Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

YELIKƐBUAMƆ KƐHÃ WEKU LƐ

Kɛ́ Aawo Obi He Gbeyei Loo Aaye Ehe Fɛo Lɛ, Mɛni Obaafee?

Kɛ́ Aawo Obi He Gbeyei Loo Aaye Ehe Fɛo Lɛ, Mɛni Obaafee?

 Obi lɛ bakɛɛ bo akɛ, skulbii lɛ ekomɛi woɔ ehe gbeyei ni amɛyeɔ ehe fɛo. Mɛni obaafee? Ani obaahã skul tsɔɔlɔi lɛ agbala mɛi lɛ atoi? Ani obaakɛɛ obi lɛ koni efee amɛ eko kɛto najiaŋ? Dani obaakpɛ oyiŋ yɛ nɔ ni obaafee he lɛ, susumɔ saji ni nyiɛ sɛɛ nɛɛ ahe okwɛ.

 Mɛni esa akɛ male yɛ hegbeyeiwoo loo hefɛoyeli he?

 Mɛni ji hegbeyeiwoo loo hefɛoyeli? Yɛ sane nɛɛ mli lɛ, yiwaa ji awui ni ajeɔ gbɛ ayeɔ mɔ ko yɛ heloŋ loo henumɔŋ. No hewɔ lɛ, jeee jɛmɔ fɛɛ jɛmɔ loo hegbeyeiwoo fɛɛ hegbeyeiwoo ji yiwaa.

 Nɔ hewɔ ni ehe hiaa ni ole nɔ ni yiwaa ji: Bei komɛi lɛ, kɛ́ aawo mɔ ko mlila lɛ, mɛi komɛi buɔ lɛ akɛ aawa lɛ yi. Kɛ́ okɔɔ sane fɛɛ sane ni kɔɔ obi lɛ he lɛ akɛ sane wulu lɛ, belɛ, ookɛɛ obi lɛ akɛ, enyɛŋ etsu naagbai ni ekɛbaakpe lɛ ahe nii​—ni ji nɔ ko ni baaye abua lɛ ewala beiaŋ fɛɛ.

 Biblia shishitoo mla: “Kaahã omli fu oya.”​—Jajelɔ 7:9.

 Sane lɛ nɔŋŋ ji akɛ: Eyɛ mli akɛ ebaabi ni okɛ ohe awo obi lɛ saji komɛi amli moŋ, shi saji komɛi yɛ ni baahã obi lɛ aná hegbɛ kɛkase bɔ ni akpeɔ shihilɛi komɛi anaa kɛ bɔ ni ebaafee etsu naataamɔi ni baaba ekɛ mɛi ateŋ lɛ ahe nii.​—Kolosebii 3:​13.

 Kɛ́ obi lɛ bakɛɛ bo akɛ mɔ ko fɔɔ ehe gbeyeiwoo lɛ, mɛni obaafee?

 Mɛɛ gbɛ nɔ manyɛ maye mabua?

  •   Too otsui shi ni obo obi lɛ toi. Bɔɔ mɔdɛŋ akɛ (1) obaana nɔ ni yaa nɔ lɛ (2) obaale nɔ hewɔ ni ayeɔ ehe fɛo loo awoɔ ehe gbeyei lɛ. Kwɛmɔ ni okamu saji anaa kɛji oleko sane lɛ fɛɛ. Bi ohe akɛ, ‘Ani efee nɔ ko hewɔ ni aye ehe fɛo loo awo ehe gbeyei lɛ?’ Dani obaanyɛ ona nɔ fɛɛ nɔ naa jogbaŋŋ lɛ, ekolɛ, ebaahi akɛ okɛ obi lɛ tsɔɔlɔ lɛ loo gbekɛ ni feɔ obi lɛ nakai lɛ fɔlɔi agba sane.

     Biblia shishitoo mla: “Mɔ ni hãa sane hetoo dani eboɔ sane lɛ mli toi lɛ, eefee buulu ni eeshwie ehiɛ shi hu.”​—Abɛi 18:13.

  •   Kɛ́ aaye obi lɛ he fɛo loo aawo ehe gbeyei lɛ, ye obua lɛ ni ena akɛ, bɔ ni ebaafee enii ehã lɛ baanyɛ ahã akpa loo ayanɔ afee. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, Biblia lɛ kɛɔ akɛ: “Naajɔlɛ hetoo lɛ, ekuɔ mlila naa, shi wiemɔ ni dɔɔ mɔ lɛ, eteɔ mlifu shi.” (Abɛi 15:1) Anɔkwa, kɛ́ oka akɛ obaafee lɛ eko oto najiaŋ lɛ, no moŋ baahã sane lɛ mli awo wu.

