Ehecha oĩva pype

Ehecha oĩva pype

Jaikuaave hag̃ua

Jaikuaave hag̃ua

¿Oapoʼípa raʼe Jesús umi ndahaʼéivape judío ombojojárõ guare chupekuéra jaguaraʼýre?

Peteĩ mitãkuñaʼi orekóva ijyva ári ijaguaraʼýpe (estatuaʼi griega térã romana ojejapóva éntre síglo 1 a.C. ha síglo 2 d.C.)

Peteĩ jey Jesús oĩrõ guare Síriape, opytáva Israel ypýpe, oñemboja hese peteĩ kuñakarai griega ojerure hag̃ua chupe ajúda. Péro Jesús oipuru peteĩ ehémplo ha ombojoja umi ndahaʼéivape judío jaguaraʼýre. Pe léi oñemeʼẽ vaʼekue Moiséspe heʼi umi jagua haʼeha animál ikyʼáva (Levítico 11:27). Upéicharõ, ¿oapoʼípa raʼe Jesús umi ndahaʼéivape judío ombojojárõ guare chupekuéra jaguaraʼýre?

Nahániri. Oexplika haguéicha idisipulokuérape, Jesús heʼisénte kuri primero oipytyvõ vaʼerãha kuri umi Israelguápente. Upévare Jesús heʼi pe kuñakarai griégape: “Ndovaléi jaipeʼa umi mitãgui hembiʼu ha ñameʼẽ umi jaguaraʼýpe” (Mateo 15:21-26; Marcos 7:26). Grecia ha Rómape ojehayhu vaʼekue la jagua, upévare ko animál oiko vaʼekue umi família apytépe ha umi mitã ohuga jepi hendivekuéra. Upévare ohendúvo pe palávra “jaguaraʼy” ou chupekuéra iñakãme peteĩ mbaʼe iporã ha ijukyetereíva. Pe kuñakarai ontende porãiterei la Jesús heʼise vaʼekue chupe, ha heʼi: “Upeichaite che Ruvicha, péro añetehápe umi jaguaraʼy hoʼu umi tembiʼu kuʼi hoʼáva ijarakuéra meságui”. Jesús oguerohory chupe ojeroviaiterei haguére ha omonguera imembykuñáme (Mateo 15:27, 28).

¿Mbaʼérepa apóstol Pablo heʼi raʼe ikuentavetaha ndojapóinte hikuái peteĩ viáhe?

Peteĩ várko de kárga raʼanga síglo primérope guare

Pablo oviaha hína kuri peteĩ várkope Itáliape ha upéi pe yvytu oñepyrũ oipeju ikontrapekuéra. Opyta aja hikuái peteĩ puértope, Pablo heʼi chupekuéra ohaʼarõʼimínte hag̃ua osegi mboyve pe iviáhe (Hechos 27:9-12). ¿Mbaʼérepa?

Yma umi marinéro oikuaa porã ipeligrosoitereiha javiaha pe mar Mediterráneo rehe inviérno aja. Noviembre mbyte guive marzo mbyte peve noñerrekomendaguasúi vaʼekue ojeviaha por várko. Péro Pablo ningo oviaha kuri septiembre térã octúbrepe. Flavio Vegecio, peteĩ eskritór romano oiko vaʼekue síglo cuátrope, heʼi peteĩ ilívrope: “Algúno mése ojeviaha porã la várkope, ótro mése katu ndahaʼéi la iseguropáva la viáhe ha oĩ époka ndaikatuieteha voi javiaha” (Compendio de técnica militar). Vegecio heʼi iseguroha ojeviaha éntre 27 de mayo ha 14 de septiembre, péro heʼi ndaisegúroi ha ipeligrosoha ojeviaha koʼã féchape: éntre 15 de septiembre ha 11 de noviembre, ha éntre 11 marzo ha 26 de mayo. Pablo ningo hetáma oviaha vaʼekue, upévare oikuaa porãne raʼe koʼã mbaʼe. Pe kapitán ha pe várko jára oiméne oikuaa porã avei upéva. Upéicharõ jepe, nopenái hikuái Pablo heʼi vaʼekuére ha oñehundi pe várko (Hechos 27:13-44).