Ukpọhọde Inemesịt Ubon

Nte Ẹkpekamade Okụk

Ebe ọdọhọ ete: “Etie nte Laura * an̄wan mi esibiat okụk ke mme n̄kpọ oro mînyeneke ufọn, akpan akpan ke mme n̄kpọ emi nnen̄erede mfiọk ke nnyịn iyomke. Etie nte isifọnke enye ada enyịn okụt okụk! Ido esie emi isiyakke ikeme ndikọk mfịna oro nnyịn mîkodorike enyịn. Mmesitịn̄ ediwak ini ke ibọhọke n̄wan mi inyeneke okụk ke ekpat ndien enye etre ndidep n̄kpọ.”

N̄wan ọdọhọ ete: “Ekeme ndidi mfiọkke ndifam okụk, edi ebe mi ifiọkke nte ẹnyamde udia, n̄kpọ ndụn̄ufọk, ye n̄kpri n̄kpọ eken oro nsidepde nda nse mban̄a ufọk. N̄kọ ami nsidu ke ufọk. Mmọfiọk se iyomde, nyedep, se iyomde nditịbe yak etịbe.”

IKỌ okụk edi kiet ke otu n̄kpọ emi esinen̄erede ọsọn̄ ebe ye n̄wan ndisụhọde idem ntie nneme. Enye esinen̄ede ada ikọ edi ke ufọkndọ.

Ebe ye n̄wan oro ẹmade okụk isinyeneke emem ye ifụre, edi ẹsidụn̄ nte eku ye an̄wa—utọk utọk, en̄wan en̄wan, ẹnyụn̄ ẹkam ẹkeme ndinam n̄kpọ ndue Abasi. (1 Timothy 6:9, 10) Mme ete ye eka oro mîsikemeke ndineme nnyụn̄ n̄kọk ibuot mban̄a nte idibiatde okụk, ẹsisịn idem ẹnam utom tutu inyeneke aba ini ndise mban̄a nditọ mmọ. Mmọ isinyeneke ini inọ kiet eken, isinyụn̄ ikemeke ndise mban̄a mme n̄kpọ eke spirit ubon mmọ. Mmọ ẹsikpep nditọ mmọ n̄ko ndima okụk.

Bible ọdọhọ ke “inyene . . . edi se ikpemede” owo. (Ecclesiastes 7:12) Edieke ẹdiọn̄ọde ndikama okụk ẹsinyụn̄ ẹtiede kiet ẹneme nneme okụk, enye ayan̄wam mbufo ẹse ẹban̄a ndọ ye ubon mbufo. * Ke nditịn̄ akpanikọ, utu ke ndisịn utọk, ebe ye n̄wan nditie nneme nneme mban̄a okụk ekeme ndinam mmọ ẹnen̄ede ẹdiana kiet.

Ntak emi okụk esisịnde ata ediwak mfịna ke ndọ? Nso ye nso ke akpanam mbak nneme okụk edisiak utọk, edi akam ada emem edi?

Nso Isida Utọk Idi?

Ediwak ini, ke ini ebe ye n̄wan ẹtọhọde ke ntak okụk, isinen̄ekede idi sia okụk mîdụhe, edi esidi ke ntak ndịk m̀mê unana mbuọtidem. Ke uwụtn̄kpọ, ebe emi esibatde mbai owụt ke imọ inịmke ke n̄wan imọ ekeme ndikama okụk ubon. Ndien n̄wan emi ọdọhọde ke ebe inyeneke okụk owụt ke imọ ikere ke n̄kpọ ekeme ndinam mmimọ ke ini iso.

N̄kpọ en̄wen emi esinamde ebe ye n̄wan ẹtọhọ utọk okụk edi nte ẹkebọkde mmọ. Matthew emi ama ọkọdọ n̄wan ke isua itiaita idahaemi ọdọhọ ete: “N̄wan mi oto ufọk emi ẹnen̄erede ẹdiọn̄ọ ndikama okụk. Ndịk isinamke enye ndikama okụk esie ọfọn nte esinamde mi. Ndidụk ufụn nnọ mmịn ye sika ikayakke ete mi enyene utom ke ata anyan ini. Ntre, nnyịn ikenyeneke ediwak n̄kpọ oro ikenen̄erede iyom; idem ama esinyụn̄ enyek mi ke iyodụk isọn. Ndusụk ini, ndịk emi esinam mi mfam efam ye  n̄wan mi.” Se ekpededi oro esidade mfịna edi, nso ke akpanam mbak okụk edida utọk edi, edi akam anam ubon adiana kiet?

N̄kpọ Inan̄ Oro Ẹkemede Ndinam Okụt Unen

Kpa ye oro Bible mîdịghe n̄wed oro ekpepde nte ẹkpekamade okụk, enye ọdọn̄ọ item emi ẹkemede ndin̄wam mme ebe ye ibanndọ ẹfep mfịna oro okụk esidade edi. Ntak emi mûkereke uban̄a mme item oro Bible ọnọde unyụn̄ udomo mme ekikere oro ẹnọde mi use?

