Naoko, pe kuñakarai ñañeʼẽma hague pe ótro artíkulope, omombeʼu mbaʼépa oipytyvõ chupe oheja hag̃ua ko vísio. Haʼe heʼi: “Aikuaávo Ñandejára rembipota ha mbaʼeichaitépa ñanderayhu, chemokyreʼỹ ha chepytyvõ akambia hag̃ua”. Umi mbaʼe Naoko oaprendéva guive oĩ la Bíbliape. Noĩriramo jepe upépe pe palávra sigárro, sigarríllo térã opitáva, ohechauka ñandéve mbaʼépa Ñandejára opensa upe vísiore. * Umi konsého oĩva la Bíbliape, hetápema oipytyvõ oheja hag̃ua ko vísio ha ótrope katu oipytyvõ ani hag̃ua ni otantea (2 Timoteo 3:16, 17). ¿Mbaʼeichaite pevépa ikatu ñandeperhudika pe sigarríllo? Jahechami mbohapy mbaʼe, ha avei mbaʼépa heʼi la Biblia umívare.

Pe sigarríllo ningo oreko nikotína, ha upéva ikatu onvisiaite peteĩ persónape, ha sapyʼánte omoñeñandu porã térã odeprimi chupe. Peteĩ persóna opita jave, pe nikotína oho pyaʼe ha kontinuadoite iñapytuʼũme. Peteĩ sigarríllonte jepe opitáramo, omoinge hetepýpe hetaiterei nikotína, ha ñañeimahinamína mboýpa oikéta upéicharõ opitáramo una káha por día. Pe sigarríllo, por día ojeporuve oimeraẽ ótra drógagui, ha upéicha rupi jaʼekuaa haʼeha peteĩ vísio imbaretetereíva. Umi hénte oñepyrũ guive opita haʼete ndaikatuvéiva opoi chugui, ha ndopitái mbaʼéramo hete ojeruréma voi chupe.

La Biblia ohechauka porã ñandéve mbaʼéichapa jahecha vaʼerã pe sigarríllo. Romanos 6:16-pe heʼi: “Peẽ peikuaa akóinte peneñeʼẽrendúramo peteĩ tapichápe, peẽ haʼeha hembiguái”. Upéicha avei peteĩ persóna opitasetereíramo ha oheja upe vísio ipuʼaka hese, oikóma hína hembiguáirõ. Péro Ñandejára Jehová ndoipotái upéva, haʼe oipota ñamopotĩ ñande rete ha ñane korasõ, jahejaitévo ko vísio vai (Salmo 83:18; 2 Corintios 7:1). Peteĩ persóna ohayhu ha orrespetáva Ñandejárape, ohechakuaa haʼe omereseha oñemeʼẽ chupe iporãvéva ha ndaikatumoʼãiha ojapo upéva oĩ aja pe vísio vaiete poguýpe. Upéva omokyreʼỹ chupe ani hag̃ua hoʼa ko ñuhãme.

Olaf, peteĩ kuimbaʼe oikóva Alemániape, oñepyrũ vaʼekue opita oreko guive 12 áño, péro 16 áño haguépe opoi chugui. Haʼe opensa vaʼekue ndojapovaimoʼãiha hese opitáramo peteĩmi. Péro amo ipahápe oñepyrũma oñenvisia ha ndaikatuvéima oiko heseʼỹ. Haʼe omombeʼu: “Peteĩ jey opa chehegui che sigarríllo ha ndaikuaái mbaʼépa ajapóta. Upémarõ ajagarra umi sigarríllo rembyre oĩva senisérope ha aipeʼapaite chugui pe hembyreʼi ha alia peteĩ diariokuépe apita hag̃ua. Chemanduʼa haguénte voi upévare atĩeterei”. ¿Mbaʼépa oipytyvõ chupe oheja hag̃ua ivísio? Haʼe heʼi: “Che ningo aĩ porãse Ñandejára renondépe,  ha ndaipotái haʼe ipochy cherehe. Ahechávo mbaʼéichapa haʼe ñanderayhu ha omeʼẽ ñandéve esperánsa, chemokyreʼỹ ahejaite hag̃ua pe sigarríllo”.

Peteĩ ensiklopédia heʼi: “Umi sientífiko ojapopa porã rire iñinvestigasión, ohechakuaa pe sigarríllo ombyaipaite lentoha ñande retepy, ha heʼi avei umi opitáva hasy pyʼỹiveha umi ndopitáivagui ha pyaʼeve omanoha” (The Tobacco Atlas). Entéronte ningo jaikuaa pe sigarríllo káusare ikatuha ñandejagarra kánser ha oñaprovlema ñande pulmón ha ñane korasõ. Oĩ heʼíva umi mbaʼasy ñandejagarráva pe sigarríllo káusare ndovaiha ótrore, péro pe Organización Mundial de la Salud (OMS) heʼi ndaupeichaiha. Heta opitávape ojagarra pe mbaʼasy poʼi ha upéva ikontahióso, ha hetápema ojuka.

Jehová ohechauka ñandéve la Bíbliape mbaʼéichapa ñañatende vaʼerã ñande rekovére, ñande retére ha umi mbaʼe ñapensávare. Jesús heʼi porã vaʼekue voi: “Rehayhu vaʼerã Jehová nde Járape nde pyʼaite guive, ne álma rugua guive, ha opa ne arandukue reheve” (Mateo 22:37). Ñandejára ningo oipota jaiporu porã ha jarrespeta ñande rekove ha ñande rete. Jaikuaa porãvévo jahávo Ñandejárape ha ipromesakuéra, koʼýte ñamombaʼe opa mbaʼe ojapóva ñanderehehápe. Ha upéva ñanemomýi jajehekyiete hag̃ua opa mbaʼe ñandeperhudikátavagui.

