22-زەرتتەۋ ماقالاسى
«قاسيەتتى جولدان» تايماڭىز
«سول جەردە داڭعىل جول بولادى، ول «قاسيەتتى جول» دەپ اتالادى» (يشايا 35:8).
31-ٵن قۇدايمەن بىرگە جۇرگەيسىڭ!
اڭداتپا a
1، 2. بابىلدا تۇرىپ جاتقان ەۆرەيلەرگە قانداي ماڭىزدى تاڭداۋ جاساۋ كەرەك بولدى؟ (ەزرا 1:2—4)
پاتشا ەشكىم كۇتپەگەن ٴبىر جارلىق شىعاردى! بابىلدا 70 جىل تۇتقىن بولعان ەۆرەيلەر ەندى ٶز ەلدەرى يسرايلگە ورالا الادى (ەزرا 1:2—4 وقىڭىز). ادەتتە بابىلدىقتار ٶز قۇلدارىن ەشقاشان بوساتپايتىن. سوندا بۇل قالاي بولدى؟ بۇل تەك ەحوبانىڭ ارقاسىندا جۇزەگە استى (يشايا 14:4، 17). ميديالىقتار مەن پارسىلار بابىلدىقتاردى تىزە بۇكتىرگەن سوڭ، جاڭا پاتشا ەۆرەيلەرگە ازاتتىق بەردى. ەندى ٵربىر ەۆرەيگە، اسىرەسە وتاعالارىنا، تاڭداۋ جاساۋ كەرەك بولدى: ول يسرايلگە بارا ما، الدە بابىلدا قالا ما؟ بۇل وڭاي تاڭداۋ بولعان جوق. نەگە دەيسىز بە؟
2 ويتكەنى قارت كىسىلەردىڭ كوبىسى ۇزاق جولعا جارامايتىن. ونىڭ ۇستىنە، سول كەزدەگى ەۆرەيلەردىڭ باسىم كوپشىلىگى بابىلدا تۋىپ-وسكەندىكتەن، يسرايل جەرى ولارعا جاي عانا اتا-باباسى تۇرعان بەيتانىس جەر بولعان. ەۆرەيلەردىڭ اراسىندا بابىلدا جايلى ٶمىر كەشىپ، شارۋالارىن دوڭگەلەتىپ، وركەندەپ جاتقاندارى دا بولدى. ولارعا مۇنىڭ ٴبارىن تاستاپ، باسقا جەردە جاڭا ٶمىر باستاۋ قيىن بولعان شىعار.
3. ادال ەۆرەيلەر يسرايلگە ورالسا، قانداي باتاعا كەنەلمەك-ٴتىن؟
3 ادال ەۆرەيلەر بولسا يسرايلگە قايتۋ ٷشىن كەز كەلگەن قۇرباندىققا بارۋعا دايىن بولدى. ويتكەنى ولار يسرايلدە ەحوباعا ەمىن-ەركىن عيبادات ەتە الاتىندارىن ويلادى. ال مۇندا، بابىل قالاسىندا، 50 دەن استام عيباداتحانا بولسا دا، ولاردىڭ بىردە-بىرەۋى ەحوباعا ارنالماعان ەدى. ونىڭ ۇستىنە، مۇسا زاڭى بويىنشا قۇرباندىق شالايىن دەسە، قۇرباندىق وشاعى جوق، ونى شالاتىن ٴدىني قىزمەتكەرلەر دە بولمادى. بۇعان قوسا، ولاردىڭ اينالاسى تولعان جالعان عيبادات ەتۋشىلەر ەدى. ولار ەحوبانى دا، ونىڭ زاڭدارىن دا پىسقىرمايتىن. سوندىقتان قۇدايدان قورقاتىن مىڭداعان ەۆرەيلەر وتاندارىنا ورالىپ، تازا عيباداتتى قالپىنا كەلتىرۋگە اسىقتى.
