Estoryahi mi bahin sa imong kinabuhi.

Ang akong ginikanan pobre kaayo, ug si Mama dili makamaong mobasa. Namuhi mig baboy ug nananom ug mga utanon sa bahaonong lugar duol sa siyudad sa Taipei. Gitudloan ko sa akong ginikanan sa pagkugi ug sa pagtabang sa uban.

Relihiyoso ba ang imong pamilya?

Taoismo ang among relihiyon. Maghalad mi sa “Diyos sa Langit,” pero kami walay nahibaloan bahin kaniya. Sa una, nakapangutana ko: ‘Nganong mag-antos ang tawo? Nganong hakog ang tawo?’ Tigbasa kog libro sa Taoismo ug Budhismo ug sa kasaysayan sa mga nasod sa Sidlakan ug Kasadpan. Nakasimba ko sa lainlaing simbahan. Pero wala ko makakitag tubag sa akong mga pangutana.

Nganong nagtuon kag siyensiya?

Paborito nako ang math ug nainteres kaayo ko sa paagi sa pag-obra sa pisikal ug kemikal nga mga balaod sa kinaiyahan. Ang tanang butang, gikan sa hilabihan ka dako nga uniberso ngadto sa gigming kaayong mikrobyo, nagsubay ug mga balaod sa kinaiyahan. Ug gusto nakong tun-an kini nga mga balaod.

Nganong nagtuo ka man ug ebolusyon sa una?

Kay kini man ang gitudlo kanako. Gikan sa hayskul hangtod sa unibersidad, ebolusyon lang ang gitudlo. Ug kay siyentista man ko nga nanukiduki bahin sa kinabuhi, siyempre gidahom nga ebolusyon ang akong tuohan.

Unsay nakapainteres nimo sa pagbasa ug Bibliya?

Mipuyo ko sa Germany sa 1996 sa pagtapos sa akong doctorate degree. Pagkasunod tuig, nakaila  nako ang babayeng si Simone. Siya Saksi ni Jehova, ug iyang gipakita kanako ang tubag sa Bibliya sa akong mga pangutana. Sa miingon siya nga ang Bibliya naghisgot bahin sa katuyoan sa kinabuhi, nainteres ko. Busa kada buntag momata kog alas 4:30 sa pagbasag Bibliya sa usa ka oras. Dayon maglakaw-lakaw ko sa pagpamalandong. Pagkasunod tuig, nahuman nakog basa ang tibuok Bibliya. Nakadayeg ko sa pagkatukma sa mga tagna niini. Sa ulahi, nakombinsir ko nga gikan sa Diyos ang Bibliya.

Unsay imong hunahuna sa una bahin sa sinugdanan sa kinabuhi?

Gipamalandong nako kinig maayo sa katuigan sa 1990, ug nianang panahona usab ang mga molecular biologist nagsugod sa pagkaamgo nga ang kemistriya maylabot sa buhing mga butang komplikado diay kaayo. Gani, ang mga siyentista dugay nang nahibalo nga ang mga protina sa buhing mga butang mao ang labing komplikado sa tanang molekula. Pero karon, ilang nadiskobrehan nga ang tanang grupo sa mga protina maoy maayo kaayong pagkaorganisar nga makina nga may mga parteng nag-obra. Ang usa ka molekular nga makina dunay kapin sa 50 ka protina. Ug bisan ang labing simpleng selula nagkinahanglag lainlaing matang sa makina—pananglitan, sa paggamag kaugalingong enerhiya, sa pagkopyag impormasyon, ug pagkontrolar sa pagsulod ug paggawas sa mga molekula agi sa mga membrane.

Unsa may imong nahinapos?

Ako nakaingon, ‘Sa unsang paagiha nga maayo man kaayong pagkadisenyo kining mga makina sa protina?’ Kay komplikado man kaayo ang kemistriya sa selula, daghang siyentista niadtong panahona nakapangutana usab niana. Usa ka propesor sa biochemistry sa United States nagpatik ug libro nga nagsaysay nga ang mga molekula sa buhing mga selula komplikado kaayo nga dili mahitabo nga sulagma lang kining nanungha. Miuyon ako niana. Nagtuo ko nga ang kinabuhi gilalang gayod.

Nganong nahimo kang Saksi ni Jehova?

Nakadayeg kaayo ko kang Simone, kay bisag duna siyay sakit, mobiyahe siyag 56 kilometros kada semana sa pagtudlo kanako bahin sa Bibliya. Nahibaloan nako nga sa panahon sa Nazi sa Germany, dihay mga Saksi nga nabilanggo sa mga kampong konsentrasyon tungod sa ilang pagkaneyutral sa politika. Nakadayeg ko sa ilang kaisog. Ang mga Saksi nahigugma sa Diyos mao nga gusto ko nga mahisama nila.

Ang imo bang pagtuo ug Diyos nakahatag nimog kaayohan?

Ang kauban nakong mga siyentista miingon nga mas malipayon ko karon. Kaniadto ubos kog pagtan-aw sa akong kaugalingon kay pobre mi, busa wala koy gisultihan kon diin ko nagdako ug dili gyod ko maghisgot bahin sa akong ginikanan. Apan akong nakat-onan sa Bibliya nga dili importante sa Diyos kon dato ka man o kabos. Gani, si Jesus gipadako sa pamilya nga tingali sama ka kabos sa akong pamilya. Karon akoy nag-atiman sa akong ginikanan ug dili ko maulaw sa pagpailaila kanila ngadto sa akong mga higala.