Mwet ngeni masouan

Mwet ngeni tettelin menlapen masouan

Pworaus ngeni Nöümi kewe Usun ewe Föfförün Lisowu

Pworaus ngeni Nöümi kewe Usun ewe Föfförün Lisowu

Ekkewe Kii Fän Iten Pwapwaan Famili

Pworaus ngeni Nöümi kewe Usun ewe Föfförün Lisowu

Alicia, * emön föpwül 17 ierin a apasa: “Fän ekkoch ua mochen silei ekkoch pworaus mi weneiti ewe föfförün lisowu, nge ua meefi pwe ika upwe eisini semei kewe me inei, iwe neman repwe ekieki pwe ua mochen föri och föfför mi ngaw.”

Inen Alicia we itan Inez a apasa: “Ua fokkun mochen mwot ngeni nei we nengngin me pworaus ngeni usun ewe föfförün lisowu nge a fokkun tawe ngaw. A weires äm aupwe pworausfengen pun esor an fansoun.”

IKENÄI, a chöüfetäl föfförün lisowu lon TV, kachito me lon ekkewe chassi mi pachefetäl. Inaamwo ika a chöüfetäl ena föfför, nge usun itä a pinepin lon famili ar repwe pworausfengen woon. Iei alon emön ätin Canada itan Michael 16 ierin, “Amwo ekkewe sam me in repwe weweiti pwe äm säräfö aua kan nör me säü le fos ngeniir usun lisowu. A fen mecheres äm aupwe fos ngeni chienem kewe usun.”

Fän chommong, ekkewe sam me in ra pireir le poputä fos ngeni nöür kewe usun ewe föfförün lisowu. Emön senseen health itan Debra W. Haffner a apasa: “Chommong sam me in ra ereniei pwe ra kamö ewe puk usun ekkesiwilin inisin ekkewe kükkün mi määritä ngeni säräfö me likiti lon ruumwen nöür kewe, nge rese fen pworausfengen woon.” Me ren Haffner pwe minne ekkewe sam me in ra föri a ämmeef ngeni ekkewe nau ei: “Äm aua mochen kopwe silei usun nonnomun inisum me föfförün lisowu nge ause chök mochen fos ngonuk usun.”

Ika en emön sam are in mi eäni ena sokkun ekiek, a lamot kopwe siwili. Pwüngün a fokkun lamot om kopwe pwisin fos ngeni noum usun föfförün lisowu. Sipwe ppi ekkeei ülüngät popun:

1. A siwil än aramas ekiek usun lisowu. James emön ät 20 ierin a apasa: “Föfförün lisowu ese chök chüen weneiti lefilen ekkewe mi pwüpwülü. Iei a wor sokkopaten föfförün lisowu, äwewe chök ra äeä awer le urumwotei fän mas, lisowu lükün sökür, lisowu lon computer ren ar kunafengenni sasingiir me fosun lisowu lon ar texfengen.”

2. Noum kewe repwe tongeni rongorong pworaus mi mwääl usun lisowu atun ra chüen kükkün. Emön inelap itan Sheila a erä, “ekkewe nau repwe tongeni rongorong pworaus usun föfförün lisowu ika ra poputä sukul, nge resap eäni ewe ekiek pwüng ka mochen repwe silei.”

3. A wor än noum kewe kapas eis usun föfförün lisowu, nge lape ngeniir ra pireir le akkomw fos ngonuk usun. Iei alon Ana 15 ierin seni Brazil: “Enlet use fokkun sile ifa usun upwe poputä fos ngeni semei kewe me inei usun ewe föfförün lisowu.”

Ren enletin, om fos ngeni noum kewe usun ewe föfförün lisowu, ina eü me lein wisom kewe me ren Kot. (Efisus 6:4) Pwüngün, eli epwe eü minen ässäü ngenikemi me nöümi kewe. Iwe nge, chommong säräfö ra tipeeü ngeni alon ei nengngin 14 ierin Danielle: “Aua mochen semem me inem repwe wisen äweweei ngenikem ewe föfförün lisowu, nge sap nöüm kewe sense are prokram lon TV.” Iwe, ämi kana sam me in ifa usun oupwe tongeni fos ngeni nöümi kewe usun ei esin pworaus mi lamot inaamwo ika oua meefi pwe a ässäü? *

Epwe Fich ngeni Ükükün Ieriir

Le kükkünün ekkewe semirit ra mwittir rongorong seni ekkewe ekkoch pworausen föfförün lisowu. Mi fen alolilen pun sia nom lon ekkeei “ränin lesopolan” nge napanapen aramas a “chök fokun ngauala.” (2 Timoti 3:1, 13) Nge a elichippüng pun ekkewe watte ra kirikiringaw ngeni chommong semirit.

