1, 2. (a) Siisay an ‘Hadi na daing katapusan,’ asin taano ta angay an titulong iyan? (Hilingon an ritrato sa itaas.) (b) Ano an nakakadagka sa sato na rumani ki Jehova kun dapit sa pagkahadi niya?

SI Hading Sobhuza II kan Swaziland namahala nin haros 61 taon. Medyo huruhalawig na rekord iyan para sa sarong monarka sa presenteng panahon. Minsan ngani kahanga-hanga an lawig kan pamamahala ni Hading Sobhuza, may sarong hadi na dai napuputol an pamamahala huli sa halipot na lawig nin buhay, arog nin tawo. Sa katunayan, inaapod siya kan Bibliya bilang an ‘Hadi na daing katapusan.’ (1 Tim. 1:17) Ipinamidbid kan salmista an pangaran kan Soberanong ini paagi sa pagbalangibog: ‘Si Jehova Hading dai nin katapusan asin magdadanay.’—Sal. 10:16.

² Huli sa lawig kan paghadi nin Diyos, naiiba an saiyang pamamahala sa siisay man na tawo. Minsan siring, an paagi kan pamamahala ni Jehova an nakakadagka sa sato na rumani sa saiya. Sarong hadi na namahala nin 40 taon sa suanoy na Israel an nag-umaw sa Diyos paagi sa mga tataramon na ini: ‘Mahihirakon asin [mapagmalasakit] si Jehova; maluway sa pagkaanggot, asin dakula sa [maimbod na pagkamuot]. Si Jehova [nag-establisar] sa kalangitan kan saiyang trono; asin an saiyang kahadian nasasakupan an gabos.’ (Sal. 103:8, 19) Bako lang Hadi niyato si Jehova kundi siya Ama ta man—an satong mamumuton na langitnon na Ama. Nagpapalataw ini nin duwang hapot: Sa anong paagi minahiro si Jehova bilang Ama? Puon kan pagrebelde sa Eden,  paano ginagamit ni Jehova an pagkahadi niya? Papahiruon kita kan simbag sa mga hapot na ini na urog pang rumani ki Jehova asin sambahon siya nin bilog na puso.

3. Siisay an inot na miyembro kan unibersal na pamilya ni Jehova, asin sairisay pa an linalang bilang ‘mga aki’ nin Diyos?

³ Siguradong naugma nanggad si Jehova kan lalangon niya an saiyang bugtong na Aki! Dai trinatar nin Diyos an panganay niya bilang sakop na daing halaga. Imbes, namutan niya siya bilang Aki asin inimbitaran na maggaya-gaya kaiba niya sa paglalang nin iba pang perpektong mga sakop. (Col. 1:15-17) Kaiba digdi an manampulong ribong anghel. Ilinaladawan sinda bilang ‘mga ministro na naggigibo kan saiyang [kabutan],’ na magaya-gayang naglilingkod sa Diyos, asin tinatawan niya sinda nin dignidad paagi sa pag-apod sa sainda na ‘mga aki’ niya. Kabtang sinda kan unibersal na pamilya ni Jehova.—Sal. 103:20-22, An Banal na Biblia; Job 38:7.

4. Paano an tawo nagin kabtang kan unibersal na pamilya nin Diyos?

⁴ Pagkatapos na lalangon ni Jehova an kalangitan asin daga, pinahiwas niya an saiyang unibersal na pamilya. Pagkatapos na andamon an daga bilang sarong irukan na magayon asin nakakasustenir sa sadiri kaiyan, ginibo ni Jehova sa Saiya mismong ladawan an pinakaespesyal na linalang niya sa daga, an inot na tawong si Adan. (Gen. 1:26-28) Bilang Kaglalang, tama sanang asahan ni Jehova na magigin makinuyog si Adan. Bilang Ama, mamumuton asin may kabuutan na ipinaabot ni Jehova an gabos niyang instruksiyon. Dai man kaiyan sobrang linilimitaran an katalingkasan nin tawo.—Basahon an Genesis 2:15-17.

