E KINDE ma Pascal ne dongo e alwora mopong’ gi chandruoge mang’eny e piny Côte d’Ivoire, ne ogombo ahinya mondo kinde moko en bende obedie gi ngima maber. To nikech nodwaro bedo jago ngum michulo, nojapenjore niya, ‘Ere kama anyalo dhiye mondo an bende abed jaspot ma nigi huma koda mwandu?’ Ka nobedo jahigini piero ariyo giwiye, nong’ado e chunye mondo odhi Ulaya. To nikech noonge barupe mowinjore mag wuoth, nong’ado mar dhi Ulaya kotiyo gi yore ma chik ok oyiego.

Higa 1998, ka en jahigini 27, Pascal nochako wuodheno. Nodonjo e piny Ghana, mong’ado odonjo e piny Togo kendo notuch gi Benin, mochopo e taon miluongo ni Birni Nkonni e piny Niger. Koro eka wuodheno nochopo e ng’iende. Mondo odhi yo masawa, ne nyaka opond e lori moting’o osike, mondo ong’ad thim maduong’ miluongo ni Sahara Desert. Kae to kapo ni ochopo e dho Nam Mediterania, ne nyaka odhi oidh yie machope Ulaya. Mano e kaka Pascal nochano timo. Kata kamano nitie gik moko ariyo ma notimorene kapod en e piny Niger ma omiyo ohore mondi.

Mokwongo pesane norumo. Mar ariyo, noromo gi painia moro miluongo ni Noé, ma ochako puonjore Muma kode. Gik ma nopuonjore nomulo chunye ahinya momiyo oloko pache kuom gik ma nochano timo e ngimane. Noweyo manyo mwandu mochako luwo yore mag Nyasaye. Ka nochopo Desemba higa 1999, Pascal ne obatisi. Mondo onyis ni omor kuom ng’eyo Jehova, nochako lendo kaka painia e piny Niger e higa 2001, kendo mana e taon ma nopuonjoree adiera. Sani owacho ang’o kaluwore gi tije mar lendo? Owacho gi ilo niya, “Sani ngimana opong’ gi mor mogundho!”

Mana kaka Pascal, ji mathoth osefwenyo ni ng’ato yudo mor mogundho ka ngimane otenore kuom tiyo ne Nyasaye. Mondo gichop dwarogino, jomoko osedar owuok pinje mag Ulaya ma gidhi e pinje mag Afrika kama joland wach Pinyruoth dwaroree moloyo. Ka gadier, Joneno madirom 65 mawuok e pinje mag Ulaya—ma hikgi nie kind 17 kod 70—nodar modhi e pinje mag West Africa machalo kaka Benin, Burkina Faso, Niger, kod Togo. * Ang’o ma nojiwogi mondo gikaw okang’ maduong’ machalo kamano, to weche ne odhinegi nade ka gin e pinjego?

Anne-Rakel mawuok Denmark wacho niya: “Kinde moro chon jonyuolna ne gin jomisonari e piny Senegal. Kinde duto gisebedo ka giwuoyo maber e wi tij misonari, to mano e ngima ma an bende nasebedo kadwaro.” Chiegni higini 15 mokalo kane Anne-Rakel jahigini piero ariyo gi wiye, nodar odhi e piny Togo kama nochokore gi kanyakla matiyo gi dho-ranyisi. Gima notimono  nojiwo jomoko e yo mane? Owacho ni: “Bang’e owadwa gi nyaminwa matin bende nobiro Togo.”

Aurele, owadwa ma jahigini 70 mawuok France wacho niya: “Higini abich mokalo, kane achako yudo pes ritaya ne an gi gik moko ariyo ma nanyalo yiero timo. Mokwongo nanyalo yiero dak mos karito Paradis mondo obi, kata nanyalo chano mondo amed tiyo tij lendo e okang’ momedore.” Aurele noyiero mar ariyoni. Chiegni higini adek mosekalo, en kaachiel gi jaode, Albert-Fayette, ne gidhi e piny Benin. Aurele dhi nyime wacho niya, “Chiwruok ma ne watimo mondo watine Jehova e piny Benin e gima berie moloyo mane watimo gi ngimawa.” Obwonjo kowacho ni, “Alwora ma walendoe sani nie dho nam majaber ma paronwa mana Paradis.”