Jayavanth, peteĩ doktór Indiapegua, opita vaʼekue 38 áño pukukue, heʼi: “Che aleémi mbaʼeichaitépa ñanembyai pe sigarríllo ha aikuaa porã ndovaleiha apita. Haʼe voi katu che pasientekuérape anive hag̃ua opita, péro che voi ndaikatúi apoi chugui. Cinco térã seis vése rupi atantea ahejávo, péro ndachepuʼakái hese”. ¿Mbaʼépa oipytyvõ chupe upéi oheja hag̃ua? Haʼe heʼi: “Astudia guive la Biblia ahejaite pe sigarríllo. Che aipotaiterei Ñandejára cheguerohory ha upéva chemokyreʼỹ akambia hag̃ua”.

Umi opitáva ningo omotimbo pe sigarríllo ha upéva ombyai avei ótrope. Umi hénte ohetũnteva pe sigarríllo ratatĩ, ikatúnte avei hasy ha ojagarra chupe kánser upéva káusare. Ojeʼe voi oĩha seiscientos mílrupi omanóva káda áño upéicha rupi, ha umíva apytépe hetave mitã ha kuña. Peteĩ infórme omeʼẽ vaʼekue pe  OMS heʼi: “Sapyʼami jepe ñahetũramo pe sigarríllo ratatĩ, lomímonte ikatu ñandeperhudika”.

Jesús heʼi porã vaʼekue mbaʼépa pe segundo mandamiénto iñimportantevéva: “Rehayhu vaʼerã nde rapichápe nde rejehayhuháicha” (Mateo 22:39). Umíva apytépe oĩ hína ñane hénte, ñane amigokuéra ha umi hénte oĩva ñande jerére. Ha ñande jaikóramo jajapo peteĩ mbaʼe ombyai térã operhudikátava ñande rapichápe, ¿ñakumpli piko hína ko mandamiénto? Jahayhu añetéramo ñande rapichápe katuete jajapóta ko téxto heʼíva: “Káda uno jasegi vaʼerã jajapo pe ideprovéchotava ñande rapichápe, ha ani ñandévente” (1 Corintios 10:24).

Peteĩ kuimbaʼe hérava Armen oikóva Alemániape omombeʼu: “Chemanduʼa che hentekuéra ojerure asými vaʼerã chéve aheja hag̃ua pe sigarríllo, pórke ojapo vaietereitaha cherehe upéva. Che katu napenáinte hesekuéra ha asegi apita”. Péro upéi Armen omombeʼu mbaʼépa oipytyvõ chupe okambia hag̃ua opensa lája, haʼe heʼi: “Ahayhueterei rupi Ñandejárape aheja pe sigarríllo. Umi mbaʼe aaprende vaʼekue la Bíbliape chemopensa la ajapóvare ha ahechakuaa ndahaʼeiha chénte ajeperhudikáva hína apitárõ, síno ojapo vaiha avei che rapichakuérare”.

La Biblia oipytyvõ Olaf, Armen ha Jayavánthpe oheja hag̃ua pe sigarríllo, ombyaíva hína chupekuéra ha umi oĩvape ijerére. Haʼekuéra oikuaa pe sigarríllo ikatuha ombohasy chupekuéra, péro ndahaʼéi upévarente ohejáva upe vísio, síno ohayhúgui Jehovápe ha oipota haʼe oguerohory chupekuéra. Koʼã kuimbaʼépe tuichaiterei oipytyvõ la Biblia heʼíva 1 Juan 5:3-pe: “Jahayhu Ñandejárape heʼise ñakumpli imandamiénto; ha imandamientokuéra ndaipohýiri”. Enterove ningo jaikuaa sapyʼánte ijetuʼuha jajapo hag̃ua la Biblia heʼíva, péro jahayhúramo Ñandejárape ifasilve ñaneñeʼẽrendu hag̃ua chupe.

Ñandejára Jehová ohekomboʼe ha oipytyvõ hína heta héntepe osẽ hag̃ua pe sigarríllo poguýgui (1 Timoteo 2:3, 4). Koʼẽrõitéma Ñandejára Rréino, ogovernátava Jesucristo yvága guive, ohundipaitéta umi komérsio ojapóva sigarríllo, ha opáta pe vísio vaiete orekóva ipoguýpe heta héntepe. Upévo umi iñeʼẽrendúva ohupytýta perfeksión ha ndaiporimoʼãvéima omongyʼáva hete ni ikorasõ (Isaías 33:24; Apocalipsis 19:11, 15).

Oiméramo ijetuʼueterei ndéve reheja hag̃ua pe sigarríllo, ani reñentrega. Rehayhúramo Ñandejárape ha reikuaáramo mbaʼépa haʼe opensa pe sigarríllore, nemokyreʼỹta rehejaite hag̃ua pe vísio. Umi testígo de Jehová ikatu nepytyvõ reikuaa hag̃ua mbaʼépa heʼi la Biblia ha mbaʼéichapa ikatu rejapo upépe heʼíva. Rehejáramo Jehová nepytyvõ, katuete nembaretéta repoi hag̃ua ko vísio vaígui (Filipenses 4:13).