1. Ang iyina à tị́ kaa ri uhi nya ọngịnyị?

 KỤ IRYA nya iwe-ahụrụ ịhyẹ ịlẹ kị họ ta aanahị lẹẹ wẹẹ. Nestor bala María ahụ nyamwụ tịtọ nyọka dụbwọ ẹ-ẹga ọlẹ ká ọbaba ji gụ ụka ọọwa. * Ma nyọka jẹ́-ẹ họ ịnyị myị́, ị ka baba nyọka pwuru ụgbẹyị ọlẹ kị kaa kpa okpoko nyaa ra ang. Ị tị kụ irya nyori ịwa nyị́ ka chị ọkẹkẹnị ọlam-ọlam kori ká ịwa nyị́ ka kpụnịrọ okpoko ọ-pyịnyẹng ka. Ụka ká Biniam wẹ ka ri ọngọhẹ nya Alibeenu nya iJihova ẹ-ẹpwụma ọlẹ kị kaa tụ ụkụrwọ nyahị pyịpyị, ọ yẹ jẹ́ nyori ị ka tọọ pyịpyị lala ọngọhẹ nya angịnyị nya Ohe myị́. Ọọwa chị uhi jwoo. Ma ẹla ọlẹ ka alugbiyegu nyamwụ ka ya ụka kị jẹ́ nyori nyị ri Olibeenu nya iJihova à tị dọmwụ lọọ uhi-uhi gụ́ weẹ lẹ. Valérie la ẹdụrụ nya ẹbẹ ọgọ́ja ụma ọlẹ kọ tịpyọ kaka kpoye. O ri akama họọ nyọka yé olutoji ọlẹ kọ ka myị ju ẹla ọlẹ ká ịBayịbụụ ya u-uhye nya ịwọ. O ju uhi nyori ọ ka gbu myị́.

2. Ịyẹ tị́ du kahị baba nyọka maga kahị ka kụrụ uhi nyahị?

² Ang ịlịịwẹ ri uhi nyang ụka ọhẹ lẹ? Ọ lịnyị ẹ-ẹga nya iru nyahị lẹ. Kori kahị dụmwọ-dụmwọ la uhi nyahị ka, ahị ka cheje nya ẹla ịtịpyọ ịlẹ kị ka bịrị igu oriri nyahị bala iJihova myị́. Ang ọlẹ ká Olegu Onyobyi tịtọ à wẹ lẹ. Ọ kaa maga nyọka kpa uhi ọlẹpwụ nyahị họ kahị ka bịrị ehile nya iJihova, tụ́ ọlẹ ko ya ahị nyị kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ. (Ọwụ. 12:17) Olegu Onyobyi ri ọlọkwọ, olimajẹ, ọ ti la ọngịrị ịnyịnyị. Ma à tị ka jẹ́-ẹ chewu ke ịlọng hyoo myị́. Ányị a tị́ ka bwu họ ịnyị?

3. Ịyẹ à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka kụrụ uhi nyahị?

 ³ Ụka kahị jẹ́ myị̀myị̀ nyori iJihova la ọháha ẹ-ẹga nyahị bala o-ri ọ ka dahị ụbwọ ụka myị́ ụka, Olegu Onyobyi á ka chị uhi juhi myị́ ka. (Eje. 118:6) Ọ-chụ pwokwita, ọngọ da Eje Ọnyịịla 118 ju ka ẹpwụ nya iwe-ahụrụ ịtịpyọ-tịpyọ ịhyẹ. Ọ la aluji lụmẹ-lụmẹ, tụ angịhyẹ ịlẹ kị ri alegbeju (ọgba 9, 10). Ụka ọhẹ ri ẹla kị kpa yẹ rịrọọ (ọgba 13). IJihova tị ya alibyi ọnyọọngịrị tọọ ịnyịnyị (ọgba 18). Kpọkpọọkpọ, ọngọ da eje ọnyịịla ọwẹ mwu eje yẹkẹẹ: “Ḿ ka chị uko nya ịngịngịhyẹ kaka.” Ịyẹ tị́ du kọ jẹ́ nyori ọwa nyị la ewu ọchike pwụ ọlịịwẹ? Nanana nyori iJihova ya alibyi lọọ, ọ jẹ́ nyori Adamwụ olepwoohe la ọháha ẹ-ẹga nyamwụ yẹẹyẹẹ. Ọ jẹ́ nyori jaabwọ myị́ abwọ ká iwe-ahụrụ nyamwụ á tịpyọ kaka ba, Ohe nwụlanọ ụka wuu nyọka dọọ ụbwọ.—Eje. 118:29.