Clodomir, gi Lysiane chiege nowuok France ma gidhi Benin higini 16 mosekalo. Ka eka ne gichako dak kuno, ne gigombo ahinya neno wede gi osiepegi ma ne giweyo chien, kendo ne giparo ni ok gibi nyalo dak e ngima ma Benin. Kata kamano ne giluor kayiem. Bang’e ne gibedo mamor sidang’. Clodomir wacho niya: “Kuom higini 16 ma wasebedogo e pinyni, wanyalo wacho ni higa ka higa wakonyo ng’ato achiel mondo ong’e Jehova.”

Sébastien gi Johanna chiege bende nowuok France ma gidhi e piny Benin e higa 2010. Sébastien wacho kama: “Tije kanyakla ng’eny miwuoro kendo wapuonjore gik mathoth mana ka gima watimo kos moro ma iye otwere!” To tij lendo dhi nade? Johanna wacho niya: “Ji gombo ahinya ng’eyo adiera. Kata mana e seche maok wan e tij lendo, ji pod chungowaga e bath nderni ka gidwaro penjowa penjo moko mag Muma kendo kwayowa bugewa.” Chenro mar dar dhi Benin osekonyogi nade e kend margi? Sébastien wacho maler ni: “Paro ma ne wang’adono osemedo jiwo kend marwa ahinya. Mora ahinya ni anyalo lendo gi chiega odiechieng’ mangima.”

Eric bende gi Katy jaode lendo ka gin jopainia e alwora moro man yo masawa e piny Benin. Higini moko apar mosekalo kane pod gidak France, ne gichako somo weche ma wuoyo kuom kaka ginyalo konyo tije lendo e alwora ma jolendo dwaroree, kendo ne giwuoyo gi jopainia mang’eny. Timo kamano nomiyogi siso mar dwaro dhi lendo e pinje mamoko ma jolendo dwaroree moloyo—to mano e gima ne gitimo e higa 2005. Dongruok mosetimore morogi ahinya. Eric wacho kama: “Higini ariyo mosekalo, grubwa manie taon miluongo ni Tanguiéta ne nigi jolendo 9 kende; to sani wan jolendo 30. Kwan mar joma biro e chokruok Jumapil en kind 50 kod 80. Mano kaka wan gi mor mogundho kuom neno dongruok machalo kamano!”

Gin pek mage ma joma ochiwore dhi lendo e pinje mamoko jaromogo? Benjamin, ma en jahigini 33, en owadgi Anne-Rakel. E higa 2000 ka en Denmark, noromo gi jamisonari moro malendo e piny Togo. Benjamin wacho kama: “Kane awachone jamisonarino ni daher bedo painia, nonyisa ni: ‘Inyalo bedo painia maber ahinya e piny Togo.’” Benjamin noparo wachno matut. Owacho niya: “Ne pok achopo higini 20, kata kamano nyiminena ariyo noyudo gin jopainia e piny Togo. Mano nomiyo obedona mayot dhi kuno.” Omiyo ne odhi Togo. Kata kamano, pod ne nitie pek moro. Benjamin wacho niya: “Ok nang’eyo wacho kata wach achiel e dho-Faransa. Dweche auchiel mokwongo piny ne tekna nikech ok nanyal wuoyo gi ji.” Kata kamano bang’ kinde matin, nochako ng’eyo dhokno mos mos. Benjamin sani tiyo e Bethel ma Benin, kotiyo tij kowo ne owete buge kendo konyo gi tije mag kompyuta.

Eric gi Katy ma ne owuo kuomgi motelo, ne lendo e alwora miwachoe dhok mawendo ka gin France kapok gibiro Benin. Kane openj Katy ni oneno nade alwora mar West Africa, nowacho kama: “Yudo ot maber ok ne yot. Kuom dweche moko ne wadak e ot maonge stima kod pi freji.” Eric bende medo ni: “Ji ne goyo thum gi dwol mamalo nyaka chuny otieno. Nyaka ibed ng’at ma hore mos kendo yie dak e chal ma kamago.” Giduto giwacho ni: “Mor ma ng’ato yudo sama olendo e alwora ma jolendo pok omulo kata matin, ng’eny miwuoro kendo oloyo pek moro amora ma ng’ato nyalo romogo.”