Ina minne, a mmen lamot kopwe poputä äweweei ngeni noum kewe usun lisowu atun ra chüen kükkün. Emön in itan Renate seni Tois a apasa: “Ika kopwe witiwit tori ar repwele säräfö, iwe, resap chüen sani le fos usun.” Mi lamot kopwe äwewe ngeni ekkewe kükkün ekkewe pworaus mi fich ngeni ieriir.

Fän iten chon sukulen preschool: Äiti ngeniir iten pisekin fän meser me äwewei pwe ese fokkun öch än emön epwe attapa. Julia, emön inelap seni Mexico a erä: “Atun nei we ät a ülüngät ierin, ua poputä äiti. Ua fokkun lolilen pwe ekkewe sense, chon tümünü semirit, are ekkewe semirit mi watte seni nei we repwe tongeni kirikiringaw ngeni. A lamot epwe silei ifa usun epwe pwisin tümünü inisin.”

SOTUNI EI: Äiti ngeni ifa usun epwe pwora ngeni emön mi sotun urumwotei fän mesan. Äwewe chök, ka tongeni äiti an epwe erä: “Kaülo! Upwe oturuk!” Ereni pwe esor ngawen an epwe akkaffat inaamwo ika ewe mi mochen kirikiringaw ngeni epwe emichimichi are fen afanga. *

Fän iten chon sukulen elementary: Iei ewe fansoun a suuk ngonuk om kopwe alapalo sileien noum we ekis me ekis. Peter emön sam a erä, “Mwen kopwe pworaus ngeni nöüm kewe usun pworausen lisowu a lamot kopwe ppi met ra fen silei usun me ika ra pwal mochen silei och.” Kosap eriäniir le fos usun. Ren om chiechi ngeniir iteitan, repwe pwisin pwär ngonuk meefier.”

SOTUNI EI: Fos ngeniir iteitan nge epwe mwochomwoch, kosap ereniir mettoch meinisin fän eü chök. (Tuteronomi 6:6-9) Om föri ei esap kon chou ngeniir. Nge atun ra mämmääritä repwe silei ekkewe pworaus mi lamot mi fich ngeni ieriir.

Fän iten ekkewe säräfö: Iei ewe fansoun kopwe älisi noum we pwe epwe weweöchüti inisin, meefian me minne mi öch me ngaw ren pekin lisowu. Ana 15 ierin ewe sia fen pworaus usun a erä: “Lon ai we sukul, ekkewe ät me nengngin ra kan föri ewe föfförün lisowu. Pokiten ngang emön chon Kraist mi lamot upwe weweöchüti usun ei pworaus. Inaamwo ika mi ässäü ach sipwe fos usun nge ina ewe mettoch mi lamot upwe silei.” *

Eü minen öüröür: Ekkewe säräfö ra kan pireir le kapas eis pun ra niuokkus ika semer me iner repwe ekieki pwe ra föfföri och mi ngaw. Emön sam itan Steven a mirititi ena me a apasa. “Nöüm we ät ese lien mochen pworaus usun föfförün lisowu, nge mwirin, aua weweiti pwe a meefi pwe aua lükülükümmang ngeni. Aua affata ngeni pwe äm pworaus ngeni esap ren äm ekieki pwe a föri öch mettoch mi ngaw, nge aua chök mochen silei ika a tongeni pwisin ataweei ekkewe sossot a kükküna.”

SOTUNI EI: Eisini noum we ika ifa ekiekin chienan kewe chon sukul usun föfförün lisowu, lap seni om kopwe chök eisini chommong kapas eis usun ena föfför. Äwewe chök kopwe tongeni ereni: “Chommong aramas ikenäi ra ekieki pwe lisowu woon aw esap wesewesen eü föfförün lisowu. A pwal ina meefien chienom kewe chon sukul?” Ei sokkun kapas eis epwe älisi nöüm we le pwärawu meefian usun ena föfför.