4. Uhi nya ẹlịyẹ ahị tị́ ka kụrụ myị́ kori kahị jẹ́ myị̀myị̀ nyori ahị há Ohe?

⁴ Ahị baba nyọka jẹ́ myị̀myị̀ nyori ahị la ịlọhị há iJihova. Ọ-jẹ́ myị̀myị̀ ọọwa ka dahị ụbwọ nyọka kụrụ ụma nya uhi-uhi ịta ịhyẹ ịlẹ ká angịnyị kaa ju. Ang ịịwa ri: (1) uhi nyọka jẹ́-ẹ họ ịbaba nya ugbiyegu nyahị myị́ ka; (2) uhi nya ọngịnyị ehe, bala (3) uhi nya igu. Aanahị ịlẹ kahị ya ẹla rụ bwu ọmwụ ọdada nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ jẹ́ kụrụ uhi nyaa myị́ chajị nyọlẹ kị jẹ́ myị̀myị̀ nyori Ohe la ọháha ẹ-ẹga nyaa.

5. Iwe-ahụrụ ọlanyị à tị́ ka ri uko ọchịchị nya ayịdẹpwa myị́? (Yẹ ifoto ọla ẹbẹ nya ọgbanyẹ.)

⁵ Ayịdẹpwa ọlẹ ko ri ọngịnyị nya ịKịrayịsị kaa hu ụkụrwọ ọlẹ kọ la nyọka kpahị ju ugbiyegu nyamwụ ẹ-ẹga nya ịbaba nyaa giri-giri. (1 Tim. 5:8) Ó ri ká ri ayịdẹpwa, à ka chuko myị́ nyori ọhẹka ụkụrwọ nyọwa nyị ka myị́ lụka nya ẹdụrụ ọlẹ kọ bene kpangjẹ lẹẹ. À ka chuko myị́ nyori ọ ka ri akama hang nyọka kpa anjwo la ang oriri bala ọ-ka nwụ uri nya ube. À dọmwụ ka chuko nya abwọlẹ ká ka bwu yé ụkụrwọ ọkịla kori ká ọlẹ ká la lẹẹlẹẹ á mwụ ba myị́. Lee jaabwọ kọ la ẹ-ẹga nya Nestor bala María kahị gu ẹnyị ene lalẹ, à ka me nyori nyị́ ka chịkpẹẹ ha ọwa nyọka kpụnịrọ okpoko ochiche ka myị́. Olegu Onyobyi maga kpụ ọ jẹ́ hu angịhyẹ abwọ la ọ-ka gbịgba ha iJihova ọọlajị nya uhi ọlịịwẹ lẹ.

6. Ịyẹ Olegu Onyobyi à tị́ kaa maga kahị ka myị la?

⁶ Olegu Onyobyị kaa maga nyọka họ kahị ka myị nyori iJihova á kaa kpahị juhi ka bala o-ri nyị́ ka dahị ụbwọ nyọka kpẹhị rịrị ugbiyegu nyahị ka. Chajị nya ọọwa, ahị ka hwoo nyori ahị baba nyọka họ ang myị́ ang ọlẹ kọ baba nya ụkụrwọ ọọwa ọ-ka gụụhị myị́ ka myị́. Ahị dọmwụ ka họ ang ọlẹ kọ ka bịrị igu oriri nyahị bala iJihova myị́.

7. Ẹlịyẹ iJisọsị à tị́ họ kahị ka jẹ́ myị̀myị̀?

⁷ IJisọsị kọ jẹ́ Adahị gụ́ ọng myị́ ọng wuu ya nyori ene kahị nyị ka bịlẹ ang ọ-baahị ba bwu ẹga nya Ohe wẹẹ, Ohe nyị “jẹ́ ang ọọwa kpá ene-ene lẹ.” (Mat. 6:8) IJisọsị tị jẹ́ ịnyịnyị nyori iJihova nyị nwụlanọ nyọka họ ịbaba nyahị hahị. Lala angịnyị nya ịKịrayịsị, ahị ri alugbiyegu nya Ohe Oluhye. Nyọlẹ ká iJihova à ri Ayịdẹpwa ọla ugbiyegu nyamwụ wẹẹ, ọ ka kpa itiwe nya ehile ọlẹ kị da ju ụpwụ nya 1 iTimoti 5:8 họ ụkụrwọ ịnyịnyị.