4. يسرايلگە قايتاتىن ەۆرەيلەرگە ەحوبا نەنى ۋادە ەتتى؟
4 بابىل مەن ٴيسرايلدىڭ اراسىنداعى جول اۋىر بولعان ٵرى ونى ٴجۇرىپ وتۋگە شامامەن ٴتورت اي كەتەتىن. بىراق ەحوبا وسى ساپاردا قانداي كەدەرگى بولسا دا، ٴبارىن الىپ تاستايتىنىن ۋادە ەتتى. يشايا پايعامبار: «ەحوباعا جول دايارلاڭدار! قۇلا ٴتۇز ارقىلى قۇدايىمىزعا تەگىس ەتىپ داڭعىل جول سالىڭدار... تاۋ-توبەنىڭ ٴبارى الاسارتىلسىن. كەدىر-بۇدىر جەرلەر تەگىستەلسىن»،— دەپ جازدى (يشايا 40:3، 4). وسى سوزدەردى كوز الدىمىزعا كەلتىرىپ كورەيىكشى: قۇلا تۇزدە تەپ-تەگىس داڭعىل جول جاتىر! جوعارى كوتەرىلىپ، تومەن ٴتۇسىپ قينالۋدىڭ، تاۋ-توبەلەردى اينالىپ ٴجۇرۋدىڭ ەش قاجەتى جوق. بۇنداي جولمەن دىتتەگەن جەرىڭە وڭاي ٵرى تەز جەتەسىڭ.
5. بابىل مەن يسرايل اراسىنداعى بەينەلى داڭعىل جول قالاي اتالعان؟
5 بۇگىندە داڭعىل جولدار بىرەۋدىڭ اتىمەن يا نومىرمەن اتالادى. يشايا ايتىپ كەتكەن بەينەلى داڭعىل جولدىڭ دا اتى بولعان. كيەلى كىتاپتا: «سول جەردە داڭعىل جول بولادى، ول «قاسيەتتى جول» دەپ اتالادى. ارامدانعان ادام ونىمەن جۇرمەيدى»،— دەلىنگەن (يشايا 35:8). بۇل ۋادەدەن سول كەزدەگى يسرايلدىكتەر نەنى ٴتۇسىندى؟ ال بۇگىندە ٴبىز نەنى تۇسىنەمىز؟
بۇرىنعى جانە قازىرگى «قاسيەتتى جول»
6. نەگە بۇل جول «قاسيەتتى» دەپ اتالعان؟
6 «قاسيەتتى جول» دەگەن نەتكەن ادەمى اتاۋ! ونىڭ «قاسيەتتى» دەپ اتالعان سەبەبى — ونىمەن «ارامدانعان» ادام جۇرە المايتىن، ياعني يسرايلگە ورالعان قۇداي حالقىنىڭ اراسىندا ازعىندىق، پۇتقا تابىنۋشىلىق سياقتى اۋىر كۇنالاردان قايتپايتىن ەۆرەيلەرگە ورىن جوق ەدى. ويتكەنى ولار قۇدايدىڭ الدىندا «قاسيەتتى حالىق» بولماق ەدى (مۇس. 5-ج. 7:6). دەگەنمەن ەحوباعا ۇنامدى بولۋ ٷشىن ولاردىڭ جاقساراتىن تۇستارى دا بولدى.
7. كەيبىر ەۆرەيلەرگە قانداي وزگەرىس جاساۋ كەرەك بولدى؟ مىسال كەلتىرىڭىز.
