Μπορούν τα Γεύματα να Ενισχύσουν τις Οικογενειακές σας Αξίες;

«Η ζωή είναι γεμάτη, όχι μόνο γοητεία, θαλπωρή και καλοπέραση, αλλά επίσης λύπη και δάκρυα. Ωστόσο, είτε είμαστε χαρούμενοι είτε λυπημένοι, πρέπει να τρεφόμαστε. Ένα ωραίο γεύμα μπορεί να βελτιώσει τη διάθεση και των χαρούμενων και των λυπημένων ανθρώπων».​—Λόρι Κόλγουιν, Αμερικανίδα συγγραφέας.

ΠΡΙΝ από χρόνια, σε πολλά σπίτια στις χώρες του Δυτικού κόσμου, υπήρχε μια ιεροτελεστία η οποία τηρούνταν ευλαβικά. Ολόκληρη η οικογένεια μαζευόταν γύρω από το τραπέζι τουλάχιστον μία φορά την ημέρα για να γευματίσει. Δεν επιτρέπονταν παρεμβολές. Κανείς δεν έβλεπε τηλεόραση, δεν φορούσε ακουστικά ούτε έστελνε μηνύματα σε φίλους. Η γαλήνια ατμόσφαιρα έδινε στους συνδαιτυμόνες την ευκαιρία να ακούσουν σοφά λόγια, να ενισχύσουν τους οικογενειακούς δεσμούς και να γελάσουν μαζί για τα συμβάντα της ημέρας απολαμβάνοντας παράλληλα υγιεινό φαγητό.

Πολλοί άνθρωποι σήμερα θεωρούν ίσως το οικογενειακό γεύμα παλιομοδίτικο έθιμο. Σε αρκετά σπίτια, τα οικογενειακά γεύματα είναι η εξαίρεση, όχι ο κανόνας. Γιατί δυσκολεύονται τόσο πολύ οι οικογένειες να τρώνε μαζί; Αξίζει τον κόπο να διατηρήσουμε το πατροπαράδοτο έθιμο; Πώς θα μπορούσε αυτό να ωφελήσει κάθε μέλος της οικογένειας;

Οικογενειακά Γεύματα​—Έθιμο που Χάνεται

«Το γεγονός ότι [το δείπνο] έχει γίνει εμφανώς σπανιότερο μέσα σε μία και μόνο γενιά . . . αποτελεί αξιοσημείωτη απόδειξη της ταχύτητας με την οποία μεταβάλλεται η κοινωνική μας συνοχή», εξηγεί ο Ρόμπερτ Πούτναμ στο βιβλίο Παίζουμε Μπόουλινγκ Μόνοι (Bowling Alone). Ποιοι παράγοντες έχουν συντελέσει σε αυτό το φαινόμενο; Πρώτον, το υψηλό κόστος διαβίωσης έχει αναγκάσει και τους δύο συζύγους να εργάζονται περισσότερες ώρες. Οι μεμονωμένοι γονείς, των οποίων η οικονομική κατάσταση είναι συνήθως πιο επισφαλής, αντιμετωπίζουν ακόμα μεγαλύτερη πίεση όσον αφορά το χρόνο τους. Δεύτερον, ο πυρετώδης ρυθμός της ζωής σήμερα ευνοεί την κατανάλωση τροφών τύπου φαστ φουντ καθώς και τα βιαστικά γεύματα. Όχι μόνο οι μεγάλοι αλλά και τα παιδιά έχουν πολλές υποχρεώσεις, όπως αθλητικές και άλλες εξωσχολικές δραστηριότητες.

Επιπρόσθετα, υπάρχουν πατέρες που προτιμούν να γυρίζουν στο σπίτι όταν τα παιδιά ήδη κοιμούνται, επειδή θέλουν να φάνε το βραδινό τους χωρίς φασαρία. Άλλοι γονείς, οι οποίοι έρχονται στο σπίτι νωρίς, προτιμούν να ταΐσουν πρώτα τα παιδιά και να τα στείλουν για ύπνο, έτσι ώστε οι δύο σύζυγοι να φάνε έπειτα με την ησυχία τους.