5. Anong areglo an ginibo nin Diyos para mapano an daga nin mga tawong aki niya?

⁵ Bakong arog nin dakul na tawong monarka, nauugma si Jehova na magdelegar nin paninimbagan sa mga sakop niya, na tinatratar sinda bilang pinagkakatiwalaan na mga miyembro kan saiyang pamilya. Halimbawa, tinawan niya si Adan nin awtoridad sa iba pang nabubuhay na linalang, na iinasignar pa ngani sa saiya an nakakaugma pero masakit na gibuhon na pagtao nin pangaran sa mga hayop. (Gen. 1:26; 2:19, 20) Dai naglalang an Diyos nin minilyon na perpektong indibidwal tanganing panuon an daga. Imbes, naglalang siya nin perpektong kakomplemento para ki Adan—an babaying si Eva. (Gen. 2:21, 22) Dangan tinawan niya an mag-agom na ini nin oportunidad na panuon an daga paagi sa magigin mga aki ninda. Huli sa daing depektong mga kamugtakan, mapapahiwas kan mga tawo an Paraiso sa pag-agi nin panahon sagkod na makalakop iyan sa bilog na daga. Sinda asin an mga anghel sa langit may pagkasararong makakasamba ki Jehova sagkod lamang bilang kabtang kan unibersal na pamilya niya. Marahay nanggad na oportunidad! Abaang kapahayagan nin pagkamuot ni Jehova bilang ama!

6. (a) Paano nagpuon an pagrebelde sa pamilya nin Diyos? (b) Taano ta dai nangangahulugan na dai na nin kontrol si Jehova huli sa pagrebelde?

⁶ Makamumundo na dai nakontento ki Jehova si Adan asin Eva bilang an Soberano ninda. Imbes, sinunod ninda an rebelyosong espiritung aki nin Diyos, si Satanas. (Gen. 3:1-6) An buhay na suway sa pamamahala nin Diyos nagbunga nin kulog, pagsakit, asin kagadanan sa sainda saka sa mga naggikan sa sainda. (Gen. 3:16-19; Roma 5:12) An Diyos dai na nin makinuyog na mga sakop digdi sa daga. An buot daw sabihon kaini dai na siya nin kontrol, na binutasan na niya an soberaniya sa daga asin sa mga nakaistar diyan? Dai nanggad! Ginamit niya an saiyang awtoridad para palayason sa hardin nin Eden an lalaki saka babayi, asin nag-asignar siya nin mga kerubin na magbabantay sa laugan tanganing dai na sinda makabalik diyan. (Gen. 3:23, 24) Kadungan kaiyan, ipinahiling nin Diyos an pagkamuot niya bilang ama paagi sa pagsiyerto na mauutob an saiyang katuyuhan na magkaigwa nin unibersal na pamilya  nin maimbod na mga aking espiritu saka tawo. Ipinanuga niya an sarong “banhi” na matapos ki Satanas asin mapara sa mga epekto kan kasalan ni Adan.—Basahon an Genesis 3:15.

7, 8. (a) Gurano karaot an kamugtakan kan panahon ni Noe? (b) Anong mga areglo an ginibo ni Jehova para linigon an daga asin protektaran an pamilya nin tawo?

⁷ Sa suminunod na mga siglo, may mga tawong nagdesisyon na magin maimbod ki Jehova. Kaiba sa sainda si Abel asin Enoc. Minsan siring, isinikwal si Jehova nin kadaklan bilang saindang Ama asin Hadi. Kan panahon ni Noe, “napano an daga nin kadahasan.” (Gen. 6:11) Nangahulugan daw ini na dai na nin kontrol si Jehova sa mga nangyayari sa daga? Ano an ihinahayag kan pagkasaysay?