1. Kpep ndineme nneme okụk emem emem. “Mmọ eke ẹkopde item ẹnyene ibuot.” (Mme N̄ke 13:10) Etiene nte ẹkebọkde fi, ekeme ndisọn̄ fi ndibọ item ke n̄kpọ aban̄ade okụk, akpan akpan edieke edide ebe m̀mê n̄wan fo ọnọ fi item oro. Edi edieke enyịmede ndisụhọde idem ntie nneme nneme okụk, oro owụt ke emenyene ibuot. Ke uwụtn̄kpọ, ntak mûdọhọke ebe m̀mê n̄wan fo ke ekeme ndidi nte ete ye eka imọ ẹkesikamade okụk anam imọ inam n̄kpọ ntre? Fiọk n̄ko ke ekeme ndidi nte ẹkebọkde ebe m̀mê n̄wan fo esinam enye anam n̄kpọ nte enye esinamde.

Ikpanaha ebebet tutu mbufo ẹnyene mfịna mbemiso ẹnemede nneme okụk. Owo kiet emi eketienede ewet Bible okobụp ete: “Nte [owo] iba ẹyesan̄a kiet ye kiet ke mmọ mîdịghe esịt kiet?” (Amos 3:3) Nso ebuana ke emi enyene ye se inemede? Edieke ẹsiode ini ẹnịm ndisineme nneme mban̄a okụk, mbufo idisọpke itọhọ.

NAM EMI ISE: Mek ini oro ẹdisinemede n̄kpọ iban̄a okụk ke ubon. Ẹmekeme ndisineme n̄kpọ emi ke akpa usen ke ọfiọn̄ mîdịghe ẹsio usen kiet ẹnịm kpukpru urua ẹneme. Nam enye edi ibio ibio, ekeme ndidi ke n̄kpọ nte minit 15 m̀mê osụhọrede akan oro. Mek ini oro ọfiọkde ke mbufo mbiba inyeneke n̄kpọ ndomokiet ndinam. Ẹnyịme ke ẹyeyak nneme okụk ọduọk odudu ke ini udia m̀mê ke ini ẹduọkde odudu ye nditọ mbufo.

2. Ẹbiere nte ẹdisikamade okụk mbufo. “Ẹsọp ndikpono kiet eken.” (Rome 12:10) Edieke edide afo ikpọn̄ anam utom, emekeme ndikpono ebe m̀mê n̄wan fo ke ini adade okụk utom fo nte okụk ubon, idịghe nte okụk fo.—1 Timothy 5:8.

Edieke mbufo mbiba ẹnamde utom, ẹmekeme ndikpono kiet eken ke ini ẹsiakde ibat okụk emi ẹsikpede mbufo ye mme akpan n̄kpọ emi ẹdade okụk oro ẹnam. Edieke ẹdịpde kiet eken n̄kpọ, ọwọrọ ẹdidụn̄ nte eku ye an̄wa, inyeneke mbuọtidem ke idem kiet eken, oro onyụn̄ ekeme ndibiat ndọ mbufo. Oro iwọrọke ke ana asasian ebe m̀mê n̄wan fo mbemiso edepde n̄kpọ ekededi idem ekpedi mbansan̄. Edi edieke anamde ebe m̀mê n̄wan fo ọfiọk mbemiso edepde n̄kpọ emi enen̄erede ọsọn̄ urua, oro owụt ke omokpono enye.

NAM EMI ISE: Ẹbiere m̀mê okụk ifan̄ ke mînaha ẹtetịn̄ kan̄a ẹnọ kiet eken mbemiso ẹbiatde. Ẹmekeme ndibiere n̄kpọ nte ₦200 m̀mê ₦500 mîdịghe nte ẹmama. Tịn̄ kan̄a nọ ebe m̀mê n̄wan fo mbemiso abiatde okụk emi awakde ebe se ẹkebierede.

3. Ẹwet se ẹdiomide ndinam. “Edieke odiomide se edinamde, onyụn̄ esịnde idem anam utom, eyenyene n̄kpọ.” (Mme N̄ke 21:5, Contemporary English Version) N̄kpọ kiet emi edin̄wamde fi etịm idem ọnọ n̄kpọn̄ okûnyụn̄ utahade okụk oro ọkọbọde ufen an̄wana, edi ndidodiomi se edinamde inọ ubon. Nina emi ama ọkọdọ ebe ke isua ition idahaemi ọdọhọ ete: “Ndidiọn̄ọ okụk oro enyenede ke ọfiọn̄ ye nte akabiatde ekeme ndinen̄ede ntat fi enyịn. Mfan̄a ndomokiet ididụhe sia edide afo akada ubọk fo ewet mmọ enịm.”

