Magdiretso sa kaundan

Magdiretso sa listahan sang kaundan

 INTERBYU | MASSIMO TISTARELLI

Ginpaathag sang Manughimo sang Robot ang Iya Pagtuo

Ginpaathag sang Manughimo sang Robot ang Iya Pagtuo

Si Propesor Massimo Tistarelli isa ka sientipiko sa University of Sassari sa Italya. Isa sia sa mga editor sang tatlo ka internasyonal nga magasin parte sa siensia kag kabulig nga awtor sang sobra sa isa ka gatos ka nabalhag nga scientific research. Ginatun-an niya kon paano makilala sang tawo ang mga hitsura kag mahimo ang simple nga mga butang pareho sang pagsalo sang bola. Dayon, nagadesinyo sia sang mga robot nga makailog sa ginahimo sang tawo. Gin-interbyu sia sang Magmata! parte sa iya propesyon kag pagtuo.

Ano ang imo relihion sadto?

Katoliko ang akon mga ginikanan, pero wala sila nagasimba. Gani mas nagpati ako sa atiesmo sang bata pa ako. Natun-an ko nga ang kabuhi resulta sang ebolusyon, kag nagpati gid ako sa sini. Pero bisan pa wala ako nagapati nga may Manunuga, pamatyag ko may isa gid nga mas mataas sangsa aton. Para mabal-an ko kon ano ini, gintun-an ko ang Budhismo, Hinduismo, kag Taoismo, pero indi ako kumbinsido sa ila mga panudlo.

Ngaa nangin interesado ka sa siensia?

Bata pa ako, nanamian na ako sa mga makina. Ginabungkag ko pa gani ang akon de-battery nga mga hampanganan kag ginaasembol ini liwat. Si Tatay nga isa ka telecommunications engineer, pirme ko ginapamangkot parte sa kon paano nagaandar ang mga radyo kag telepono.

Subong sientipiko, ano ang imo ginatun-an?

Nagtuon ako sing electronic engineering sa University of Genoa, kag para makakuha sang mas mataas nga degree, nag-research ako kon paano mapauswag ang desinyo sang mga robot. Nagkonsentrar ako sa pagtuon sa sistema sang panulok sang tawo kag nagpangita sing paagi nga mailog ini sa pagdesinyo sang robot.

Ngaa nangin interesado ka sa sistema sang panulok?

Bangod komplikado gid ini kag indi lang ini parte sa mata, kundi  pati man sa pag-intiende sa kon ano ang aton makita. Halimbawa, binagbinaga kon ano ang nagakatabo kon magsalo ka sing bola. Samtang nagadalagan ka para saluon ini, ginapokus sang lente sang imo mata ang laragway sang bola sa imo retina. Ang paghulag sang laragway sa imo retina nagadepende sa hulag sang bola kag sang imo mata. Sa masami, ang imo mata nakapokus lang sa bola. Ang laragway sini nagapundo sa imo retina kag daw background lang ang nagahulag.

Ginakalkular man sang sistema sang panulok ang kadasigon kag direksion sang bola. Ang kalkulasyon nagasugod mismo sa retina samtang ginabanabana sang imo mata ang hulag sang bola sa background sini. Dayon ang kalkulasyon sang retina ginapadala sang optic nerve sa imo utok, nga nagaanalisar pa gid sang impormasyon kag nagasugo sa imo nga saluon ang bola. Tama gid ka dalayawon ini nga proseso.

Ano ang nagkumbinsi sa imo nga may Manunuga?

Sang 1990, mga pila ka bulan ako nga nagtener sa Dublin, Ireland, para mag-research sa Trinity College. Samtang nagabiyahe kami pauli sang akon asawa nga si Barbara, naistoryahan namon ang palaabuton sang amon kabataan. Ginbisitahan man namon ang akon utod nga babayi nga isa ka Saksi ni Jehova. Ginhatagan niya ako sing libro nga Life—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation? nga ginhimo sang mga Saksi. Nakita ko nga gin-research gid ini sing maayo amo nga nagdayaw ako. Narealisar ko nga ginpatihan ko ang ebolusyon bisan wala ko ini mausisa. Halimbawa, abi ko anay ang ebolusyon ginasuportahan sang nasapwan nga mga fossil. Pero wala gali. Sang gin-usisa ko pa gid ang ebolusyon, mas nakumbinsi ako nga ang teoriya sini indi gid matuod.

Nahunahuna ko ang akon paghimo sang mga robot. Kay sin-o bala desinyo ang akon ginailog?

Dayon nahunahuna ko ang akon paghimo sang mga robot. Kay sin-o bala desinyo ang akon ginailog? Indi gid ako makahimo sang robot nga makasalo sang bola pareho sa aton. Ma-program ang robot nga magsalo sing bola pero dapat sa espesipiko lang nga kondisyon. Indi sini mahimo ang mga butang nga wala sa iya program. Ang aton ikasarang sa pagtuon labaw kaayo sangsa mga makina, kag bisan ang mga makina may naghimo! Isa lang ini sa mga nagpakumbinsi sa akon nga may nagdesinyo gid sa aton.

Paano ka nangin Saksi ni Jehova?

Ang isa ka rason amo nga nagustuhan namon ni Barbara ang ila maid-id nga pagtuon. Nagadayaw gid ako sa ila pag-research para sa ila mga publikasyon. Amo gid ini ang nagakumbinsi sa mga pareho ko nga gusto tun-an ang tanan nga detalye sang mga butang. Halimbawa, nangin interesado gid ako sa madamo nga tagna, ukon prediksion, sa Biblia. Sang gintun-an ko ini, nakumbinsi ako nga ang Biblia naghalin gid sa Dios. Sang 1992, nabawtismuhan kami ni Barbara subong mga Saksi ni Jehova.

Ang imo bala natun-an sa siensia nagpaluya sang imo pagtuo?

Wala, sa baylo ginpabakod pa gid sini ang akon pagtuo. Halimbawa, binagbinaga kon paano naton makilala ang mga hitsura. Mahimo ini sang lapsag nga pila pa lang ka oras nga ginbun-ag. Makilala dayon naton ang mga tawo nga kilala ta na bisan pa ara sila sa kadam-an. Mahaumhaum pa gani naton kon ano ang ila ginabatyag. Pero, nagakatabo ini sa tuman ka dasig kag detalyado nga pagproseso sang mga impormasyon nga indi naton matalupangdan.

Kumbinsido gid ako nga ang aton sistema sang panulok regalo sa aton ni Jehova nga Dios. Ang iya regalo, lakip ang Biblia, nagpahulag sa akon nga pasalamatan sia kag isugid sa iban ang parte sa iya. Para sa akon, dapat lang nga sia ang dayawon sa iya mga hinimuan.