INSARDENG pay laeng ni Sara ti ar-aramidenna ket kimmita iti adayo. Gapu iti nasayaat a panangimatonna, makita a naragsak ken nagaget nga agtrabtrabaho dagiti adipenna. Nagaget met ni Sara. Iladawanmo iti isipmo a nauneg ti pampanunotenna bayat nga il-ilutenna ti nasakit nga im-imana. Nalabit nakumikom a nangtakup iti nabuttawan a tolda a paggigiananda. Nagkupasen daytoy a nakersang a tela a naaramid iti dutdot ti kalding gapu ta adu a tawenen a naibilbilag ken natudtuduan. Daytoy ti mangipalagip ken Sara no kasano kabayagdan nga agakar-akar iti pagyanan. Nagpartak a limmabas ti oras ket lumlumneken ti init. Binuybuyana itay agsapa ti ipapanaw ni Abraham, * ket ita, magaggagaran a mangpaspasungad kenkuana iti isu met la a direksion. Rimmaniag ti napintas a rupana bayat a masirsirpatanna ti anniniwan ni lakayna iti asideg a turod.

Maysa a dekadan sipud bimmallasiw ti pamilia ni Abraham ken ti adu nga adipenna iti Karayan Eufrates nga agpa-Canaan. Sinuportaran ni Sara ni lakayna iti daytoy atiddog a panagdaliasat a dida ammo ti pagturonganda. Ammona ngamin a dakkel ti papel ni Abraham iti panggep ni Jehova a mangpataud iti maysa a naanamongan unay a kaputotan ken nasion. Ngem ania ngay ti papel ni Sara? Lupes isuna ken agtawen itan iti 75. Nalabit pinampanunotna, ‘Kasano a matungpal ti kari ni Jehova no siak met ti asawa ni Abraham?’ Sigurado a maawatantayo no nariribukan man ni Sara wenno natektekan pay ketdi.

No dadduma, mabalin a mapampanunottayo met no kaano a matungpal dagiti kari ti Dios. Saan a nalaka ti aganus aglalo no ti ur-urayentayo a matungpal ket ti segseggaantayo unay a namnama. Ania ti masursurotayo iti pammati daytoy nagpaiduma a babai?

Kagapgapu ti pamilia ni Abraham iti Egipto. (Genesis 13:1-4) Nagkampoda iti kabambantayan iti daya ti Bethel wenno aw-awagan dagiti Canaanita a Luz. Manipud iti daytoy nangato a disso, matannawagan ni Sara ti Naikari a Daga. Adda purpurok dagiti Canaanita ken daldalan nga agturong iti adayo a dagdaga. Ngem awan kadagita ti makaartap iti ili a nakayanakanna. Dimmakkel ni Sara idiay Ur a siudad ti Mesopotamia a 1,900 a kilometro ti kaadayona manipud iti agdama nga ayanda. Pinanawanna sadiay ti adu a kabagianna, ti nanam-ay a biag iti narang-ay a siudad nga addaan kadagiti palengke ken paglakuan, ken komportable a balay nga addaan iti nalagda nga atep ken diding ken nalabit addaan pay iti gripo! Ngem no ipapantayo a naliday ni Sara a kumitkita iti daya ken il-iliwenna ti komportable a biagna sadiay, saantayo pay nga am-ammo daytoy a babai a managbuteng iti Dios.

Siputam ta agarup 2,000 a tawen kalpasanna, insurat ti napaltiingan a ni apostol Pablo maipapan iti pammati da Sara ken Abraham: “No pudno a linaglagipda koma dayta a lugar a naggapuanda, addaanda koma iti gundaway nga agsubli.” (Hebreo 11:8, 11, 15) Saanda a pulos inil-iliw ti dati a biagda. Ta no kasta koma, baka nagdesisiondan nga agsubli idiay Ur ket maikapisda iti nagsayaat a pribilehio  a kayat nga ipaay ni Jehova. Ken sigurado a napunas koman ti naganda iti lagip dagiti tattao imbes nga agbalinda nga inspirasion ken pagwadan iti pammati iti minilion.