Ousap Säü

Pwüngün, än sam me in fos ngeni nöür kewe usun lisowu, ina ewe angang mi weires pwe usun itä mi ässäü. Nge om achocho epwe fokkun watte lamotan. Iei alon emön inelap itan Diane, “Ekis me ekis kosap chüen säü me ämi foffos fengen usun föfförün lisowu epwe apöchökkülalo ewe riri lefilemi.” Steven, ewe a uwawu meefian mwan a pwal tipeeü ngeni ena, a erä: “Ika oua eörenalo le pworaus woon met chök a piitä lon ämi famili, iwe epwe fen mecheres ämi fos fengen usun föfförün lisowu. Ese tongeni unusen mo senikich ach säü le fos usun lisowu, iwe nge, pwoppworausfengen a fokkun aüchea ngeni ririöchün familien chon Kraist.”

[Pwóróus fan]

^ Esap wesewesen ikkeei iter.

^ Ei pworaus a menlapei lamoten om kopwe fos ngeni nöüm kewe usun ewe föfförün lisowu. Nge lon mwach kkan epwe pwal katowu ekkoch pworaus ren ifa usun kopwe äiti ngeniir minne mi pwüng me mwääl usun ena föfför.

^ A feito seni ewe puk Learn from the Great Teacher, pekin taropwe 171, förien Chon Pwäratä Jiowa. Esor lon fosun Chuuk.

^ Atun om pworaus ngeni nöüm kewe usun föfförün lisowu, nöünöü ewe puk Questions Young People Ask​—Answers That Work, Volume 2, sopwun 1-5, 28, 29, me 33, förien Chon Pwäratä Jiowa. Esor lon fosun Chuuk.

[Pwóór lón pekin taropwe 20]

PWISIN EISINUK . . .

Älleani ekkeei pworaus fan, meefien ekkoch säräfö woon unusen fönüfan, iwe mwirin, pwisin eisinuk ekkewe kapas eis mi fiti ekkewe pworaus.

• “Semei kewe me inei ra ereniei upwe älleani ekkewe pworaus mi weneiti ewe föfförün lisowu me ika mi wor ai kapas eis upwe eisiniir. Nge ua äneänei ar repwe fen äweweei ngeniei usun.”​—Iei meefien Ana seni Brazil.

Met meefiom, pwata ese naf om kopwe chök ngeni nöüm kewe puk are taropwe repwe pwisin älleani?

• “Ua ekieki pwe semei we ese weweiti ekkewe sokkopaten föfförün lisowu mi mwääl ua rongorong aramas ra föfföri. Eli epwe nupwu ika ua fos ngeni usun.”​—Iei alon Ken, 18 ierin seni Canada.

Met a kan pinei än noum we epwe kapas ngonuk woon minne a lolileniesini?

• “Atun ua pwora le fos ngeni semei kewe me inei usun ewe föfförün lisowu, usun itä ra ekiekingaw ngeniei ren ar erä: ‘Pwata ka eis? Mi wor met a fis ngonuk?’”​—Iei alon Masami, 19 ierin seni Japan.

Atun noum we a kapas eis ngonuk usun lisowu, ifa usun napanapen om pölüweni, epwe suuki ewe alen pworausfengen ika fen eppeti?

• “Ika semei kewe me inei ra alükülükü ngeniei pwe atun ra säräfö ra pwal eäni ekkena esin kapas eis me esor ngawan ai upwe pwal eis, iwe epwe älisiei.”​—Iei alon Lisette, 19 ierin seni France.

Ifa usun kopwe tongeni älisi noum we pwe epwe kinamwe le fos ngonuk usun ewe föfförün lisowu?

• “Inei we a kapas eis ngeniei usun ewe föfförün lisowu, nge ren kapas pwetete. Ua meefi pwe ena sokkun napanap a fokkun lamot pwe ewe nau esap meefi pwe a angei kapwüng.”​—Iei alon Gerald, 21 ierin seni France.

Epwe ifa usun napanapen om fos ngeni nöüm we usun föfförün lisowu? Epwe lamot kopwe ekkesiwili?