⁸ Isip-isipa an pagkasaysay dapit ki Noe. Tinawan siya ni Jehova nin detalyadong arkitektural na mga plano asin instruksiyon para gumibo nin dakulaon na arka na maligtas sa saiya saka sa pamilya niya. Nagpahiling man an Diyos nin dakulang pagkamuot sa bilog na pamilya nin tawo kan suguon niya si Noe na magin ‘parahulit nin katanusan.’ (2 Ped. 2:5) Daing duda na kaiba sa mensahe ni Noe an pangapudan na magsulsol asin an pagpatanid dapit sa nagdadangadang na paglaglag, pero mayo nin naghinanyog. Sa dakul na dekada, namuhay si Noe asin an pamilya niya sa tahaw nin madahas saka grabe kaimoral na kinaban. Bilang mapagmakulog na Ama, prinotektaran asin binendisyunan ni Jehova an walong maimbod na kalag na idto. Paagi sa pagpaabot nin Baha sa bilog na daga, ginamit ni Jehova an saiyang soberaniya sa rebelyosong mga tawo asin maraot na mga anghel. Iyo, kontrolado nanggad ni Jehova an mga bagay-bagay.—Gen. 7:17-24.

9. Anong oportunidad an itinao ni Jehova sa katawuhan pagkatapos kan Baha?

⁹ Kan si Noe saka an saiyang pamilya lumuwas sa arka asin tumungtong sa lininig na daga patin maghangos nin preskong aire, siyertong napano nin pagpasalamat ki Jehova an puso ninda huli sa pagmakulog asin proteksiyon niya. Guminibo tulos si Noe nin altar asin nagdulot nin mga atang para sambahon si Jehova. Binendisyunan nin Diyos si Noe saka an pamilya niya dangan ininstruksiyunan na ‘mangaki asin magdakul asin panuon an daga.’ (Gen. 8:20–9:1) Nagkaoportunidad giraray an katawuhan na magkasararo sa pagsamba asin panuon an daga.

10. (a) Pagkatapos kan Baha, kasuarin asin paano nangyari an pagrebelde ki Jehova? (b) Ano an ginibo ni Jehova para siyertuhon na mauutob an katuyuhan niya?

¹⁰ Minsan siring, dai nahali kan Baha an pagkabakong perpekto, asin kaipuhan pa man giraray nin mga tawo na labanan an dai nahihiling na impluwensiya ni Satanas saka kan rebeldeng mga anghel. Dai nahaloy, may nagrebelde na naman sa mamumuton na pamamahala ni Jehova. Halimbawa, an pamamahalang iyan kinontra nanggad ni Nimrod na makuapo sa tuhod ni Noe. Ilinaladawan siya bilang ‘makusugon na paraayam [tumang ki] Jehova.’ Nagtugdok siya nin darakulang siyudad, arog kan Babel, asin ilinangkaw an sadiri bilang hadi ‘sa daga nin Shinar.’ (Gen. 10:8-12) Ano an gigibuhon kan Hadi na daing sagkod sa rebeldeng hading ini asin sa paghihinguwa kaining ulangon an katuyuhan nin Diyos na ‘panuon an daga’? Rinibaraw nin Diyos an lengguwahe nin mga tawo, kaya an disganadong mga sakop ni Nimrod nagkawararak sa “bilog na kinaban.” Dara-dara ninda an saindang palsong pagsamba asin sistema nin pamamahala.—Gen. 11:1-9.

11. Paano si Jehova nagpahiling nin kaimbudan sa katuod niyang si Abraham?

¹¹ Minsan ngani dakul an nagsasamba sa palsong mga diyos pagkatapos kan Baha, may mga maimbod na padagos na nagtaong onra ki Jehova. An saro iyo si Abraham, na makinuyog na binayaan an komportableng buhay sa tinubuan niyang siyudad na Ur asin nag-istar sa mga tolda nin dakul na taon. (Gen. 11:31; Heb. 11:8, 9) Durante kan pagburubalyo niya nin istaran, parating may mga hading tawo sa palibot niya, na an dakul sa sainda nakaistar sa mga siyudad na  may lanob. Pero prinotektaran siya ni Jehova asin an pamilya niya. Mapadapit sa proteksiyon ni Jehova bilang ama, nagsabi an salmista: ‘Dai tinugutan [nin Diyos] an siisay man na mag-api sainda, huli sainda sinagwi niya an mga hadi.’ (Sal. 105:13, 14, An Banal na Biblia) Huli sa kaimbudan ni Jehova sa katuod niya, nanuga siya ki Abraham: ‘May magirikan na mga hadi sa saimo.’—Gen. 17:6; Sant. 2:23.