7 جوعارىدا ايتىلعانداي، ەۆرەيلەردىڭ كوبىسى بابىلدا تۋىپ-وسكەندىكتەن، بابىلدىقتاردىڭ كوزقاراسىن، وي قالپى مەن قۇندىلىقتارىن وزدەرىنە ٴسىڭىرىپ العان ەدى. ولار يسرايلگە ورالعان سوڭ، ونداعان جىلداردان كەيىن، ەزرا كەيبىر ەۆرەيلەردىڭ جالعان قۇدايلارعا تابىناتىن ايەلدەرگە ۇيلەنگەنىن بىلەدى (مۇس. 2-ج. 34:15، 16؛ ەزرا 9:1، 2). كەيىنىرەك ٵمىرشى نەحەميا بولسا يسرايلدە تۋىلعان بالالاردىڭ ەۆرەيشە بىلمەيتىنىن كورىپ، جاعاسىن ۇستايدى (مۇس. 5-ج. 6:6، 7؛ نەح. 13:23، 24). ەگەر بۇل جاس بۋىن ەۆرەي تىلىندەگى قۇداي ٴسوزىن تۇسىنبەسە، قالايشا ەحوبانى ٴسۇيىپ، وعان عيبادات ەتپەك ەدى؟ (ەزرا 10:3، 44) كورگەنىمىزدەي، كەيبىر ەۆرەيلەرگە كوپ كۇش سالىپ، ٴبىراز وزگەرۋ كەرەك بولدى. بىراق يسرايلدە جۇرگەندىكتەن جانە وندا تازا عيبادات بىرتە-بىرتە قالپىنا كەلىپ جاتقاندىقتان، ولارعا بۇل وزگەرىستەردى جاساۋ وڭايىراق بولدى (نەح. 8:8، 9).
1919-جىلدان بەرى ميلليونداعان ەرلەر، ايەلدەر مەن بالالار ۇلى بابىلدان شىعىپ، «قاسيەتتى جولعا» ٴتۇستى (8-ابزاسىن قاراڭىز)
8. سوناۋ ەجەلدە بولعان جاعدايلاردىڭ بۇگىندە بىزگە قانداي قاتىسى بار؟ (مۇقاباداعى سۋرەتتى قاراڭىز.)
8 «بۇنىڭ ٴبارىن بىلگەن جاقسى عوي، بىراق ەجەلدە ەۆرەيلەرمەن بولعان جاعدايدىڭ بىزگە قانداي قاتىسى بار؟»— دەپ ويلارمىز. ارينە، قاتىسى بار. ويتكەنى ٴبىز دە «قاسيەتتى جولمەن» كەلە جاتىرمىز دەپ ايتا الامىز. بۇل جول ٴبىزدى قازىردىڭ وزىندە رۋحاني جۇماقپەن الىپ كەلە جاتىر، ال سوڭىندا باتاعا تولى قۇدايدىڭ پاتشالىعىنا الىپ كىرەدى. ٴبىز مايلانعاندارعا نە «باسقا قويلارعا» جاتپايىق، ەشقايسىسىمىز وسى جولدان اۋىتقىماۋىمىز كەرەك b (جوح. 10:16). ال بۇل بەينەلى داڭعىل جول قاشان اشىلدى؟ 1919-جىلدان بەرى ميلليونداعان ادام — ىشىندە ەرلەر، ايەلدەر، بالالار دا بار — دۇنيەجۇزىلىك جالعان دىندەر يمپەرياسى ۇلى بابىلدان شىعىپ، وسى بەينەلى جولمەن ٴجۇرىپ كەلە جاتىر. سولاردىڭ اراسىندا ٴسىز دە بار شىعارسىز. بۇل داڭعىل جولدىڭ اشىلعانىنا 100 جىلداي ۋاقىت بولعانمەن، دايارلىق جۇمىستارى ودان بىرنەشە عاسىر بۇرىن باستالعان.
جول دايارلاۋ
9. يشايا 57:14 كە ساي، «قاسيەتتى جولدىڭ» دايارلىعى قالاي ٴجۇردى؟
9 ەحوبا بابىلدان شىققان ەۆرەيلەردىڭ جولىندا كەدەرگىلەردىڭ بولماۋىن قامداعان (يشايا 57:14 وقىڭىز). ال ٴبىزدىڭ كەزىمىزدەگى «قاسيەتتى جول» جايلى نە دەۋگە بولادى؟ 1919-جىلدان بىرنەشە عاسىر بۇرىن قۇدايدى قاستەرلەيتىن ەر كىسىلەردى پايدالانىپ، ەحوبا ۇلى بابىلدان شىعاتىن جولدى دايارلادى (يشايا 40:3 سالىستىرىڭىز). اقجۇرەكتى ادامدار ۇلى بابىلدان شىعىپ، تازا عيبادات ورناعان رۋحاني جۇماققا كىرۋى ٷشىن جول دايارلاۋدا بۇل كىسىلەر اۋىر ەڭبەك ەتتى. سوندا ولار نەندەي جۇمىستار اتقاردى؟ قازىر سونىڭ كەيبىرىنە توقتالايىق.
