun ng’ɔ yo e fɛ’n annzɛ nga e ta be kunndɛ ɛntɛnɛti su’n yɛ be fa blɛ e-ɔ. Sanngɛ nán cɛn ngba yɛ ndɛ ng’ɔ yo e fɛ’n ɔ ti nanwlɛ-ɔ.

   Pitɛɛ Dito m’ɔ suan klɔ sran’m be su like’n seli kɛ: “E klɔ sran mun’n e bu akunndan, yɛ e kwla yo ninnge mun ngwlɛlɛ su. Sanngɛ kpɛ sunman’n ninnge nga e klo be’n nin nga e ɲin o be sin’n, ɔ nin nga be kun e srɛ’n, be yo maan e bu ndɛ wie nanwlɛ kusu nn ɔ ti ato. I li sɛ ndɛ sɔ’n yo e fɛ’n yɛ e yo sɔ kpa’n niɔn.”

   Usa ɔ wun kɛ: ‘?Kɛ mɔ ndɛ sɔ’n yo min fɛ’n i ti yɛ n fa su-ɔ?’

•   Nán fa ato ndɛ tru

   Ndɛ nga Biblu’n kan’n: “Ndɛ ng’ɔ timan nanwlɛ’n, nán kan tru.”—Ezipti Lɔ Tulɛ 23:1.

   Nán ɔ wla fi su kɛ ndɛ nga e kan kle sran mun’n ɔ kwla kaci be akunndan’n annzɛ ɔ kwla yo maan be yo like wie. Sɛ a fa ato ndɛ wie tru’n, kannzɛ bɔbɔ nán ɔ ɲinfu’n, sanngɛ i bo’n kwla gua tɛ.

   Pitɛɛ Adan m’ɔ ti zronalifuɛ’m be like klefuɛ kun’n seli kɛ: “Kɛ a ti ndɛ kun’n, like klikli ng’ɔ fata kɛ a yo’n, yɛle kɛ jran kan naan bu i sin nian. Usa ɔ wun kɛ: ʻ?Ndɛ nga min waan ń fá kó mán sran lɛ’n, n lafi su kpa kɛ ɔ ti nanwlɛ? Sɛ ɔ ti kɛ sran’m be kwlakwla be yo sɔ’n nn ɛntɛnɛti su ato ndɛ’m bé kán ase kpa.”

   Usa ɔ wun kɛ: ‘?Ndɛ nga min waan ń fá mán sran’n, n lafi su kɛ ɔ ti nanwlɛ?’