12. Paano ginamit ni Jehova sa Ehipto an saiyang soberaniya, asin ano an epekto kaini sa piniling banwaan niya?

¹² Inutro nin Diyos sa aki ni Abraham na si Isaac asin makuapong si Jacob an panuga niya na bebendisyunan sinda, kaiba an panuga na may mga hadi na magikan sa sainda. (Gen. 26:3-5; 35:11) Minsan siring, bago magkaigwa nin mga hadi, an mga naggikan ki Jacob nagin mga uripon sa Ehipto. Nangahulugan daw ini na dai uutubon ni Jehova an saiyang panuga o na binutasan na niya an saiyang soberaniya sa daga? Dai nanggad! Sa itinalaan niyang panahon, ipinahiling ni Jehova an kapangyarihan niya bilang Diyos asin ginamit an saiyang soberaniya sa matagas an payo na si Paraon. An inuripon na mga Israelita nagtiwala ki Jehova, na nagpatalingkas sa sainda sa pambihirang paagi sa Dagat na Pula. Malinaw na si Jehova pa man giraray an Unibersal na Soberano, asin bilang mapagmakulog na Ama, ginamit niya an saiyang dakulang kapangyarihan para protektaran an banwaan niya.—Basahon an Exodo 14:13, 14.

13, 14. (a) Paagi sa awit, ano an idineklarar kan mga Israelita dapit sa pagkahadi ni Jehova? (b) Ano an ipinanuga nin Diyos ki David dapit sa pagkahadi?

¹³ Pagkatapos tulos kan milagrosong pagkatalingkas kan mga Israelita sa Ehipto, nag-awit sinda dapit sa kapangganahan bilang pag-umaw ki Jehova. Kaiba sa awit na iyan, na nasa Exodo kapitulo 15, an mga tataramon na ini sa bersikulo 18: ‘Si Jehova maghahadi sagkod nuarin pa man.’ Iyo, si Jehova nagin Hadi sa bagong nasyon nin Israel. (Deut. 33:5) Minsan siring, dai nakontento ki Jehova an banwaan bilang dai nahihiling na Tagapamahala ninda. Mga 400 na taon pagkahali sa Ehipto, naghagad sinda sa Diyos nin tawong hadi, arog kan sa paganong mga nasyon sa palibot ninda. (1 Sam. 8:5) Sa ibong kaini, si Jehova Hadi pa man giraray, sarong malinaw na katotoohan durante kan pamamahala ni David, an ikaduwang tawong hadi kan Israel.

¹⁴ Dinara ni David sa Jerusalem an sagradong kaban kan tipan. Kan magaya-gayang okasyon na ini, nag-awit nin pag-umaw an mga Levita, na  may mahalagang marhay na mensahe, na nasa 1 Cronica 16:31: ‘Sabihon sa tahaw kan mga nasyon, “Si Jehova nagin Hadi!”’ (NW) Tibaad isipon nin saro, ‘Kun si Jehova iyo an Hadi na daing katapusan, paanong siya nagin Hadi kan panahon na iyan?’ Si Jehova nagigin Hadi pag ipinapahayag niya an saiyang pamamahala o pag nag-eestablisar nin ahensiya para magrepresentar sa saiya sa partikular na panahon o tawan nin atensiyon an sarong espesipikong sitwasyon. May mahiwas na kahulugan an aspektong ini nin pagkahadi ni Jehova. Bago magadan si David, nanuga si Jehova na an pagkahadi niya mapadagos sagkod sa panahon na daing talaan: ‘Papatindugon ko an saimong banhi pagkatapos mo, na siya magikan sa saimo, asin papakusugon ko an saiyang kahadian.’ (2 Sam. 7:12, 13) Sa pinal na kautuban kaiyan, an “banhi” na ini ni David duminatong pakalihis nin labing 1,000 taon. Siisay ini, asin nuarin siya magigin Hadi?