ٴبىرتالاي عاسىر بويى قۇدايدان قورقاتىن ەر كىسىلەر ۇلى بابىلدان شىعاتىن جولدى دايارلاۋعا اتسالىستى (10، 11-ابزاستاردى قاراڭىز)
10، 11. كيەلى كىتاپتى كوپ ادامنىڭ وقىپ بىلۋىنە باسپا مەن اۋدارما ٸسى قانداي سەپتىگىن تيگىزدى؟ (سۋرەتتى دە قاراڭىز.)
10 كيەلى كىتاپتى باسىپ شىعارۋ. شامامەن 1450-جىلعا دەيىن كيەلى كىتاپ قولمەن كوشىرىلىپ كەلدى. بۇل وتە ۇزاق ۋاقىتتى الاتىندىقتان، كيەلى جازبالاردىڭ كوشىرمەلەرى سيرەك كەزدەسەتىن ٵرى وتە قىمبات تۇراتىن. بىراق جىلجىمالى ٵرىپتى باسپا ستانوگى ويلاپ تابىلعان سوڭ، كيەلى كىتاپ جىلدام باسىلىپ، كەڭ تارالا باستادى.
11 كيەلى كىتاپتى اۋدارۋ. عاسىرلار بويى كيەلى كىتاپ تەك لاتىن تىلىندە عانا قولجەتىمدى بولدى. ال ول ٴتىلدى جوعارى ٴبىلىمدى ادامدار عانا تۇسىنەتىن. بىراق باسپا ٸسى كەڭ تارالا كەلە، قۇدايدان قورقاتىن ادامدار كيەلى كىتاپتى كوپشىلىك تۇسىنەتىن تىلدەرگە اۋدارا باستادى. وسىلاي كيەلى كىتاپ قولجەتىمدى بولىپ، ادامدار ٴدىنباسىلاردىڭ ايتقانىمەن كيەلى كىتاپتا نە دەلىنگەنىن سالىستىرا الاتىن بولدى.
قۇدايدان قورقاتىن ەر كىسىلەر ۇلى بابىلدان شىعاتىن جولدى دايارلاۋعا اتسالىستى (12—14-ابزاستاردى قاراڭىز) c
12، 13. XIX عاسىردا كيەلى كىتاپتىڭ زەردەلى زەرتتەۋشىلەرى جالعان دىندەردىڭ ىلىمدەرىن قالاي اشكەرەلەگەنى جايلى مىسال كەلتىرىڭىز.
12 كيەلى كىتاپتى زەرتتەۋ قۇرالدارى. كيەلى كىتاپتى مۇقيات زەرتتەگەن ادامدار ٴبىراز نارسە ٴبىلىپ، كوزدەرى اشىلدى. ولار بىلگەندەرىن جۇرتقا جاريا ەتە باستاعاندا، بۇل كوپتەگەن ٴدىنباسىلاردىڭ قاھارىن قايناتتى. مىسالى، XIX عاسىردا بىرنەشە ادال كىسىلەر شىركەۋلەردىڭ جالعان ىلىمدەرىن اشكەرەلەيتىن بۋكلەتتەر شىعارا باستادى.
