“Wũmĩĩsyo wa mũndũ na mũka ũtatawa kĩla mũthenya. Ethĩwa ndũtwaanĩte kana ndwĩ mũtwae, no wone wũmĩĩsyo ũte wa vata mũno, ĩndĩ nguma ĩsu nĩ ya vata vyũ nĩ kana mũtwaano ũendeee nesa.”—John.

•  Nĩkĩ wĩ na vata wa wũmĩĩsyo?

•  Ũtonya kwonanyʼa ata wĩ na wũmĩĩsyo?

•  “Wũmĩĩsyo nĩ wa vata”

•   Mũtwaano nũtumaa ũmanya nesa mawonzu ma ũla ũtwaanĩte nake.

   “Ĩtina wa kwĩthĩwa mũtwaanonĩ kwa ĩvinda yĩasa, no wambĩĩe kũsiasya nguma o ila itaĩlĩte sya ũla ũtwaanĩte nake. Na yĩla woni ũsu mũthũku weekinyĩa, nĩ laisi ũkethĩwa ũte na wũmĩĩsyo.”—Jessena.

•   Ethĩwa ndwĩ na wũmĩĩsyo, nũtonya kũneena ũtesilĩtye.

   “Nĩthĩawa na kĩvya kingĩ kya kũelesya ũndũ ngwĩwʼa nginya mavinda amwe nganeena syĩndũ ndeeaĩle kũneena. Ĩndĩ keka nĩnĩthĩawa na wũmĩĩsyo, namba kũsũanĩa ethĩwa kĩla ngwenda kũneena nĩkyaĩle, na neethĩa kĩyaĩlĩte, ndiekana nakyo.”—Carmen.

   Mbivilia yaĩtye: “Wendo nĩwũmĩĩasya na nĩwĩkaa ũseo.” (1 Akolintho 13:4; maelesyo ma kwongeleela) Nĩ ũndũ ũkwosana na kĩlĩko kana andũ elĩ mendene nĩmaĩlĩte kũmĩanĩsya. Ĩndĩ ũu tiwʼo andũ aingĩ mekaa. Ũla John twaweta mwambĩĩonĩ easya: “O ta nguma ila ingĩ nzeo, wũmĩĩsyo wĩanaa o kavola ĩndĩ ũthelaa na mĩtũkĩ mũno. Vendekaa kĩthito kingĩ mũno nĩ kana mũndũ ethĩwe e na wũmĩĩsyo.”

•   Yĩla ũndũ ũteetaĩĩe waumĩla na wĩĩwʼa ũtatonya kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo.

   Ngelekanyʼo: Yĩla ũla ũtwaanĩte nake waũtavya ũndũ ũtaĩle atambĩte kwĩsilya. Kĩla ũtonya kũsembea kwĩka nĩ kũmũtavya ũndũ ũngĩ wa kũmwĩwʼĩthya woo.

   Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Ndũkethĩwe wĩ mĩtũkĩ kũthata vevanĩ waku; nũndũ ũthatu wĩkalaa kĩthũinĩ kya ndia.”—Mũtavanʼya 7:9.

   Ũndũ ũtonya kwonanyʼa wĩ na wũmĩĩsyo: Eteela vanini. Ũtanamba kũsũngĩa, amba kwĩtavya kana ũla ũtwaanĩte nake ndekwendaa ũkũũmĩsya, kana ũkũuma. Ĩvuku yĩtawa Fighting for Your Marriage yaĩtye: “Andũ aingĩ mathataa mũno meyalyũlĩla kĩla kyawetwa nũla matwaanĩte nake, vandũ va kĩla waweta na kĩla ũkwonanasya aiweta ũu.”

   O na ethĩwa ũla ũtwaanĩte nake eendaa ũkũthatya, no waĩlangye maũndũ weethĩwa na wũmĩĩsyo, na walea kũmũthatya. Mbivilia yaĩtye: “Kũte ngũ mwaki nũvoaa.”—Nthimo 26:20.

   “Yĩla wambĩĩa kwĩwʼa ta ũũsindana na kĩveti kyaku, amba kũeka ũndũ ũkwĩkaa na ũivindĩĩsya kĩla kĩtumaa ũkyenda, na vau kwa vau tata ũkĩke kaũndũ kaseo.”—Ethan.

   Sũanĩa ũndũ ũũ:

  •  Wĩkaa ata ũla ũtwaanĩte nake aũtavya, kana akwĩka ũndũ ũtaĩlĩte?

  •  Ũtonya kwĩka ata nĩ kana ĩvinda yĩngĩ wĩĩthĩwa na wũmĩĩsyo mwingangĩ yĩla ũla ũtwaanĩte nake ũkatũngĩlĩĩla ĩvĩtyo yĩu?

•   Yĩla ũla ũtwaanĩte nake weeka ĩngĩ na ĩngĩ maũndũ ala maũthatasya.

   Ngelekanyʼo: Ũla ũtwaanĩte nake aseleawa kĩla ĩvinda, na o ũndũ wamweteela nowʼo ũendeea kũthata.

   Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Endeeai kũmĩanĩsya na kũekeanĩa na ngenda.”—Akolosai 3:13.

   Ũndũ ũtonya kwonanyʼa wĩ na wũmĩĩsyo: Tata mũno ũthĩnĩkĩae mavata ma ũla ũtwaanĩte nake mbee wa mavata maku. Ĩkũlye-ĩ, ‘Yĩla nathata nũndũ wa kĩla kyeekĩka, kana nambĩĩa kũtetanyʼa na ũla ndwaanĩte nake, ũu wĩtethya mũtwaano witũ kana wĩkaa kũwananga?’ O na ĩngĩ, ndũkolwe kana “ithyonthe nĩtũlulutĩkaa mavinda maingĩ.” (Yakovo 3:2) Ũu wĩonanyʼa o naku wĩ na mawonzu waĩle kũthũkũmĩa.

   “Mavinda amwe nĩnũmĩĩasya mũno anyanyawa kũte ũndũ nũmĩĩasya mũemewa. Nĩĩsilya nĩkaa ũu nũndũ nĩnĩtũmĩaa ĩvinda yingĩ na mũemewa, na nĩnonaa mawonzu make. Ĩndĩ wũmĩĩsyo nĩ kĩlungu kya wendo, na vate nzika, wonanasya nĩtũnengete ũla ũngĩ ndaĩa. Kwoou wũmĩĩsyo nĩ wa vata nthĩnĩ wa mũtwaano wakwa.”—Nia.

   Sũanĩa ũndũ ũũ:

  •  Nĩwĩthĩawa na wũmĩĩsyo yĩla woona mawonzu ma ũla ũtwaanĩte nake?

  •  Ũtonya kwĩka ata wĩĩthĩwa na wũmĩĩsyo mwingangĩ ĩvinda yũkĩte?