Τέτοιες καταστάσεις κάνουν τις οικογένειες να τρώνε σε διαφορετικές ώρες της ημέρας. Τα σημειώματα πάνω στο ψυγείο αντικαθιστούν τις συζητήσεις που γίνονται κατά τη διάρκεια του γεύματος. Κάθε μέλος της οικογένειας έρχεται στο σπίτι, ζεσταίνει ένα έτοιμο γεύμα και κάθεται μπροστά στην τηλεόραση, στο κομπιούτερ ή σε κάποιο ηλεκτρονικό παιχνίδι. Αυτές οι κοινωνικές τάσεις ίσως φαίνονται μη αναστρέψιμες. Αξίζει τον κόπο να αναζητήσετε τρόπους αντίστασης σε αυτές;

Τα Πλεονεκτήματα της Παράδοσης

Τα οικογενειακά γεύματα δίνουν στους γονείς μια μοναδική ευκαιρία να φροντίσουν για τη συναισθηματική ευημερία των παιδιών τους. Το βραδινό τραπέζι «είναι το κατάλληλο μέρος για να έχουν τα παιδιά τακτικά την ευκαιρία για επικοινωνία με τους γονείς τους και να γίνονται αντικείμενο της  προσοχής τους μέσα σε άνετη ατμόσφαιρα», εξηγεί η Μίριαμ Γουάινσταϊν στο βιβλίο της Η Εκπληκτική Δύναμη των Οικογενειακών Γευμάτων (The Surprising Power of Family Meals). «Το οικογενειακό δείπνο ίσως να μην αποτελεί πανάκεια, αλλά ασφαλώς φαίνεται πως είναι μια σχετικά ανώδυνη θεραπεία».

Ο Εδουάρδο, ένας μεσήλικος πατέρας από την Ισπανία, συμφωνεί. «Όταν έμενα με τους γονείς μου, υπήρχαν 11 άτομα στο τραπέζι κάθε μέρα», θυμάται. «Ο πατέρας μου έκανε μεγάλη προσπάθεια για να έρχεται σπίτι και να τρώει με την οικογένειά του το μεσημέρι. Επρόκειτο για ξεχωριστή περίσταση από κάθε άποψη. Μαθαίναμε τα νέα κάθε μέλους της οικογένειας. Δεν έλειπαν τα καλόγουστα αστεία και τα γέλια. Αυτές οι ευχάριστες αναμνήσεις με έπεισαν ότι έπρεπε να μιμηθώ το παράδειγμα του πατέρα μου».

Τα οικογενειακά γεύματα βοηθούν επίσης τα παιδιά να ζουν πιο ισορροπημένη, υγιή ζωή. Το Εθνικό Κέντρο Εθισμών και Κατάχρησης Ουσιών στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, στις ΗΠΑ, διαπίστωσε ότι τα νεαρά άτομα που τρώνε με την οικογένειά τους περίπου πέντε φορές την εβδομάδα έχουν λιγότερα προβλήματα που σχετίζονται με το άγχος, την ανία ή την έλλειψη ενδιαφέροντος, και παίρνουν καλύτερους βαθμούς στο σχολείο.

«Πιστεύω ότι τα οικογενειακά γεύματα παρέχουν συναισθηματική σταθερότητα στα παιδιά», προσθέτει ο Εδουάρδο. «Αν οι κόρες μας έχουν κάτι να μας πουν, δεν ανησυχούν για το πότε θα μας μιλήσουν. Τα οικογενειακά γεύματα προσφέρουν την ιδανική ευκαιρία κάθε μέρα. Επιπλέον, αυτές οι περιστάσεις βοηθούν εμένα ως πατέρα να παραμένω ενήμερος για τα προβλήματα που έχουν οι κόρες μου».

Προφανώς, όταν οι οικογένειες τρώνε μαζί, αυτό μπορεί επίσης να συμβάλει στην αποφυγή κακών διατροφικών συνηθειών. Το Πανεπιστήμιο της Ναβάρα στην Ισπανία αναφέρει πως, όταν κάποιος τρώει μόνος του, αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης διατροφικών διαταραχών. Είναι αλήθεια ότι τέτοιες διαταραχές θα μπορούσαν ούτως ή άλλως να εμφανιστούν, αλλά η απουσία τακτικών κοινών γευμάτων αυξάνει αυτή την πιθανότητα. «Όταν υπάρχει η συνήθεια να τρώνε όλοι μαζί, τα παιδιά νιώθουν ότι λαβαίνουν επαρκή φροντίδα. Τα οικογενειακά γεύματα τους προσφέρουν τη συναισθηματική ασφάλεια ενός θερμού, στοργικού οικογενειακού περιβάλλοντος», εξηγεί η Εσμεράλντα, η οποία έχει δύο κόρες.

Τα οικογενειακά γεύματα δίνουν επίσης στους γονείς την ευκαιρία να φροντίζουν για τις πνευματικές ανάγκες των παιδιών τους. Πριν από 3.500 περίπου χρόνια, ο Θεός παρότρυνε τους Ισραηλίτες να δαπανούν χρόνο μαζί με τα παιδιά τους προκειμένου να ενσταλάζουν στην καρδιά τους πνευματικές αξίες. (Δευτερονόμιο 6:6, 7) «Με το να προσευχόμαστε μαζί και να εξετάζουμε ένα Γραφικό εδάφιο, τα οικογενειακά γεύματα γίνονται πνευματικές περιστάσεις», λέει ο Άνχελ, πατέρας δύο παιδιών. Εφόσον τα οικογενειακά γεύματα προσφέρουν τόσο πολλά οφέλη, τι έχουν κάνει κάποιες οικογένειες για να τα εντάξουν στην καθημερινή τους ζωή;

