PASCAL aakũrĩire kũndũ gũthĩni bũrũri-inĩ wa Côte d’Ivoire. Nĩ ũndũ ũcio, nĩ eeriragĩria mũno ũtũũro mwegega. Tondũ nĩ eendete mũthako wa ngundi, nĩ eeyũragia ũũ: ‘Nĩkũ ingĩthiĩ nduĩke njorua ya mathako nĩguo ngĩe na mbeca nyingĩ?’ Arĩ na kĩndũ mĩaka 25 agĩtua itua rĩa gũthamĩra Rũraya. No tondũ ndaarĩ na maratathi ma thirikari ma kũmwĩtĩkĩria gũthiĩ Rũraya, angĩahũthĩrire njĩra cia ngungo.

Mwaka wa 1998, arĩ na mĩaka 27, akĩambĩrĩria rũgendo rwake. Akĩingĩra Ghana, agĩtuĩkanĩria Togo na Benin, macũngĩrĩro-inĩ agĩkinya taũni ya Birni Nkonni bũrũri-inĩ wa Niger. Gĩcunjĩ kĩrĩa kĩarĩ ũgwati mũno kĩa rũgendo rwake kĩarĩ hakuhĩ kwambĩrĩria. Nĩguo athiĩ mwena wa gathigathini aabataraga gũcuhĩrĩra kĩroori nĩguo atuĩkanie werũ wa Sahara. Ningĩ aakinya iria-inĩ rĩa Mediterranean, angĩaathire na gatarũ nginya Rũraya. Ũcio nĩguo warĩ mũbango wake, ĩndĩ harĩ maũndũ merĩ moimĩrire arĩ Niger makĩgiria athiĩ na mbere na rũgendo rwake.

Ũndũ wa mbere, mbeca ciake nĩ ciathirire. Wa kerĩ, nĩ aacemanirie na painia ũmwe wetagwo Noé na makĩambĩrĩria kwĩruta Bibilia nake. Maũndũ marĩa eerutaga nĩ maamũhutirie mũno na nĩ ũndũ ũcio agĩcenjia mawoni make kwerekera ũtũũro. Handũ ha gũthingata mĩoroto yake ya kĩĩmwĩrĩ, akĩambĩrĩria gũthingata maũndũ ma kĩĩroho. Akĩbatithio Dicemba 1999. Nĩguo onanie ngatho ciake harĩ Jehova, nĩ aambĩrĩirie ũtungata wa painia 2001 taũni-inĩ o ĩrĩa eerutĩire ũhoro wa ma bũrũri-inĩ wa Niger. Hihi onaga ũtungata wake atĩa? Oigaga ũũ: “Nĩ ngoragwo na gĩkeno mũno na nĩ hũthagĩra ũtũũro wakwa wega!”

O ta Pascal, andũ aingĩ nĩ meyoneire atĩ gũthingata maũndũ ma kĩĩroho nĩ kũmarehagĩra gĩkeno kĩnene. Nĩguo amwe mathingate mĩoroto ta ĩyo, nĩ moimĩte Rũraya magathamĩra Afrika nĩguo matungatĩre kũrĩa kũrĩ na bata mũnene wa ahunjia. Aira a Jehova ta 65 kuuma Rũraya arĩa marĩ na ũkũrũ wa mĩaka 17 nginya 70 nĩ mathamĩire kũrĩa kũrĩ na bata mũnene wa ahunjia mabũrũri-inĩ ma Afrika ya Ithũiro ta Benin, Burkina Faso, Niger, na Togo. * Nĩ kĩĩ gĩtũmĩte matue itua ta rĩu iritũ, na magĩte na moimĩrĩro marĩkũ?

Anne-Rakel kuuma Denmark ataragĩria ũũ: “Aciari akwa maatungataga marĩ amishonarĩ bũrũri-inĩ wa Senegal. Hingo ciothe maaragia maũndũ mega mũno megiĩ ũmishonarĩ nginya ngĩrirĩria ũtũũro ta ũcio.” Kĩndũ mĩaka 15 mĩhĩtũku, Anne-Rakel arĩ na mĩaka mĩrongo ĩrĩ na kĩndũ, nĩ aathamĩire Togo kũrĩa rĩu atungataga kĩũngano-inĩ kĩa rũthiomi rwa kwaria na ciĩko. Gwĩka ũguo gwekĩrire arĩa angĩ ngoro atĩa? Oigire ũũ: “Thutha-inĩ mwarĩ na mũrũ wa maitũ arĩa anini, o nao nĩ maathamĩire Togo.”

