Panangukom ti Dios—Naulpit Kadi?
TAPNO masungbatan daytoy a saludsod, usigentayo ti dua a panangukom ti Dios a nadakamat iti Biblia—ti Layus idi kaaldawan ni Noe ken ti pannakapapatay ti amin a Canaanita.
TI LAYUS IDI KAALDAWAN NI NOE
TI KUNA TI DADDUMA: “Naulpit ti Dios idi inyegna ti layus a nangdadael iti amin a tao malaksid ken Noe ken ti pamiliana.”
TI KUNA TI BIBLIA: Kuna ti Dios: “Maragsakanak, saan nga iti ipapatay ti nadangkes, no di ket iti daydiay itatallikud ti maysa a nadangkes manipud iti dalanna ket pudno nga agtultuloy nga agbiag.” (Ezequiel 33:11) Isu a saan a nagragsakan ti Dios ti pannakadadael dagiti dakes a tattao idi kaaldawan ni Noe. Ngem apay ngarud nga inaramidna dayta?
Kuna ti Biblia nga idi inukom ti Dios dagiti dakes a tattao, “nangipasdek iti pagtuladan maipaay kadagiti di nadiosan a tattao maipapan iti bambanag nga umay.” (2 Pedro 2:5, 6) Ania dayta a pagtuladan?
Umuna, nupay maladingitan a makakita a madadael dagiti tattao, makitana dagiti naulpit a tattao a mamatpataud iti panagsagaba ket panungsungbatenna ida kadagiti aramidda. Inton agangay, ipatinggananto ti amin a kinaranggas ken panagsagaba.
Maikadua, siaayat a namakdaar nga umuna ti Dios sakbay a mangukom. Ni Noe ket manangaskasaba iti kinalinteg, ngem saan nga impangag ti kaaduan a tattao. Kuna ti Biblia: “Saanda a nangikankano agingga nga immay ti layus ket inyanudna amin ida.”
Kanayon kadi a kasta ti ar-aramiden ti Dios? Wen. Kas pagarigan, pinakdaaranna ti ilina nga Israel a no tuladenda ti kinadakes dagiti nasion iti aglawlawda, ipalubosna a sakupen dagiti kabusor ti dagada, dadaelenda ti kabeserada a Jerusalem, ken ipanda ida iti daga dagiti kabusorda. Tinulad ti Israel ti kinadakes dagiti nasion nga uray la indatonda dagiti annakda. Nagtignay kadi ni Jehova? Wen, ngem kalpasan laeng ti maulit-ulit a panangibaonna kadagiti propeta a mangpakdaar iti ilina tapno agbalbaliwda sakbay a maladaw ti amin. Kinunana pay: “Ti Soberano nga Apo Jehova saanto nga agaramid iti maysa a banag malaksid no impalgakna ti kompidensial a banagna kadagiti adipenna a mammadto.”
NO APAY A NAIRAMANKA: Dagiti napalabas a panangukom ni Jehova mangted namnama kadatayo. Makapagtalektayo nga ukomento ni Jehova dagiti naulpit a pakaigapuan ti panagsagaba. Kuna ti Biblia: “Magessatto dagiti mismo a managaramid iti dakes . . . Ngem dagidiay naemma tagikuaendanto ti daga, ket pudno a maragsakandanto iti napalalo iti kinaruay ti talna.” (Salmo 37:9-11) Ania ti maibagam maipapan iti panangukom a mangbang-ar iti panagsagaba dagiti tattao? Naulpit kadi dayta wenno naasi?
TI PANNAKAPAPATAY DAGITI CANAANITA
TI KUNA TI DADDUMA: “Ti pannakapapatay dagiti Canaanita ket naulpit a krimen iti gubat a kaasping ti panangikisap iti kaaldawantayo.”
TI KUNA TI BIBLIA: “Amin a daldalan [ti Dios] kinahustisia. Maysa a Dios ti kinamatalek, a kenkuana awan ti di kinahustisia.” (Deuteronomio 32:4) Ti kinahustisia ti Dios ket saan a mayasping iti gubat ti tao. Apay? Ngamin ti Dios ket saan a kas kadagiti tattao a mabasana ti puso.
Kas pagarigan, idi inukom ti Dios dagiti siudad ti Sodoma ken Gomorra ken inkeddengna a dadaelen dagita, maseknan ti matalek a lalaki a ni Abraham no nainkalintegan ti desision ti Dios. Dina patien a ti nalinteg a Dios pukawenna “ti nalinteg a mairaman iti nadangkes.” Impanamnama kenkuana ti Dios a no uray adda sangapulo a nalinteg a tattao iti Sodoma, saannanto a dadaelen ti siudad maigapu kadakuada. (Genesis 18:20-33) Nalawag a sinukimat ti Dios ti puso dagita a tattao ket nakitana ti napalalo a kinadakesda.
Kasta met, inukom ti Dios dagiti Canaanita ket umiso laeng ti imbilinna a pannakadadaelda. Pagaammo a naranggas ken naulpit dagiti Canaanita ta puoranda pay a sibibiag dagiti annakda kas daton. * (2 Ar-ari 16:3) Ammo dagiti Canaanita a binilin ni Jehova ti Israel a tagikuaenda ti daga. Dagidiay nagtalinaed ken nakigubat ket saanda laeng a busbusoren dagiti Israelita no di ket uray ni Jehova a nangted iti nabileg a pammaneknek a supsuportaranna ti ilina.
Nupay kasta, kinaasian ti Dios dagiti Canaanita a nangtallikud iti kinadakesda ken nangawat iti nangato a moral a pagalagadan ni Jehova. Kas pagarigan, naispal ti Canaanita a balangkantis a ni Rahab agraman ti pamiliana. Kasta met, idi nagpakpakaasi dagiti agnanaed iti Gabaon, a maysa a siudad ti Canaan, naispalda amin agraman dagiti annakda.
NO APAY A NAIRAMANKA: Adda nagpateg a masursurotayo iti pannakaukom dagiti Canaanita. Napartak nga umad-adani ti naipadto nga “aldaw ti panangukom ken ti pannakadadael dagiti di nadiosan a tattao.” (2 Pedro 3:7) No ay-ayatentayo ni Jehova, mabenepisiarantayo no pukawenna ti panagsagaba dagiti tattao babaen ti panangikkatna kadagiti saan nga agpasakup iti nalinteg a panangiturayna.
Pagaammo a naranggas ken naulpit dagiti Canaanita ken busbusorenda ti Dios ken ti ilina
Siaayat a palagipannatayo ni Jehova nga adda epektona kadagiti annak ti pilien nga aramiden dagiti nagannak. Kuna ti Sao ti Dios: “Masapul a piliem ti biag tapno makapagtalinaedka a sibibiag, sika ken ti putotmo, babaen ti panangayat ken Jehova a Diosmo, babaen ti panagimdeng iti timekna ken babaen ti panagtalinaed kenkuana.” (Deuteronomio 30:19, 20) Dagita kadi ket sasao ti naulpit a Dios wenno sasao ti Dios a mangay-ayat kadagiti tattao ken kayatna a pilienda ti umiso?
^ par. 15 Adda nakabakab dagiti arkeologo a rebbek a mangipakita a ti panagdaydayaw dagiti Canaanita ket ramanenna ti panangisakripisio kadagiti ubbing.