8. (a) Ịyẹ à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka kụrụ uhi nyori ahị-ị́ ka họ ịbaba nya ugbiyegu nyahị myị́ ka? (ỊMatiyu 6:31-33) (b) Ányị ahị tị́ ka bwu gbịla ahụ bala ọrụ ịlẹ kị mẹjẹ ụ-ụrụrụ wẹẹ kpa ang oriri wẹ ọọnahị ọnyang?

⁸ Ụka kahị jẹ́ myị̀myị̀ nyori iJihova la ọháha ẹ-ẹga nyahị bala ugbiyegu nyahị, ọ ka chịhịkpẹẹ la ọ-ka myị nyori ahị ka yé ang ịlẹ kahị baba. (Wa ịMatiyu 6:31-33.) IJihova nwụlanọ nyọka hu hahị, ọ tị ri Ọngọ hu ha chịba-chịba ẹ-ẹpwụ nya ọháha! Ụka kọ họ odehe ọlẹ, ọ họ ang kpoye nya ịlẹ kahị ka  baba nyọka hịhị kem. Ọ họ ang lụmẹ-lụmẹ odehe ọlẹ nyọka ya ọkẹkẹnị ọtụka-ọtụka hahị. (Ọmwụ. 2:9) Kori kọ dọmwụ ri ang ịlẹ kahị baba kahị kaa la kem ụka ọhẹ la ọ-la ang ịkịla gụ́ ọọwa kaka, ahị ka kpịtịya nyori iJihova à ya ịwẹ hahị à dudu kahị laa myị́ lẹ. (Mat. 6:11) Ahị baba nyọka kpịtịya nyori ịngịngịhyẹ ọlẹ kahị tụụbwọ hi lẹẹlẹẹ á ka jẹ́-ẹ lala ang ịlẹ ká iJihova ka họ hahị kaka. Ọ tị ka ya ọhịhị ọmyịmyị-ka hahị ị-ịlahị. Ẹla ọlẹ ká Nestor bala María wẹ ka jẹ́ à wẹ lẹ.—Ayị. 65:21, 22.

9. Ẹlịyẹ a tị́ ka jẹ́ bwu oja nya Nestor bala María?

⁹ Nestor bala María la ẹpwa bala ụkụrwọ ọnyịịla-ọnyịịla ịị Colombia. Ị yẹkẹẹ: “Ahị kụ irya nyọka tụụbwọ hi ang-abwọ nyahị ịhyẹ chajị kahị ka jẹ́-ẹ họ ụkụrwọ ha iJihova gụ́ ọọwa, ma ahị tị ju uhi nyori ahị-ị́ ka chị ọkẹkẹnị kori kahị la okpoko gbuu ka lẹ ka.” Ịyẹ à tị́ daa ụbwọ nyọka kụrụ uhi nyaa? Ị kụ irya u-uhye nya agbẹyị ịlẹ ká iJihova mẹ ọháha nyamwụ jẹ ẹ-ẹga nyaa. Nyọlẹ kị jẹ́ myị̀myị̀ nyori iJihova ka kpahị jwaa ụka wuu, ị tụụbwọ hi ụkụrwọ ọlẹ kị kaa nwaa uri yẹẹyẹẹ. Ị hu ẹpwa nyaa ra lẹ, ị rụ ka ụpa ọkịla nya ẹpwụma nyaa ẹ-ẹga ọlẹ ká ọbaba nya angị kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ ji gụ́ lẹlẹ. Ányị ọ tị́ laa nyọlẹ kị cheje ọwẹ? Nestor yẹkẹẹ: “Ahị yẹ ọ-họ jịra nya ẹlịlẹhị ọla ụpwụ nya ịMatiyu 6:33. Áhị ku amwụ nya ịngịngịhyẹ ka. Ahị tị kaa chị ọkẹkẹnị ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị gụ́ ọọwa lẹẹlẹẹ.”