     Biblia shishitoo mla: “Nyɛkɛ efɔŋ akatoa efɔŋ najiaŋ, loo jɛmɔ yɛ jɛmɔ najiaŋ.”​—1 Petro 3:9.

  •   Hã obi lɛ anu shishi akɛ, kɛ́ efeee mɔ lɛ eko etooo najiaŋ lɛ, no etsɔɔɔ akɛ ehe waaa. Moŋ lɛ, etsɔɔ akɛ ehe wa, ejaakɛ eŋmɛɛɛ gbɛ ni mɛi anifeemɔi atsɔɔ lɛ nɔ ni efee. Yɛ gbɛ ko nɔ lɛ, eeyi hefɛoyelɔ lɛ loo mɔ ni woɔ ehe gbeyei lɛ, shi lɛ diɛŋtsɛ lɛ etamɔɔɔ amɛ.

     Enɛ baanyɛ aye abua obi lɛ waa, titri lɛ kɛji akɛ, awo ehe gbeyei loo aye ohe fɛo kɛtsɔ intanɛt lɛ loo tɛs mɛseji nɔ. Kɛ́ ekɛ mɔ lɛ taa saji anaa yɛ intanɛt lɛ nɔ lɛ, no moŋ baahã mɔ lɛ aya nɔ efee nɔ ni efeɔ lɛ, ni kɛ́ akwɛɛɛ ni ahi lɛ, obi lɛ hu baatsɔ hefɛoyelɔ! Enɛ hewɔ lɛ, bei komɛi lɛ, nɔ ni hi ji ni obaafee diŋŋ​—eji ŋaa gbɛ nɔ ni obaanyɛ otsɔ ni oye mɔ lɛ nɔ kunim ni ekpa obi lɛ yi waa.

     Biblia shishitoo mla: “Kɛ́ lai tã lɛ, la gboɔ.”​—Abɛi 26:20.

  •   Bei komɛi lɛ, obi lɛ baanyɛ atsi ehe kɛje mɛi nɛɛ ahe, loo ekaya hei ni amɛyɔɔ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, kɛ́ ele he ko ni mɔ ko ni yeɔ mɔ he fɛo loo ewoɔ mɔ he gbeyei yɔɔ loo he ko ni kuu ko ni feɔ nibii nɛɛ eko yɔɔ lɛ, ebaanyɛ eyatsɔ he kroko.

     Biblia shishitoo mla: “Hiɛtɛ̃lɔ naa oshãra lɛ, ni eteɔ ehe, shi mɔ ni jwɛŋmɔ esako lɛ, ebɛŋkɛɔ he, ni enaa amane.”​—Abɛi 22:3.

Ebaahi akɛ okɛ obi lɛ tsɔɔlɔ lɛ loo gbekɛ ni yeɔ ehe fɛo loo ewoɔ ehe gbeyei lɛ fɔlɔi agba sane

 KAA ENƐ OKWƐ: Kɛ́ obi lɛ miisusu nɔ ni ebaafee he lɛ, ye obua lɛ ni ena nɔ ni baajɛ yiŋ ni ebaakpɛ lɛ eko fɛɛ eko mli kɛba. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ:

  •  Mɛni baanyɛ aba kɛ́ efooo mɔ lɛ daaŋ?

  •  Kɛ́ efee ekãa ni ekɛɛ mɔ lɛ akɛ ekpa hu?

  •  Kɛ́ eyakɛɛ skul tsɔɔlɔi lɛ hu?

  •  Ani ebaanyɛ ekɛ mɔ lɛ ashwɛ loo ekɛ lɛ abɔ naanyo kɛye enɔ?

 Ekɔɔɔ he eko gbɛ nɔ ni abaatsɔ aye obi lɛ he fɛo loo awo ehe gbeyei, kɛ́ hiɛ kɛ hiɛ jio, intanɛt lɛ nɔ jio lɛ, esoro shihilɛ lɛ eko fɛɛ eko. No hewɔ lɛ, ye obua obi lɛ koni ena nɔ ni ebaafee yɛ shihilɛ lɛ eko fɛɛ eko mli. Maa nɔ mi ohã lɛ akɛ, ofĩɔ esɛɛ yɛ shihilɛ ni ekɛkpeɔ lɛ mli.

 Biblia shishitoo mla: “Naanyo kpakpa sumɔɔ mɔ yɛ bei fɛɛ mli, ni ebatsɔɔ nyɛmi yɛ haomɔ beiaŋ.”​—Abɛi 17:17.