Imbes a taliawenna ti napalabas, nagpokus ni Sara iti masanguanan. Intultuloyna a tinulongan ni lakayna iti panagakar-akarda iti pagyanan, iti panagakas iti tolda, iti panagdaliasat a kadua dagiti taraken, ken iti panangipatakder manen iti tolda. Ken inibturanna ti dadduma pay a karit ken panagbalbaliw. Inulit ni Jehova ti karina ken Abraham ngem saan latta a nadakamat ni Sara!—Genesis 13:14-17; 15:5-7.

Idi agangay, inkeddeng ni Sara a tiempon tapno ibagana ken Abraham ti planona. Iladawanmo ti di maipinta a rupana gapu iti aglalaok nga emosion bayat nga ibagbagana: “Pangngaasim ita! Ni Jehova pinawilannak nga agipasngay iti annak.” Sa impakaasina ken lakayna a maaddaan iti putot iti adipenna a ni Agar. Mailadawanmo kadi ti sakit a marikrikna ni Sara bayat nga ibagbagana dayta? Kasla karkarna dayta ita ngem gagangay laeng idi para iti maysa a lalaki a mangala iti segundario nga asawa tapno mangyanak iti agtawid. * Daytoy ngata ti napanunot ni Sara a pamay-an tapno matungpal ti panggep ti Dios a mangpataud iti nasion babaen ken Abraham? No kasta man, sidadaan nga agsakripisio ni Sara. Ania ngay ti reaksion ni Abraham? Mabasatayo nga ‘immimdeng iti timek ni Sara.’—Genesis 16:1-3.

Adda kadi pangripiripan iti salaysay a tinignay ni Jehova ni Sara a mangaramid iti dayta? Awan. Imbes ketdi, ipakita ti imbagana no ania laeng ti matukod ti pannakaawat ti tao. Impagarupna a ti Dios ti makagapu iti narigat a kasasaadna ken dina napanunot nga adda sabali a solusion ti Dios. Agresulta laeng iti saem ken riribuk ti solusion ni Sara. Ngem ipakita ti kiddawna ti kinamanagsakripisiona. Saan kadi a makapaamanga dayta a kababalin iti daytoy lubong a kaaduanna nga iyun-una dagiti tattao ti bagida? No sidadaantayo a mangyun-una iti pagayatan ti Dios, tultuladentayo ti pammati ni Sara.

Di unay nagbayag, nagsikog ni Agar babaen ken Abraham. Pinampanunotna siguro nga isu ket napatpateg itan ngem ni Sara isu nga inin-insultona ti apona a babai. Nasaktan la ketdi ni Sara! Babaen iti pammalubos ni Abraham ken ti Dios, tinubngar ni Sara ni Agar. Naganak ni Agar iti lalaki a napanaganan iti Ismael. Ket limmabas ti tawtawen. (Genesis 16:4-9, 16) Iti tuloy ti salaysay, mabasatayo nga adda manen mensahe ni Jehova. Agtawen idin ni Sara iti 89 ket 99 metten ni lakayna. Anian a nakasaysayaat ti naawatda a mensahe!

 Inkari manen ni Jehova a paaduenna ti kaputotan ni Abraham. Sinuktan pay ti Dios ti nagan ti gayyemna. Abram ti agpayso a naganna ngem iti daytoy a gundaway, pinanagananen ni Jehova iti Abraham, a ti kayatna a sawen, “Ama ti Maysa a Bunggoy.” Ket iti umuna a gundaway, imbaga ni Jehova ti papel ni Sara. Binaliwanna ti naganna a Sarai a kayatna a sawen, “Mannakiapa” ket sinuktanna iti Sara, kas pagaammotayo. Ania ti kayat a sawen ti Sara? “Prinsesa”! Inlawlawag ni Jehova no apay a dayta ti pinilina a nagan para iti daytoy maipatpateg a babai: “Isu bendisionakto ken kasta met nga ipaayanka iti maysa nga anak a lalaki manipud kenkuana; ket isu bendisionakto ket agbalinto a nasnasion; ti ar-ari dagiti ili agtauddanto kenkuana.”—Genesis 17:5, 15, 16.

