Enda ku bidi'mo

Le Bene Kidishitu Bafwaninwe Kulama Sabato?

Le Bene Kidishitu Bafwaninwe Kulama Sabato?

Bilondolola Bible

 Bene Kidishitu ke banenwepo kulama sabato wa yenga ne yenga. Bene Kidishitu balondanga “kijila kya Kidishitu,” kine kekinenapo kulama Sabato. (Bene Ngalatea 6:2; Bene Kolose 2:16, 17) Mwanda waka tubanena namino? Dibajinji, tutalei kwine kutambile Sabato.

Lelo Sabato i Bika?

 Kishima “sabato” kitambile ku kishima kya Kihebelu kishintulula’mba “kukōkolokwa, kuleka.” Kitanwa musunsa mubajinji mu Bible mu mbila yobāpele muzo wa Isalela wa kala. (Divilu 16:23) Kimfwa, mu mbila dikumi, mbila ya buná inena’mba: “Vuluka kulama difuku dya Sabato dikale dikola. Ukengila mingilo yobe yonso mu mafuku asamba, ino difuku dya busamba-bubidi i sabato kudi Yehova Leza obe. Kufwaninwepo kwingila mwingilo nansha umo.” (Divilu 20:8-10) Sabato yādi ishilula Dya Butano ku kupona kwa dyuba kufika ku Dya Mposo pa kutamba kwa dyuba. Mu kino kitatyi, bene Isalela kebādipo bataluka ku mobo, kubanza mudilo, kutyaba nkuni nansha kusela kiselwa. (Divilu 16:29; 35:3; Umbadilo 15:32-36; Yelemia 17:21) Kujilula Sabato kyādi kilubo kikatampe.—Divilu 31:15.

 Mafuku makwabo mu kalandadiye ka Bayuda, kubadila’mo ne difuku dya 7 ne mwaka wa 50, nao ādi etwa bu sabato. Mu myaka ya Sabato, ntanda keyādipo idimwa kadi bene Isalela kebādipo balandulwa mapu.—Bene Levi 16:29-31; 23:6, 7, 32; 25:4, 11-14; Kupituluka mu Bijila 15:1-3.

Kitapwa kya Yesu kyāipaile kijila kya Sabato

Mwanda waka bene Kidishitu kebalondangapo kijila kya Sabato?

 Kijila kya Sabato kyādi kitala enka bantu bādi banenenwe kukōkolokwa ku Bijila byāletelwe kupityila kudi Mosesa. (Kupituluka mu Bijila 5:2, 3; Ezekyele 20:10-12) Leza kānenenepo bantu bakwabo kukōkolokwa dya sabato. Kadi, enka ne Bayuda bene ‘banyongolwelwe ku Bijila’ bya Mosesa, ne ku mbila Dikumi, kupityila ku kitapwa kya Yesu Kidishitu. (Bene Loma 7:6, 7; 10:4; Bene Ngalatea 3:24, 25; Bene Efisesa 2:15) Pa kyaba kya kulonda Bijila bya Mosesa, bene Kidishitu balondanga kijila kikatampe kya buswe.—Bene Loma 13:9, 10; Bahebelu 8:13.

Milangwe ya bubela pa Sabato

 Mulangwe wa bubela: Leza wātūdile’ko Sabato kitatyi kyaākōkolokelwe mu difuku dya busamba-bubidi.

 Bubine: Bible unena’mba: “Leza wāesela difuku dya busamba-bubidi ne kwiditela bu dikola, mwanda mu dino difuku’di Leza wādi ukikōkolokwa ku mwingilo onso waāpangile, onso waētungīle kulonga.” (Ngalwilo 2:3) Mu uno vese kemudipo kijila kya muntu, ino binenwa bilombola bintu byālongele Leza mu difuku dya busamba-bubidi dya bupangi. Bible katelelepo muntu wākōkolokelwe dya sabato kumeso kwa mafuku a Mosesa.

 Mulangwe wa bubela: Bene Isalela bādi balonda kijila kya Sabato ku meso kwa Mosesa kwibapa Bijila.