10. Ịyẹ tị́ du kọ la ẹbyẹbyị nyọlẹ ká angịnyị ehe kaa ju uhi nya awụlẹ ka?

¹⁰ Ego mẹjẹ nyori angịnyị ehe kaa họ awụlẹ ang ọtịpyọ. (Ọngọ. 8:9) Ọ-chụ pwokwita, angịnyị kaa kpa ọngịrị nyaa yẹ angịkịla ụhị, aluguru-ẹla kaa họ angịnyị agbụrụ, alẹnẹẹla kaa do ala ịkịlaasị nyaa ido bala ọ-chị uhi jwaa, angịhyẹ dọmwụ kaa kpa alugbiyegu nyaa nmaa-nmaa. Lẹ ọ́ la ẹbyẹbyị nyọlẹ ká angịnyị ehe kaa ju uhi nya angịnyị ehe aanaa ka! Ányị Olegu Onyobyi à tị́ kaa maga nyọka kpa angịnyị ehe chị uhi juhi?

11-12. Ányị Olegu Onyobyi à tị́ kaa kpa uhi nya ọngịnyị ehe ojuju jahị dahị?

¹¹ Olegu Onyobyi kaa kpa uhi nya ọngịnyị o-juju tụụhị tutu nyọka bịrị ehile nya iJihova bala ọ-ka hwabwọ la ọ-kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ. Angị kpeji, kị ji ekpeleji nya Olegu Onyobyi, kaa hile ụkụrwọ nyahị bala ọ-tụụhị pyịpyị. (Luk. 21:12; Ọwụ. 2:10) Ẹ-ẹpwụ nya odehe nya Olegu Onyobyi ọlẹ, iru nya angịnyị kaa kpa oja ọnọọkịla pyẹ u-uhye nya Alibeenu nya iJihova bala ọ-me ọnọọkịla ọkịrọrọ  baahị. Angịlẹ kị myị ju ọnọọkịla ọlịnyị kaa kpahị họ, lee ọ-dọmwụ bá ẹla tahị myị́. (Mat. 10:36) Ijẹẹhị nya Olegu Onyobyi ịwẹ kaa lahị ẹbyẹbeyị? Ehe. Ọ dọmwụ nyọka kpa họ ụkụrwọ la oyi ọhọhẹ lẹ.—Ụkụr. 5:27, 28, 40.

¹² U-uhi nya ọtụpyịpyị o-bwu ẹga nya angị kpeji kem à ri ang-abwọ nya ẹwụ ọlẹ ká Olegu Onyobyi kaa kpa họ ụkụrwọ ka. Angịhyẹ kaa ju uhi nya ẹla ọlẹ ká alugbiyegu nyaa ka ya ụka kị wẹ ka ri Alibeenu nya iJihova. Ụka ọhẹ ị dọmwụ kaa ju uhi nya ẹla ọlịnyị gụ́ enyiri ọlam-ọlam wẹẹ. Alugbiyegu nyaa háa yẹẹyẹẹ, ị tị kaa tịtọ kị ka wẹ ka jẹ́ iJihova ịnyịnyị. Ọ kaa  jwaa ụka ká alugbiyegu nyaa á ja ya ẹla o-hu ẹpẹpẹ ju Ohe nya ịlẹhị bala angịlẹ kị kaa gbịgba họọ. Alugbiyegu nya angịhyẹ ji kị kaa tụ aanaa pyịpyị ene-ene ma kị tị kaa wẹ ka ye ẹlịlẹhị myị ụka ohyẹẹkpẹ. Ma ọ tị ri ká alugbiyegu nyahị á chebwo hiihi gbang-gbang ọọlajị nya ẹla ọlẹ kahị myị la lẹẹlẹẹ bẹ?