13 شامامەن 1835-جىلى قۇدايدان قورقاتىن گەنري گرۋ دەگەن كىسى ولگەن ادامنىڭ كۇيى جايلى بۋكلەت شىعارادى. ول شىركەۋلەر ۇيرەتەتىندەي، ادامداردىڭ ٴبارى ولمەستىكپەن تۋىلمايتىنىن، وعان تەك قۇداي بەرسە عانا، يە بولاتىنىن كيەلى كىتاپپەن دالەلدەپ بەردى. كەيىن، 1837-جىلى دجوردج ستوررز ەسىمدى پاستور پويىزدا كەتىپ بارا جاتىپ، سول بۋكلەتتىڭ ٴبىر داناسىن وقيدى. ٴسۇيتىپ، قۇندى شىندىقتى تاپقانىن تۇسىنگەن ول بۇنى باسقالارعا دا جاريالاۋعا بەكىنەدى. 1842-جىلى دجوردج ستوررز «ساۋال: زۇلىمداردا ولمەس جان بار ما؟» دەگەن وتە قىزىقتى تاقىرىپتا بىرقاتار بايانداما ايتادى. ونىڭ جازعاندارى چارلز تەيز راسسەلل دەگەن جاس جىگىتتىڭ ساناسىندا توڭكەرىس جاسادى.
14. راسسەلل مەن سەرىكتەستەرى وزدەرىنە دەيىن جاسالعان رۋحاني جول دايارلاۋ جۇمىستارىنىڭ قانداي پايداسىن كوردى؟ (سۋرەتتى دە قاراڭىز.)
14 راسسەلل مەن سەرىكتەستەرى وزدەرىنە دەيىن جاسالعان جول دايارلاۋ جۇمىستارىنىڭ قانداي پايداسىن كوردى؟ ولار ٶز زەرتتەۋلەرىنە كيەلى كىتاپ سوزدىكتەرىن، سيمفونيالارى مەن ٴتۇرلى اۋدارمالارىن ارقاۋ ەتتى. سونداي-اق كيەلى كىتاپتى زەرتتەگەن گەنري گرۋ، دجوردج ستوررز سياقتى كىسىلەردىڭ ەڭبەكتەرىنە دە جۇگىندى. راسسەلل مەن سەرىكتەستەرى كيەلى كىتاپ تاقىرىپتارىن قوزعايتىن كوپتەگەن كىتاپتار مەن بۋكلەتتەر شىعارىپ، رۋحاني جول دايارلاۋعا وزدەرى دە زور ۇلەس قوستى.
15. 1919-جىلى قانداي ماڭىزدى وقيعالار بولدى؟
15 1919-جىلى قۇداي حالقى ۇلى بابىلدىڭ قۇرساۋىنان بوساپ شىقتى. سول جىلى «ادال دا اقىلدى قۇل» پايدا بولىپ، جاڭادان اشىلعان «قاسيەتتى جولعا» اقجۇرەك ادامداردى شاقىرا باستادى (مات. 24:45—47). بۇل جولعا اياق باسقاندار وتكەن زاماندا جول دايارلاپ كەتكەن كىسىلەردىڭ ەڭبەگىنىڭ جەمىسىن كورىپ، ەحوبانىڭ نيەتى جايلى بىلىمدەرىن مولايتتى (ناق. س. 4:18). سونداي-اق ومىرلەرىن ەحوبانىڭ تالاپتارىنا ساي كەلتىرە باستادى. بىراق ەحوبا ونىڭ حالقى بارلىق جاعىنان وزگەرىپ، بىردەن تازارىپ كەتەدى دەپ كۇتپەدى. ولاردى ۋاقىت وتە بىرتە-بىرتە تازارتىپ وتىردى (« ەحوبا حالقىن بىرتە-بىرتە تازارتتى» دەگەن قورشاۋدى قاراڭىز). بولاشاقتا نە ىستەسەك تە، ٴبىز ەحوبانىڭ كوڭىلىنەن شىعاتىن بولامىز. بۇل نەتكەن باقىت دەسەڭىزشى! (قول. 1:10)
«قاسيەتتى جول» ٵلى دە اشىق