 Bubine: Mosesa wāsapwidile bene Isalela amba: “Yehova Leza wetu wasambile netu kipwano mu Holeba,” kifuko kidi dya ku Lūlu lwa Shinai. Mu kino kipwano mwādi ne kijila kya Sabato. (Kupituluka mu Bijila 5:2, 12) Muswelo wādi umona bene Isalela Sabato ulombola’mba yādi myeni kobadi. Shi bene Isalela bādi balonda kijila kya Sabato dibajinji pobādi mu Edipito, le Sabato yādi ya kwibavuluja namani kunyongololwa mu Edipito na mwānenene’kyo Leza? (Kupituluka mu Bijila 5:15) Mwanda waka bebānenene kuleka kuboya mana mu difuku dya busamba-bubidi? (Divilu 16:25-30) Ne mwanda waka bākomenwe kupwa mwanda wa muntu mubajinji kujilula Sabato?—Umbadilo 15:32-36.

 Mulangwe ya bubela: Sabato i kipwano kya endaenda kadi ifwaninwe kulamwa nyeke.

 Bubine: Mu malamuni amo a Bible i batele’mo Sabato bu “kipwano kya nyeke ne nyekeke.” (Divilu 31:16, Dibuku Dijila) Inoko kishima kya Kihebelu kyalamwinwe bu “kya nyeke ne nyekeke,” kibwanya ne kushintulula pa “kilādila kufika ne mu mafuku a kumeso ampikwa kuyukana,” ke enkapo nyeke. Kimfwa, Bible wingidije kino kishima paesambila pa butobo bwa bene Isalela, bwine bwāfudije Leza pano ke padi kintu kya myaka 2 000.—Divilu 40:15; Bahebelu 7:11, 12.

 Mulangwe wa bubela: Bene Kidishitu bafwaninwe kulama Sabato mwanda Yesu wālamine’yo.

 Bubine: Yesu wālamine Sabato mwanda wadi Muyuda, mungya kibutwila wādi unenwe kukōkela Bijila bya Mosesa. Yesu pa kufwa, kino kipwano kya Bijila, kubadila’mo ne Sabato, byātalulwa’ko.—Bene Kolose 2:13, 14.

 Mulangwe wa bubela: Mutumibwa Polo paāikele ke mwine Kidishitu, wālamine Sabato.

 Bubine: Polo wādi utwela mu mashinankonka mu dya Sabato, ke kukeilamapo pamo na Bayuda. (Bilongwa 13:14; 17:1-3; 18:4) Ino wālondele kibidiji kya mu kine kitatyi’kya, wāsapula myanda miyampe mu mashinankonka, mwanda bādi beta baneni bapempudi ba kunena ku meso a boba bādi bebunga mwanda wa kutōta. (Bilongwa 13:15, 32) Polo wādi usapula “difuku ne difuku” ke enkapo mu dya Sabato.—Bilongwa 17:17.

 Mulangwe wa bubela: Difuku dya Sabato ku bene Kidishitu i Dya Yenga.

 Bubine: Mu Bible i mutupu pantu nansha pamo palombola’mba bene Kidishitu bafwaninwe kukōkolokwa ne kutōta Dya Yenga. Ku bene Kidishitu babajinji, Dya Yenga dyādi difuku dya kwingila’nka bwa mafuku onso. Dibuku dimo (The International Standard Bible Encyclopedia) dinena’mba: “Byalombele kukungila kufika ne mu myaka katwa ka buná, bene Kidishitu bashilula kumona Dya Yenga bu dya sabato, kitatyi kyanenene constantin [mbikavu wa Loma mujentaila] amba mingilo imoimo keifwaninwepo kwingilwa Dya Yenga.” a

 Le penepa, le i bisonekwa’ka bimweka bu bilombola’mba Dya Yenga dyādi difuku dya pa bula? Bible unena’mba mutumibwa Polo wādīle byakudya na banababo mu lwitabijo “mu difuku dibajinji dya mu yenga,” mu Dya Yenga. Byādi na buluji, mwanda Polo wādi utaluka difuku dilonda’ko. (Bilongwa 20:7) Muswelo umo onka, bipwilo bimo bēbilombwele kulea’ko lupeto mu “difuku dibajinji dya yenga ne yenga,” mu Dya Yenga, lwa kukwasha nalo bantu. Ino wādi’tu mulangwe wa kamweno wa mwa kulamina lupeto. Kebādipo bāya na byabuntu ku kifuko kya kutōtela’po ino byādi bibīkwa ku njibo.—1 Bene Kodinda 16:1, 2.

 Mulangwe wa bubela: Ke biyampepo kwitūdila’ko difuku dimo yenga ne yenga dya kukōkolokwa ne kutōta.

 Bubine: Bible i muleke mwine Kidishitu yense akwate butyibi aye mwine.—Bene Loma 14:5.

a Tala ne dibuku (the New Catholic Encyclopedia) dya bubidi, Volime 13, paje 608.