13. Ányị ahị ọ-jẹ́ myị̀myị̀ nyori ahị há Ohe à tị́ ka dahị ụbwọ bọhụ myị́ ó-ri ká alugbiyegu nyahị á nyẹẹkpẹ dahị? (Eje Ọnyịịla 27:10)

¹³ Ahị ka jẹ́-ẹ yé ẹjẹ ọkpụkpụ bwu ẹla ọnyịịla-ọnyịịla ọlẹ kị da ju ụ-ụpwụ nya Eje Ọnyịịla 27:10. (Wọọ.) Ụka kahị kpịtịya nya abwọlẹ kahị há iJihova kaka ba, ahị-ị́ kaa juhi nya ọtụpyịpyị ka. Ahị tị kaa jẹ́ myị̀myị̀ nyori ọ ka nwụhị uri nya ọhụ ọbaba nyahị. IJihova ka jẹ́-ẹ họ ang ịlẹ kahị baba wuu hahị nyọka hịhị, dahị ụbwọ nyọka kụ kpọọ bala ọ-chị ọkẹkẹnị, bala ọ-dahị ụbwọ nyọka tụ jwoo chwẹẹ gụ́ ọngọkịla ọhẹ-lọhẹ! Biniam ọlẹ kahị ya ẹla rụ lalẹ ene, wẹ ka jẹ́ ẹlẹwẹ.

14. Ẹlịyẹ a tị́ jẹ́ bwu oja nya Biniam?

¹⁴ Biniam wẹ ka ri ọngọhẹ nya Alibeenu nya iJihova nanana nyọlẹ kọ jẹ́ nyori igomenti nyị wẹẹ tụ́ Alibeenu pyịpyị la ọngịrị-ọngịrị ẹ-ẹpwụma ọọwa. Kụ irya nya abwọlẹ ká Biniam ọ-jẹ́ nyori iJihova la ọháha ẹ-ẹga nyamwụ dọọ ụbwọ nyọka kụrụ uhi nya ọngịnyị ehe lẹẹ wẹẹ. Ọ yẹkẹẹ: “Ọtụpyịpyị ọọwa la ọngịrị gụ́ abwọlẹ kam ya ahị me. Ma ang ọlẹ kam dọmwụ juhi gụ́ ẹtẹ ọbaba o-bwu ẹga nya igomenti ri ọtụpyịpyị bwu ẹga nya alugbiyegu nyam. M̀ juhi nyori am o-cheje nyọka ri ọngọhẹ nya Alibeenu nya iJihova ka wụ́ adam kọ ri Olibeenu ka ẹjẹ bala o-ri alugbiyegu nyam ka yẹm lala ọngọ ju apyobwuna kaka.” Ma, Biniam tị jẹ́ myị̀myị̀ nyori iJihova kaa kpahị ju angịlẹ Kọ la ọháha ẹ-ẹga nyaa. Biniam wụlẹ yẹkẹẹ: “M̀ kụ irya u-uhye nya abwọlẹ ká iJihova da angịkịla ụbwọ nyọka bọhụ ụka kị la akama nya ang ọ-la nwà ka, ebwo ọchịchị,  bala ala agbụrụ ọ-haa ẹla. M̀ jẹ́ nyori ó-ri kam tụụbwọ hi iJihova ka, ọ ka wahị kụrụm. Ụka kị wum mwụba-mwụba bala ọ-dọmwụ yẹm akama ọnyọọngịrị, m̀ yẹ họhẹ-họhẹ jaabwọ ká iJihova kaa dahị ụbwọ kaka ba ụka nya ọbaba kori kahị ya ụbwọ chị ọmyịmyị nyahị.” IJihova ri Adịda ọlam-ọlam ẹ-ẹga nya Biniam, anchẹ nya Ohe tị ri ugbiyegu nyamwụ ọlam-ọlam ịnyịnyị.

15. Ịyẹ tị́ du kọ tịpyọ nyọka ju uhi nya igu ka?

¹⁵ ỊBayịbụụ họ kahị jẹ́ nyori igu nyị ri oluji. (1 Kọr. 15:25, 26) Ahị ka la uko ọchịchị ụka kị ya ẹla gu ẹnyị nya igu myị́, ọgụgụ ri ụka kaahị lee ọngọ háahị há á jụ ẹdụrụ la ọngịrị-ọngịrị. Ịyẹ tị́ du kahị kaa juhi nya igu? Chajị iJihova họhị la irya nyọka hịhị gboyi myị́ oyi. (Ọngọ. 3:11) Uhi nya igu o-ju melabwọ kaa dahị ụbwọ nyọka chewu ke ọhịhị nyahị. Ọ-chụ pwokwita, ọ kaa gụhị gbịla nyọka ri ang oriri ọnyịịla bala ọ-kpa ịnyịrọ nyahị kọ ayịlọ, kà ọ-wụla yẹ bala o-mile etiji ụka kọ baba, bala ọ-ka hwabwọ la o-hu ọhịhị nyahị ju odo ododoodu.