Nam ata mmemmem ndutịm. Darren emi ama ọkọdọ n̄wan ke isua 26 idahaemi, onyụn̄ enyene nditọ iba, ọdọhọ ete: “Ikesibabahade okụk oro idibiatde ke urua kiet idọn̄ ke nsio nsio efọkn̄wed. Ke uwụtn̄kpọ, ima inyene efọkn̄wed oro isisịnde okụk udia, okụk oro ididade inọ idem inemesịt, idem ye okụk ufat idet. Edieke okụk okụrede ke efọkn̄wed kiet, imesibuọt ke efọkn̄wed en̄wen ikesịn do, inyụn̄ idomo nte ikekeme ndisịn okụk oro ke ebiet emi  ikosiode.” Edieke edide esidep n̄kpọ ke isọn ndien ekpe okụk ke utịt ọfiọn̄, enen̄ede oyom anam ata eti ndutịm onyụn̄ ewet kpukpru se edepde.

NAM EMI ISE: Wet mme n̄kpọ oro ọfiọkde ke esikpa ukem ekọmurua kpukpru ini. Biere m̀mê okụk ifan̄ ke edisinịm kpukpru ọfiọn̄. Wet n̄kpọ emi ekọmurua mîsidịghe ukem ukem kpukpru ini, utọ nte udia, ikan̄ ilektrik, ye okụk oro abiatde ke urụk ukopikọ. Wet okụk emi akabiatde ke mme ọfiọn̄ emi ẹkebede. Ọyọfọn etre ndidep ndusụk n̄kpọ oro mûnen̄ekede uyom mbak ududụk isọn.

4. Ẹbiere se owo kiet kiet edinamde. “Owo iba ẹfọn ẹkan owo kiet; koro ndidiana kiet nnam utom ayanam mmọ ẹnam ekese.” (Ecclesiastes 4:9, 10, New Century Version) Ke ndusụk ufọk, ebe esidep kpukpru n̄kpọ. Ke ini edide n̄wan esikama ndusụk ufọk. (Mme N̄ke 31:10-28) Edi ediwak ebe ye n̄wan ẹsibebiere se owo kiet kiet edinamde. Mario emi ama ọkọdọ n̄wan ke isua 21 ọdọhọ ete: “N̄wan mi esikpe okụk ikan̄, okụk mmọn̄ ye n̄kpri n̄kpri n̄kpọ ntre. Ami nsikpe tax, okụk emi ẹdiọn̄de n̄kpọ ẹnọ nnyịn, ye okụk ufọk. Ndien imesitịn̄ inọ kiet eken nte n̄kpọ akade iso inyụn̄ idiana kiet inam n̄kpọ.” Inamke n̄kpọ m̀mê ẹsinam eke mbufo didie, se ikam idide akpan n̄kpọ ikan edi ndidiana kiet nnam n̄kpọ.

NAM EMI ISE: Ke ẹma ẹketie ẹkere ukeme ye mmeme mbufo, ẹbiere m̀mê anie edise aban̄a n̄kpọ kiet kiet oro anade ẹnam ke ubon. Ẹdụn̄ọde se ẹkenamde ke ndusụk ọfiọn̄ ẹma ẹkebe. Ẹnyịme ndinam ukpụhọde. Ekeme ndidi anam anam mbufo ẹkpụhọ utom man ẹkeme ndifiọk se isịnede ke utom emi n̄wan m̀mê ebe fo esinamde, utọ nte ndikpe okụk ikan̄, okụk mmọn̄ m̀mê ndika urua.

Akpan N̄kpọ Oro Ẹkpetịn̄de ke Ini Ẹnemede Nneme Okụk

Ikpanaha nneme okụk ababiat ima oro ẹnyenede ẹnọ kiet eken. Leah emi ama ọkọdọ ebe ke isua ition idahaemi okụt ke ikọ emi edi akpanikọ. Enye ọdọhọ ete: “Ami ye ebe mi imekpep ndisineme nneme in̄wan̄-in̄wan̄ ndisinyụn̄ ntịn̄ akpanikọ ke ini inemede nneme okụk. N̄kpọ emi anam nnyịn idiana kiet inam n̄kpọ inyụn̄ inen̄ede ima kiet eken.”

Ke ini n̄wan ye ebe ẹnemede nte idibiatde okụk mmimọ, mmọ ẹnyene ekikere ye uduak kiet, ẹnyụn̄ ẹwụt ke iyaka iso idiana ye kiet eken. Ke ini mmọ ẹnemede ye kiet eken mbemiso ẹdepde n̄kpọ oro enen̄erede ọsọn̄ urua, mmọ ẹwụt ke imokpono kiet eken. Edieke mmọ ẹnyịmede ke inaha itetie ineme kan̄a mbemiso idepde n̄kpri n̄kpọ, mmọ ẹwụt ke imọbuọt idem ye kiet eken. Se inemede emi esinam ndọ enem. Ndien inem inem ndọ ọsọn̄ urua akan okụk, ntre ntak emi ọtọhọde utọk ke ntak okụk?

[Mme Ikọ Idakisọn̄]

BỤP IDEMFO ETE . . .

▪ Nso usen ke ami ye n̄wan m̀mê ebe mi ikeneme nneme okụk emem emem?

▪ Nso ke n̄kpetịn̄ nnyụn̄ nnam ndiwụt esịtekọm ke nte ebe m̀mê n̄wan mi an̄wamde ubon ke okụk?

[Ndise ke page 12]

Nso inen̄ede idi akpan n̄kpọ inọ fi—okụk m̀mê ndọ fo?