Babaen iti anak ni Sara, matungpal ti tulag ni Jehova a mangipaay iti kaputotan a mangyeg iti bendision iti amin a nasion! Ti nagan a pinili ti Dios para iti ubing ket Isaac, a “Katawa” ti kayatna a sawen. Idi damo a naammuan ni Abraham ti panggep ni Jehova a bendisionanna ni Sara iti anak, ‘inruknoyna ti rupana ket nagkatawa.’ (Genesis 17:17) Nupay kasla di mamati, naragsakan unay ni Abraham. (Roma 4:19, 20) Ni ngay Sara?

Di unay nagbayag kalpasanna, immay ti tallo nga estranghero a lallaki iti tolda ni Abraham. Agmatuon idin ngem dagus a pinasangbay ida dagitoy nataenganen nga agassawa. Kinuna ni Abraham ken ni Sara: “Darasem! Mangalaka iti tallo a sea a sukat ti nasayaat nga arina, gamayem ti bellaay ket mangaramidka kadagiti nagbukel a tinapay.” Natrabaho idi ti mangpadagus. Saan nga impabiang ni Abraham ti amin a trabaho ken baketna. Nagdardaras a nangala iti maparti nga urbon a toro ken nangisagana iti adu pay a makan ken mainum. (Genesis 18:1-8) Gayam, anghel ni Jehova dagidiay a “lallaki”! Mabalin a dayta ti pampanunoten ni apostol Pablo idi insuratna: “Dikay lipatan ti kinamanagpadagus, ta babaen iti dayta ti dadduma, saanda a pagaammo, nangsangailida kadagiti anghel.” (Hebreo 13:2) Matuladmo kadi ti nagpaiduma a kinamanagpadagus da Abraham ken Sara?

Idi inulit ti maysa kadagiti anghel ken Abraham ti kari ti Dios a mangipasngay ni Sara iti anak a lalaki, agdengdengngeg ni Sara iti uneg ti toldana. Kasla karkarna para kenkuana nga aganak pay iti kasta nga edad isu a saanna a nalapdan ti agkatawa iti unegna. Kunana: “Kalpasan a kimmapsutakon, agpayso ngata a maaddaanakto iti ragsak, malaksid pay a lakayen ni apok?” Inlinteg ti anghel ni Sara ket insaludsodna: “Adda aya aniaman a karkarna unay ken Jehova?” Ipakita ti sungbat ni Sara a nagamak ken inkalinteganna ti bagina ket normal laeng dayta a reaksion ti tao. Dagus nga inlibakna: “Saanak a nagkatawa!” Insungbat ti anghel: ‘Saan! Nagkatawaka.’—Genesis 18:9-15.

Kayatna kadi a sawen a kurang ti pammati ni Sara idi nagkatawa? Saan a pulos. Kuna ti Biblia: “Babaen met iti pammati inawat a mismo ni Sara ti pannakabalin a mangyinaw iti bin-i, uray pay idi nalabsannan ti pagpatinggaan a tawen, yantangay imbilangna a matalek daydiay a nagkari.” (Hebreo 11:11) Am-ammo ni Sara ni Jehova. Ammona a kabaelan ni Jehova a tungpalen ti aniaman a karina. Siasino kadatayo ti saan nga agkasapulan iti ad-adu a pammati a kas iti dayta? Masapul nga am-ammuentayo a naimbag ti Dios iti Biblia. Iti kasta, maawatantayo nga umiso laeng a naaddaan ni Sara iti kasta a pammati. Talaga a matalek ni Jehova ken tungtungpalenna ti tunggal karina—a no dadduma, iti pamay-an a masorpresatayo wenno mapakatawatayo pay ketdi ta kasla saan a nakappapati!

Iti edad a 90, natagiragsak met laengen ni Sara ti nabayagen nga ar-arapaapenna. Impasngayna ti anakda ken Abraham nga ay-ayatenna, nga agtawenen iti 100! Kas iti imbaga ti Dios, pinanaganan ni Abraham ti maladaga iti Isaac. Mabalin a mapanunottayo ni Sara a napaksuyan ngem nakaisem a mangibagbaga: “Ti Dios nangisagana iti panagkatawa kaniak: isuamin a makangngeg iti dayta katawaandakto.”  (Genesis 21:6) Sigurado a nangyeg iti ragsak iti biag ni Sara daytoy a milagro manipud ken Jehova. Ngem nangyeg met dayta iti dadakkel a responsabilidad.