15, 16. Kasuarin ninombrahan si Jesus bilang an magigin Hadi, asin mantang nasa daga, anong mga areglo an ginibo niya para sa saiyang pamamahala?

¹⁵ Kan 29 C.E., pinunan na ihulit ni Juan na Parabawtismo na ‘an kahadian nin langit harani na.’ (Mat. 3:2) Kan si Jesus bawtismuhan ni Juan, ninombrahan siya ni Jehova bilang an ipinanugang Mesiyas asin magigin Hadi kan Kahadian nin Diyos. Ipinahayag ni Jehova an kapadangatan bilang ama para ki Jesus: ‘Ini iyo an namumutan kong Aki, na sa saiya nauugma ako.’—Mat. 3:17.

¹⁶ Sa bilog na ministeryo ni Jesus, pinamuraway niya an saiyang Ama. (Juan 17:4) Ginibo niya ini paagi sa paghuhulit kan Kahadian nin Diyos. (Luc. 4:43) Tinukduan pa ngani niya an saiyang mga parasunod na mamibi na dumatong lugod an Kahadian na iyan. (Mat. 6:10) Bilang an Itinalagang Hadi, nasabi ni Jesus sa mga nagkokontra sa saiya: ‘An kahadian nin Diyos nasa tanga nindo.’ (Luc. 17:21) Pag-abot nin panahon, kan banggi bago siya magadan, nakipagtipan si Jesus sa mga parasunod niya para sa ‘sarong kahadian.’ Paagi kaiyan tinawan niya nin oportunidad an nagkapira sa maimbod na mga disipulo na makaibanan niya bilang mga hadi sa Kahadian nin Diyos.—Basahon an Lucas 22:28-30.

17. Sa anong limitadong paagi pinunan ni Jesus na gamiton an pagkahadi niya kan inot na siglo, pero ano pa an kaipuhan niyang halaton?

¹⁷ Nuarin mapuon na mamahala si Jesus bilang Hadi kan Kahadian nin Diyos? Dai niya iyan tulos magigibo. Kan suminunod mismong hapon, ginadan si Jesus asin nagkawararak an mga parasunod niya. (Juan 16:32) Minsan siring, arog kan nakaaging mga panahon, pirming kontrolado ni Jehova an mga bagay-bagay. Kan ikatulong aldaw, binuhay niya an saiyang Aki, asin kan Pentecostes 33 C.E., nag-establisar si Jesus nin espirituwal na kahadian sa Kristiyanong kongregasyon kan saiyang linahidan na mga tugang. (Col. 1:13) Pero, kaipuhan pa man giraray ni Jesus na maghalat para magkaigwa nin lubos na sa hading kapangyarihan sa daga bilang an ipinanugang “banhi.” Sinabi ni Jehova sa Aki niya: ‘Tumukaw ka sa tuo ko, sagkod na an mga kaiwal mo gibuhon kong tungtungan kan mga bitis mo.’—Sal. 110:1, An Marahay na Bareta Biblia.

18, 19. Napapahiro kitang gibuhon an ano, asin ano an manunudan ta sa sunod na artikulo?

¹⁸ Rinibong taon nang inaangat an pagkahadi ni Jehova sa langit asin sa daga. Nungkang binutasan ni Jehova an saiyang soberaniya; pirmi niyang kontrolado an mga bagay-bagay. Bilang mamumuton na Ama, siya nagtao nin proteksiyon asin nagmakulog sa maimbod na mga sakop niya, arog ni Noe, Abraham, saka David. Bako daw na napapahiro kita kaini na magpasakop sa satong Hadi asin urog na rumani sa saiya?

¹⁹ Pero tibaad ihapot ta: Paano nagin Hadi si Jehova sa panahon niyato? Paano kita magigin maimbod na mga sakop kan Kahadian ni Jehova asin magigin perpektong mga aki sa unibersal na pamilya niya? Ano an buot sabihon kun namimibi kita na dumatong lugod an Kahadian nin Diyos? An mga hapot na ini sisimbagon sa sunod na artikulo.