16. Ányị Olegu Onyobyi à tị́ kaa maga nyọka kpa igu chuhi juhi?

¹⁶ Olegu Onyobyi jẹ́ nyori ọhịhị nyahị nyị juhi apyobwuna. Lẹ o ya nyori ahị nyị ka tụụbwọ hi ang myị́ ang wuu deeji, tụ́ igu oriri nyahị bala iJihova, nyọka chewu ke ọhịhị nyahị ọla lẹẹlẹẹ myị́. (Job. 2:4, 5) Ma Olegu Onyobyi tị me ọnọọkịla! Kpọkpọọkpọ, nyọlẹ ká Olegu Onyobyi à ri “ọngọlẹ kọ la ọngịrị nya igu ọ-nwụ angịnyị nwụ” wẹẹ, ọ kaa maga nyọka kpa igu chuhi juhi chajị kahị ka nyẹẹkpẹ da iJihova. (Hib. 2:14, 15) Ụka ọhẹ, angịlẹ ká Ohe Onyobyi kaa kpa họ ụkụrwọ ka chanya nyọka nwụhị kori kahị pwa la ọ-ka tụụbwọ hi ọmyịmyị nyahị myị́. Ụka ọkịla tị ji kori ká Olegu Onyobyi á yẹ nyori ahị nyị jụ ẹdụrụ ọnyọọngịrị, ọ kaa maga nyọka họ kahị ka bịrị ehile nya Ohe. Angị họ utoji lee alugbiyegu nyahị ịlẹ kị kaa gbịgba ha iJihova ka kà yẹ rịrịịhị nyọka ye ịwọ o-go ju myị́, ma ọọwa tị ka bịrị ehile nya Ohe. Lee ọngọhẹ ka juhi ọhụ nyọka họ utoji ụma ọlẹ ko pwoku itiwe nya ehile ịla ịBayịbụụ ka myị́.

17. Jaabwọ ká ụpwụ nya Ala iRom 8:37-39 ya, ịyẹ tị́ du kahị baba nyọka juhi nya igu ka?

¹⁷ Ịlẹhị lẹ, ahị-ị́ tịtọ nyọka gbu ka, ahị tị jẹ́ nyori kori kahị gbu wẹwẹ, iJihova á ka hwabwọ la ọ-la ọháha ẹ-ẹga nyahị ka. (Wa Ala iRom 8:37-39.) Kori ká aligu nya iJihova á gbu, ọ kaa kpịtịya nyaa lala o-ri nyị dọmwụ juwa la ọhịhị wẹẹ. (Luk. 20:37, 38) Ọ wẹẹ charịnya nya ụka ọlẹ kọ ka wulaa eji tịrẹkpẹ wẹ ọhịhị. (Job. 14:15) IJihova nwụ uri ọtụka-ọtụka chajị kahị ka “la ọhịhị ọmyịmyị-ka.” (Jọn. 3:16) Ahị jẹ́ jaabwọ kahị há iJihova bala ọ-kaa kpahị juhi kaka ba. Lẹ ọkọkọ nyọka nyẹẹkpẹ da iJihova ụka kahị jụ ẹdụrụ lee igu-ú chuhi juhi aalẹ, ahị ka ẹga nyamwụ kọ ka ya ẹjẹ ọkpụkpụ, ẹla ọjẹ́jẹ, bala ọngịrị hahị. Ịnyị kpangga Valérie bala ọrụmwụ à họ lẹ.—Eje. 41:3.

18. Ẹlịyẹ a tị́ jẹ́ bwu oja nya Valérie?