Idi lima ti tawen ni Isaac, nagsagana ti pamilia iti dakkel a padaya kas tanda ti pannakaipusingna. Ngem adda problema. Mabasatayo a ‘nagtultuloy a napaliiw’ ni Sara ti makapadanag nga ugali ni Ismael, ti 19 ti tawenna nga anak ni Agar. Kanayonna a karkariten ti ubing a ni Isaac. Saan laeng a gagangay a panangsutil daytoy. Napaltiingan idi agangay ni apostol Pablo a mangawag iti inar-aramid ni Ismael kas panangidadanes. Nakita ni Sara a serioso daytoy a pangta iti biag ti anakna. Ammo ni Sara nga adda nagpateg a papel ni Isaac iti panggep ni Jehova. Isu a situtured ken prangka a nakisarita ken Abraham. Impakaasina a pagtalawen ni Abraham da Agar ken Ismael.—Genesis 21:8-10; Galacia 4:22, 23, 29.

Ania ti reaksion ni Abraham? Kuna ti salaysay: “Makaparurod unay dayta idi ken Abraham no maipapan iti anakna.” Ay-ayatenna ni Ismael ket kas ama, saan a nalaka daytoy para kenkuana. Ngem nalawag ken Jehova ti mapaspasamak isu a bimmallaet. Mabasatayo: “Idin ti Dios kinunana ken Abraham: ‘Dika palubosan a makaparurod kenka ti aniaman a banag a sasawen kenka ni Sara maipapan iti ubing ken maipapan iti adipenmo a babai. Imdengam ti timekna, agsipud ta babaento ken Isaac ti maawaganto a bin-im [wenno, kaputotam].’” Impasigurado ni Jehova ken Abraham a saanto a mabaybay-an da Agar ken Ismael. Nagtulnog ti matalek a ni Abraham.—Genesis 21:11-14.

Ni Sara ket talaga a nagsayaat nga asawa ken komplimento ni Abraham. Saan laeng a dagiti kayat a mangngeg ni lakayna ti ibagana. No adda makitana a problema a mangapektar iti pamilia ken masakbayanda, direkta nga ibagana ken lakayna. Saan a kinaawan respeto ti kinaprangkana. Kinapudnona, ni apostol Pedro, a naasawaan, tinukoyna ni Sara kas nagsayaat a pagwadan nga asawa a nangipakita iti nauneg a panagraem iti lakayna. (1 Corinto 9:5; 1 Pedro 3:5, 6) Ti agpayso, mabalin a kinaawan respeto pay ketdi ken Abraham no nagulimek lattan ni Sara ta sigurado a nakadakdakes koma ti epekto dayta a problema ken Abraham ken iti intero a pamiliada. Siaayat nga imbaga ni Sara ti masapul nga ibagana.

Adu nga assawa a babbai ti mangap-apresiar iti ulidan ni Sara. Nasursuroda kenkuana no kasano ti makisarita iti assawada iti napudno ken nadayaw a pamay-an. No maminsan, mabalin nga idawdawat ti dadduma nga assawa a babbai a bumallaet met ni Jehova kas iti inaramidna idi iti situasion ni Sara. Nupay kasta, dakkel ti naitulong kadakuada ti nagpaiduma a pammati, ayat, ken kinaanus ni Sara.

Pinanaganan ni Jehova iti “Prinsesa” daytoy maipatpateg a babai ngem saan a ninamnama ni Sara a matrato kas prinsesa. Saan ngarud a nakaskasdaaw nga idi natay iti edad a 127, ‘dinung-awan ni Abraham ni Sara ken sinangitanna.’ * (Genesis 23:1, 2) Kail-iliwna unay ti ay-ayatenna a “Prinsesa.” Awan duadua a kailiw met ni Jehova a Dios daytoy matalek a babai ken kayatna a pagungaren iti paraiso a daga. Agur-uray ken Sara ti nakaragragsak ken agnanayon a biag iti masanguanan—ken amin a mangtulad iti pammatina.—Juan 5:28, 29.