16. 1919-جىلدان بەرى «قاسيەتتى جولدا» قانداي جوندەۋ جۇمىستارى جاسالدى؟ (يشايا 48:17؛ 60:17)
16 كەز كەلگەن جولعا جوندەۋ جۇمىستارى جاسالىپ تۇرۋ كەرەك. ۇلى بابىلدان كوبىرەك ادام شىعۋ ٷشىن، 1919-جىلدان بەرى «قاسيەتتى جولدا» دا جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ تۇردى. جاڭادان تاعايىندالعان ادال دا اقىلدى قۇل قىزمەتىنە بەلسەنە كىرىسىپ، «قاسيەتتى جولعا» ەندى اياق باسقاندارعا شىندىقتى ۇيرەتۋ ٷشىن 1921-جىلى كيەلى كىتاپتى زەرتتەۋ قۇرالىن باسىپ شىعاردى. «قۇدايدىڭ ارفاسى» دەپ اتالعان بۇل كىتاپتىڭ 36 تىلدە 6 ميلليونعا جۋىق داناسى تاراتىلدى. قازىرگى تاڭدا قولىمىزدا كيەلى كىتاپ زەرتتەۋ ساباعىن جۇرگىزۋگە ارنالعان «ماڭگى باقي ٶمىردىڭ راقاتىن كورىڭىز!» دەگەن تاماشا قۇرالىمىز بار. وسى سوڭعى كۇندەرى ەحوبا ٶزىنىڭ ۇيىمى ارقىلى رۋحاني اس-سۋدى ۇزدىكسىز بەرىپ، ٴبارىمىزدى «قاسيەتتى جولمەن» جەتەلەپ كەلەدى (يشايا 48:17؛ 60:17 وقىڭىز).
17، 18. «قاسيەتتى جول» قايدا اپارادى؟
17 قانداي دا ٴبىر ادام كيەلى كىتاپتى زەرتتەۋدى باستاعاندا «قاسيەتتى جولعا» اياق باسادى. كەيبىرەۋلەرى ۇزاققا بارماي، بۇل جولدان شىعىپ كەتەدى. باسقالارى مارەگە جەتپەيىنشە وسى جولدان اۋىتقىماۋعا بەلدى بەكەم بۋعان. ال مارە دەگەنىمىز نە؟
18 كوكتە ٶمىر سۇرۋگە ۇمىتتەنەتىندەردى بۇل «قاسيەتتى جول» كوكتەگى «قۇدايدىڭ جۇماعىنا» اپارادى (ايان 2:7). ال جەردە ٶمىر سۇرۋگە ۇمىتتەنەتىندەردى مىڭجىلدىقتىڭ سوڭىندا كەمەلدىلىككە جەتكىزەدى. وسى جولمەن كەلە جاتساڭىز، ارتىڭىزعا ەش قاراماڭىز. جاڭا دۇنيەگە جەتپەيىنشە بۇل جولدان اۋىتقىماڭىز. ەندەشە، سىزگە اق جول تىلەيمىز!
24-ٵن ەحوبانىڭ تاۋىنا كەلىڭدەر!
a ەحوبا بابىلدان يسرايلگە اپاراتىن بەينەلى داڭعىل جولدى «قاسيەتتى جول» دەپ اتاعان. ٴبىزدىڭ زامانىمىزدا دا تۋرا سولاي ەحوبا ٶز حالقىنا جول دايارلاعان با؟ ٴيا. 1919-جىلدان بەرى ميلليونداعان ادام ۇلى بابىلدان شىعىپ، «قاسيەتتى جولمەن» ٴجۇرىپ كەلەدى. ٴبارىمىز دە مارەگە جەتكەنشە، وسى جولدان ەش اۋىتقىماۋىمىز كەرەك.
b «يشايانىڭ پايعامبارلىعى بۇكىل ادامزات ٷشىن نۇر» (حانزۇشا) كىتابىنىڭ II-تومىنىڭ 56، 57-بەتتەرىن قاراڭىز.
c سۋرەت سيپاتتاماسى: راسسەلل مەن ونىڭ سەرىكتەستەرى وزدەرىنە دەيىن دايىندالعان كيەلى كىتاپتى زەرتتەۋ قۇرالدارىن قولداندى.