Aurele, nĩ mũrũ wa Ithe witũ ũhikanĩtie ũrĩa ũrĩ na mĩaka 70 wa kuuma Faranja. Oigire ũũ: “Mĩaka ĩtano mĩthiru  rĩrĩa ndaaritaire, ndaarĩ na mweke wa gũikara mũtũũrĩre mwega Faranja njetereire Paradiso yũke, kana wa kwandandũra ũtungata wakwa.” Aurele aathurire kwandandũra ũtungata wake. Kĩndũ mĩaka ĩtatũ mĩthiru, marĩ na mũtumia wake Albert-Fayette, nĩ maathamĩire Benin. Aurele oigire ũũ: “Kwĩrutĩra gũtungatĩra Jehova gũkũ nĩguo ũndũ ũrĩa mwega mũno tũrĩ tweka. Moimĩrĩro nĩ mega mũno na icigo imwe iria tũhunjagia gũkuhĩ na iria nĩ cindirikanagia ũhoro wa Paradiso.”

Clodomir na mũtumia wake Lysiane, a kuuma Faranja maathamĩire Benin mĩaka 16 mĩthiru. Kĩambĩrĩria-inĩ nĩ maaiguaga makĩaga mũno arata na andũ a famĩlĩ na matiarĩ na ma kana nĩ mangĩahotire kũmenyera ũtũũro mwerũ bũrũri-inĩ wa Benin. O na kũrĩ ũguo hatiarĩ na bata wa gwĩtigĩra tondũ nĩ maagĩire na gĩkeno kĩnene. Clodomir oigire ũũ: “Thĩinĩ wa mĩaka ĩyo 16 nĩ tũhotete gũteithia kĩndũ mũndũ ũmwe o mwaka amenye ma.”

Sébastien na mũtumia wake Johanna kuuma Faranja maathamĩire Benin mwaka wa 2010. Sébastien oigaga ũũ: “Nĩ tũkoragwo na maũndũ maingĩ mũno ma gwĩka thĩinĩ wa kĩũngano. Gũtungatĩra gũkũ nĩ gũtũteithĩtie kwĩruta maũndũ maingĩ mũno ihinda-inĩ inini!” Gũkoragwo na moimĩrĩro marĩkũ wĩra-inĩ wa kũhunjia? Johanna oigire ũũ: “Andũ makoragwo manyoteire ũhoro wa ma mũno. O na rĩrĩa tũrĩ mĩhang’o-inĩ ĩngĩ, andũ nĩ matũrũgamagia njĩra-inĩ magatũria ciũria cia Bibilia na gũtũhoya mabuku.” Hihi gũthamĩra kũu gũteithĩtie kĩhiko kĩao atĩa? Sébastien oigire ũũ: “Ũndũ ũcio nĩ wĩkĩrĩte kĩhiko gitũ hinya mũno. Gĩkoragwo kĩrĩ gĩkeno kĩnene mũno gũtindania na mũtumia wakwa ũtungata-inĩ mũthenya mũgima.”

Eric na mũtumia wake Katy matungatagĩra mwena wa gathigathini wa Benin kũrĩa gũkoragwo na andũ manyaganĩte. Mĩaka ikũmi mĩhĩtũku, rĩrĩa maaikaraga Faranja nĩ maambĩrĩirie gũthoma icunjĩ cia ngathĩti citũ iria ciaragĩrĩria ũhoro wa gũtungatĩra kũrĩa kũrĩ na bata mũnene wa ahunjia na ningĩ kwaragia na ndungata cia mahinda mothe. Ũndũ ũcio nĩ watũmire meerirĩrie gũthiĩ gũtungatĩra kũndũ kũngĩ, na mwaka wa 2005 magĩthamĩra Benin. Meyoneire wongerereku mũnene mũno. Eric oigire ũũ: “Mĩaka ĩrĩ mĩhĩtũku, gĩkundi gitũ thĩinĩ wa taũni ya Tanguiéta kĩarĩ na ahunjia 9, no rĩu kĩrĩ na ahunjia 30. Mũthenya wa Kiumia mĩcemanio-inĩ itũ gũkoragwo na andũ kuuma 50 nginya 80. Na githĩ ti gĩkeno kĩnene kuona wongerereku ta ũcio!”