¹⁸ Ụka ká Valérie gu ẹka 35, ọ la ẹdụrụ nya ẹ̀bẹ́ ọgọ́jà ọnyọọngịrị ụma ọlẹ kọ kaa jụ angịnyị lụmẹ ka. Kụ ẹhị yẹ abwọlẹ ká ọháha dọọ ụbwọ nyọka kụrụ uhi nya igu lẹẹ wẹẹ. O yẹkẹẹ: “Ụka kam jẹ́ nyori m̀ la ẹ̀bẹ́ ọgọ́jà, ejiri ọtụka-ọtụka wum am bala ọrụm. Ị baba nyọka gum ịnyịrọ ene kam ka chịda. M̀ ya ẹla bala angịlẹ kị kaa họm utoji, ịwa wuu tị pwa la ọ-ka họm utoji la ọ-ka go ịwọ jum ka. M̀ ju uhi, ma chajị nya ehile nya Ohe lẹ, m̀ pwa la ọ-ka ye ịwọ o-go ju! Ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyam wuu, iJihova kaa mẹ ọháha jẹ ẹ-ẹga nyam yẹẹyẹẹ. Lẹẹlẹẹ iwe m la wẹ nyọka mẹ ọháha  nyam jẹ ẹ-ẹga nyamwụ ẹẹ. Ụka myị́ ụka kam wo oja ọtịpyọ, m̀ kaa cheje gụ́ olene nyọka họ ká iJihova ka chị ọkẹkẹnị ọkọkọ nyọka họ ká Olegu Onyobyi ka kụrụ. Ụka ohyẹẹkpẹ, ị jẹ́ gum ịnyịrọ ene myị́ la ọ-kpa ịwọ ka. Ịlẹhị lẹ, ẹla nya ẹdụrụ nyam á go lẹka, iJihova tị kaa ya ang ịlẹ kahị baba hahị ụka wuu. Ọ-chụ pwokwita, ọọjịra-jịra ọla ọmyịmyị nya epwihi ọlẹ kahị la ene nya ẹnẹlẹ kị wẹẹ ka gum ịnyịrọ ene, ahị jẹ́ ang bwu egbeju nya ẹla ọlẹ ko ri ‘Meeting Today’s Adversities With Courage.’ * Ang ọjẹ́jẹ ọwẹ kpụ́ụhị ẹjẹ yẹẹyẹẹ. Ahị mọọ wa ụka mwụba-mwụba myị́myị́. Ang ọjẹ́jẹ ụma ịlịịwẹ tụ́ ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ bala ọjịra-jịra ọkaka kaa ya okpunyi nya ọkịlẹtụ ham bala ọrụm bala ọ-dahị ụbwọ nyọka jẹ́-ẹ tọọtụ pịlẹẹ cheje ọnyịịla.”

19. Ịyẹ à tị́ ka họ lụka o-kpii?

¹⁹ Bwula ụbwọ ọdada nya iJihova, Angịnyị nya ịKịrayịsị bwu ụpa nya odehe wuu jẹ́ kụrụ iwe-ahurụ ilujwo bala ọ-pwa ju Olegu Onyobyi myị́ lẹ. (1 Pit. 5:8, 9) Ahụ ịnyịnyị ka họọ myị́. Lụka o-kpii, iJihova ka byi iJisọsị bala angị ka kpeji tọọ nyị “ta ụkụrwọ nya Ohe Onyobyi ọọwa ayịreji gbanggbang.” (1 Jọn. 3:8) Ụka kọ lịnyị kpá, anchẹ nya Ohe ịlẹ kị ka jam odehe ọlẹ ja gbịgba họọ “á ka ju uhi nya ịngịngịhyẹ kaka.” (Ayị. 54:14; May. 4:4) Ma, gbee da ụka ọọwa, ahị baba nyọka maga kahị ka kụrụ uhi nyahị.

20. Ịyẹ à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka kụrụ uhi nyahị myị́?

²⁰ O ri opyii kahị ka ju ahị ọdahile nyahị ọngịrị ẹ-ẹga nya iJihova nyori ahị họ́ọ bala o-ri ọ ka chewu ke anchẹ nyamwụ. Ọ-kụ irya bala o-ya ẹla u-uhye nya abwọlẹ ká iJihova chewu ke anchẹ nyamwụ lụka onyogo ka dahị ụbwọ. Ahị tị ka kpịtịya nya abwọlẹ kọ dahị ahị la ịlọhị ụbwọ lụka nya iwe-ahụrụ ilujwo ịnyịnyị. Bwula ụbwọ ọdada nya iJihova, ahị ka jẹ́-ẹ kụrụ uhi nyahị!—Eje. 34:4.