Πώς να το Πετύχετε

«Απαιτείται οργάνωση και προθυμία», εξηγεί η Εσμεράλντα. «Πρέπει να προσαρμόσετε το πρόγραμμά σας όσο καλύτερα γίνεται προκειμένου να εξυπηρετήσετε αυτόν που έρχεται στο σπίτι τελευταίος». Η Μαριμπέλ, μητέρα δύο παιδιών, λέει: «Κάθε μέρα τρώμε βραδινό όλοι μαζί, ό,τι και αν γίνει». Μερικές οικογένειες χρησιμοποιούν τον ελεύθερο χρόνο που έχουν το σαββατοκύριακο για να ετοιμάσουν υλικά ή και ολόκληρα γεύματα για τα βραδινά της εβδομάδας.

Κάτι που επίσης βοηθάει είναι το να θεωρείτε τα οικογενειακά γεύματα προτεραιότητα. «Χρειάστηκε να κάνω προσαρμογές στην εργασία μου προκειμένου να είμαι στο σπίτι για το οικογενειακό μας δείπνο, αλλά άξιζε τον κόπο», λέει ο Εδουάρδο. «Τώρα νιώθω ότι ξέρω καλύτερα τα οικογενειακά ζητήματα. Εφόσον χρειάζεται να είμαι αφοσιωμένος πολλές ώρες την ημέρα στην εργασία μου, θα ήταν άστοργο να μη δείχνω την ίδια προσοχή στην οικογένειά μου την ώρα του φαγητού».

Τι γίνεται με τους περισπασμούς; «Η οικογένειά μου τρώει σε χώρο όπου δεν υπάρχει τηλεόραση», λέει ο 16χρονος Νταβίντ. «Αξιοποιούμε αυτόν το χρόνο για να λέμε στη μαμά και στον μπαμπά πώς πήγε η ημέρα μας, και πολλές φορές μας δίνουν χρήσιμες συμβουλές». Ο Νταβίντ προσθέτει: «Οι έφηβοι σήμερα δεν μιλούν πολύ στους γονείς τους. Ακόμα και όταν όλη η οικογένεια είναι στο σπίτι, ο καθένας τρώει χωριστά βλέποντας τηλεόραση. Δεν ξέρουν τι χάνουν». Η 17χρονη Σάντρα συμφωνεί: «Λυπάμαι όταν οι συμμαθητές μου λένε: “Αναρωτιέμαι  τι έχει αφήσει η μητέρα μου στο ψυγείο”. Για εμένα, τα οικογενειακά γεύματα δεν είναι μόνο ευκαιρία για φαγητό. Μας δίνουν χρόνο να γελάσουμε, να μιλήσουμε και να δείξουμε την αγάπη μας».

Τα οικογενειακά γεύματα μπορούν να «μας θωρακίσουν ενάντια στις πιέσεις που υφιστάμεθα όλοι κάθε μέρα», δηλώνει το βιβλίο Η Εκπληκτική Δύναμη των Οικογενειακών Γευμάτων. Θα μπορούσαν άραγε να δώσουν και στη δική σας οικογένεια τη δυνατότητα να δεθεί περισσότερο; Αν η ζωή σας είναι πολυάσχολη, τα οικογενειακά γεύματα θα σας παρέχουν ευκαιρίες να επιβραδύνετε το ρυθμό σας και να συζητάτε με τα αγαπημένα σας πρόσωπα. Ασφαλώς αξίζει τον κόπο να προσπαθήσετε.

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 15]

ΕΝΩ ΤΡΩΤΕ ΜΑΖΙ ΩΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ, ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΜΑΘΕΤΕ ΝΑ . . .

Συζητάτε. Τα παιδιά μπορούν να μάθουν να μιλούν και να ακούν προσεκτικά. Οι συζητήσεις εμπλουτίζουν το λεξιλόγιό τους και τα μαθαίνουν να εκφράζονται.

Τρώτε υγιεινά γεύματα σε τακτικές ώρες.

Δείχνετε καλούς τρόπους. Μάθετε τη γενναιοδωρία με το να μοιράζεστε το φαγητό και να μη διεκδικείτε επίμονα την καλύτερη μερίδα. Μάθετε επίσης να φροντίζετε για τις ανάγκες των άλλων μελών της οικογένειας ενώ τρώτε.

Συνεργάζεστε. Τα παιδιά μπορούν να βοηθούν στρώνοντας και μαζεύοντας το τραπέζι, καθαρίζοντας στο τέλος ή σερβίροντας τους άλλους. Καθώς μεγαλώνουν, μπορούν επίσης να βοηθούν στο μαγείρεμα.