Mamwe ma moritũ marĩa arĩa merutagĩra gũthiĩ gũtungata mabũrũri mangĩ macemanagia namo nĩ marĩkũ?  Benjamin ũrĩa ũrĩ na mĩaka 33, nĩ mũrũ wa nyina na Anne-Rakel. Mwaka-inĩ wa 2000 arĩ Denmark nĩ aacemanirie na mishonarĩ ũmwe watungataga Togo. Benjamin oigire ũũ: “Rĩrĩa ndeerire mishonarĩ ũcio atĩ ndĩrenda gũtuĩka painia, aanjĩrire ũũ: ‘No ũtungatĩre ũrĩ painia bũrũri-inĩ wa Togo.’” Benjamin nĩ eecũranirie ũhoro ũcio. Oigire ũũ: “Hĩndĩ ĩyo o na ndiakinyĩtie mĩaka 20, ĩndĩ, airĩtu aitũ erĩ matungataga Togo. Ũndũ ũcio nĩ watũmire akorũo arĩ ũhũthũ harĩ niĩ gũthiĩ kuo.” Nĩ ũndũ ũcio agĩthamĩra Togo. O na kũrĩ ũguo, no kwarĩ na ũritũ ũngĩ. Oigaga ũũ: “Ndioĩ kiugo o na kĩmwe gĩa Kĩfaranja. Mĩeri ya mbere ĩtandatũ ndĩarĩ mĩhũthũ tondũ ndiahotaga kwaranĩria na andũ.” Ĩndĩ, thutha wa ihinda akĩmenya rũthiomi rũu. Rĩu Benjamin atungataga Betheli ya Benin. Arutaga wĩra wa gũtwara mabuku ciũngano-inĩ na agateithĩrĩria rũhonge-inĩ rwa kompiuta.

Eric na mũtumia wake Katy arĩa mekũgwetetwo hau kabere, matanathamĩra Benin maatungataga gĩcigo-inĩ kĩaragio thiomi cia mabũrũri mangĩ thĩinĩ wa Faranja. Ũtũũro Afrika ya Ithũĩro warĩ na ngũrani ĩrĩkũ na wa Faranja? Katy oigire ũũ: “Ndwarĩ ũndũ mũhũthũ kuona nyũmba njega ya gũikara. Kwa ihinda rĩa mĩeri ĩigana ũna twatũũraga nyũmba ĩtarĩ na thitima na maĩ.” Nake Eric oigire ũũ: “Andũ itũũra-inĩ maanagĩrĩria inanda ciao nginya ũtukũ mũno. No mũhaka ũkorũo na ũkirĩrĩria maũndũ-inĩ ta macio na ũkorũo wĩharĩirie kũmamenyera.” O erĩ nĩ moigaga atĩ, “gĩkeno kĩrĩa kiumanaga na gũtungatĩra icigo-inĩ iria itahunjĩtio mũno nĩ gĩkĩrĩte moritũ o mothe marĩa mũndũ angĩcemania namo.”

Michel na mũtumia wake Marie-Agnès a kuuma Faranja arĩa marĩ na mĩaka hakuhĩ 60 maathamĩire Benin kĩndũ mĩaka ĩtano mĩhĩtũku. Kĩambĩrĩria-inĩ nĩ maatangĩkaga. Michel oigire ũũ: “Andũ amwe mooigaga atĩ, ithuĩ gũthama nĩ ta gũkuuo na hurumbarũ nĩ mũndũ, agacoka akamĩtwarithĩria rĩera-inĩ amĩgereirie igũrũ rĩa mũkwa! Nĩ tũngĩaiguire guoya mũno korũo tũtiamenyaga atĩ mũtwarithia ũcio nĩ Jehova. Tũgĩthama nĩ ũndũ wa Jehova, na ningĩ tũtongoretio nĩwe.”

Arĩa marĩ ũmenyeru wa gũthamĩra kũrĩa kũrĩ na bata mũnene wa ahunjia matĩtĩrithagia atĩ nĩ harĩ bata wa mũndũ kwĩharĩria na njĩra ya kuoya makinya maya: Banga mbere. Wĩrute kũgarũrĩra kũringana na maũndũ ma kũrĩa wathamĩra. Ndũgakorũo na mahũthĩro makĩrĩte kĩrĩa ũrĩ nakĩo. Wĩhoke Jehova.—Luk. 14:28-30.

Sébastien ũrĩa ũkũgwetetwo hau kabere aatarĩirie ũũ: “Tũtanathama, tũrĩ na Johanna twaambire kũiga tũbeca tũnini tũnini kwa ihinda rĩa mĩaka ĩĩrĩ na njĩra ya kũnyihia mahũthĩro maitũ maũndũ-inĩ ma gwĩkenia na kwaga kũgũra indo iria tũtarabatara mũno.” Nĩguo mahote gũthiĩ na mbere gũtungatĩra Benin, marutaga wĩra Rũraya mĩeri mĩnini o mwaka, mbeca iria  megũthũkũma ikamateithia gũtungatĩra mĩeri ĩyo ĩngĩ Benin.

Marie-Thérèse nĩ ũmwe wa aarĩ a Ithe witũ ta 20 matarĩ ahiku arĩa merutagĩra gũthiĩ gũtungatĩra Afrika ya Ithũĩro. Aarutaga wĩra wa gũtwarithia mbathi bũrũri-inĩ wa Faranja, ĩndĩ mwaka wa 2006 akĩoya rũtha rwa mwaka ũmwe agatungate arĩ painia Niger. Thutha wa kahinda gatarĩ coho akĩmenya atĩ ũcio nĩguo ũtũũro ũrĩa angĩendire gũthingata. Oigire ũũ: “Rĩrĩa ndaacokire Faranja, nĩ nderire mũnyandĩki atĩ no nyende gwĩka ũgarũrũku harĩ mahinda marĩa ndĩhũthagĩra wĩra-inĩ na agĩtĩkĩra. Rĩu, kuuma Mĩĩ nginya Agosti, ndutaga wĩra wa gũtwarithia mbathi bũrũri-inĩ wa Faranja, narĩo kuuma Septemba nginya Ĩpuro, ngatungata ndĩ painia Niger.”

Arĩa ‘mambaga gũcaria Ũthamaki wa Ngai’ no makorũo na wĩtĩkio atĩ ‘indo icio ingĩ ciothe Jehova nĩ arĩmakĩragĩrĩria.’ (Mat. 6:33) Kwa ngerekano-rĩ, ta wĩcirie ũrĩa gwathire harĩ Saphira mwarĩ wa Ithe witũ ũtarĩ mũhiku bũrũri-inĩ wa Faranja ũrĩa rĩu ũrĩ na mĩaka hakuhĩ 30 na atungataga Benin. Mwaka wa 2011 nĩ aacokire Faranja agathũkũme mbeca cia kwĩrũgamĩrĩra nĩguo atungate Afrika mwaka ũngĩ wa gatandatũ. Oigire ũũ: “Mũthenya wa Njumaa warĩ wa mũico wĩra-inĩ, ĩndĩ no ndaabataraga kũruta wĩra thikũ ingĩ ikũmi nĩguo njiganie mbeca cia kwĩrũgamĩrĩra mwaka mũgima. Ndaarĩ o na ciumia igĩrĩ tu cia gũikara Faranja. Ngĩhoya Jehova, ngĩmwĩra ũrĩa ndabataraga. Kahinda kanini thutha ũcio rũhonge rũmwe rwa kwandĩka andũ mawĩra rũkĩhũũrĩra thimũ na ngĩũrio kana no nyende kũrũgamĩrĩra mũndũ handũ wĩra-inĩ kwa ihinda rĩa ciumia igĩrĩ.” Gwakinya Jumatatũ Saphira agĩthiĩ wĩra-inĩ ũcio eetĩirũo nĩguo akamenyerio wĩra nĩ mũruti wĩra ũrĩa aathiaga kũrũgamĩrĩra. Oigire ũũ: “Warĩ ũndũ wa kũgegania kũmenya atĩ mũruti wĩra ũcio aarĩ mwarĩ wa Ithe witũ, ũrĩa nake wabataraga thikũ ikũmi nĩguo athiĩ Cukuru ya Ũtungata wa Ũpainia! Mũmwandĩki nĩ aaregete kũmũhe rũtha o tiga honekire mũndũ wa kũmũrũgamĩrĩra. O ta niĩ, nĩ aahoete Jehova amũteithie.”

Aarĩ na ariũ a Ithe witũ amwe nĩ matungatĩire Afrika ya Ithũĩro mĩaka mĩingĩ na magatũũra kuo. Angĩ nao magatungatĩra o mĩaka mĩnini, magacoka mabũrũri-inĩ mao. Ĩndĩ, o na ũmũthĩ arĩa maatungatĩire kũndũ kwarĩ na bata mũnene, no magunĩkaga nĩ mĩaka ĩrĩa maatungatĩire. Nĩ maamenyire atĩ gĩkeno kĩa ma ũtũũro-inĩ kiumanaga na gũtungatĩra Jehova.