Michel gi chiege miluongo ni Marie-Agnès, bende nowuok France ka gin jo higini 50 gi wiye. Ne gidhi Benin chiegni higini abich mosekalo. Mokwongo ne giparore ahinya. Michel wacho ni: “Jomoko ne wacho ni paro mwang’adono ne miyo wanenore ka joma obet e wheelbarrow to ne idhiro gi ng’at mawuotho e wi tol ma ong’aw! Mano ne en gima nyalo bwogo ng’ato kaok ong’eyo ni kare ng’at mawuotho e wi tol mong’awno en Jehova. Omiyo ne wang’ado mar dhi tiyo ne Jehova.”

Jogo mosega dar ma odhi e pinje ma jolendo dwaroree, jiwo ahinya ni dwarore ng’ato otim ikruok maber kuom timo gik maluwogi: Tim chenro chon. Tim kinda mondo ing’i gi alworano. Kik ikal bajet miseketo. Kae to ket geno kuom Jehova.—Luka 14:28-30.

Sébastien, ma ne wamulo wachne motelo wacho niya: “Kane pok wadar, an gi Johanna jaoda ne wakuno pesa kuom higini ariyo kuom weyo nyiewo gik maok ochuno kendo weyo luwo yore mang’eny mag manyo mor.” Mondo obednegi mayot lendo e alwora man e piny machielo, higa ka higa gidhiga tiyo Ulaya thurgi  kuom dweche matin, kae to gidok Benin kuom dweche modong’go mondo gidhi nyime gi tij lendo.

Marie-Thérèse en achiel kuom nyimine 20 mapok odonjo e kend, malendo kuonde ma jolendo dwaroree ahinya e pinje mag West Africa. Ka en France, ne en dereba mariembo bas to kata kamano, e higa 2006 nokawo rusa mar higa mangima mondo odhi olend kaka painia e piny Niger. Bang’ kinde nofwenyo ni mano e tich mowinjore otim e ngimane. Owacho niya: “Kane adok France, nawuoyo gi jatenda kar tich manyise gombo ma an-go mar timo lokruok e chenro mara kaka abiroga tiyo, to noyie mondo atim lokruokno. Sani, kochakore Mei nyaka Agost, atiyo tij riembo bas ka an France, to kochakore Septemba nyaka April, alendo kaka painia e piny Niger.”

Jogo moketo ‘dwaro mag pinyruoth obed mokwongo’ nyalo bedo gadier ni Jehova biro ‘medonegi’ dwarogi mamoko duto. (Math. 6:33) Kuom ranyisi, ne ane gima notimore ne Saphira. En nyaminwa mapok okendi mawuok France. Sani hike hawo 30 to olendo kaka painia e piny Benin. E higa 2011 nodok France mondo omany pesa moromo rite kuom higa mangima kolendo e Afrika (mano ne hike mar auchiel). Saphira wacho niya: “Ne en Tich Abich odiechienga mogik e tich, to kata kamano pod ne dwarore ni ati kuom ndalo moko apar eka mondo ayud pesa moroma lendo kuom higa mangima. Ne adong’ mana gi jumbe ariyo to awuok France. Nawuoyo gi Jehova e lamo kanyise chalna. Mapiyo bang’ kanyo, jal moro nogoyona simu kopenja kabe anyalo yie tiyo tich moro kuom jumbe ariyo nikech jal ma ne tiyo tijno ne dhi bedo maonge.” Wuok Tich ma ne luwo, Saphira ne odhi kuno mondo jal ma ne odhi kawo kareno otiege. Owacho niya: “Kane achopo, nafwenyo ni miyono en Janeno mane dwaro rusa mar ndalo apar mondo odhi e Skul mar Jopainia! Jatende nodagi miye rusa mak mana ka oyudo ng’at machielo makawo kareno. Nyaminwano nokwayo Jehova e lamo mondo okonye—to mana kaka an bende noyudo asetimo.”

Owete gi nyimine moko ma bende wuok kuonde mopogore opogore osetiyo e pinje manie alwora mar West Africa kuom higini mang’eny kendo ging’ado mar bedo kuno chuth. Jomoko to osedak e alworago mana kuom higini matin kae to bang’e gidok thuchegi. Kata mana jogo ma nolendo kuonde machalo kamago pod neno ber kuom tij lendo ma ne gitimo e pinjego. Ne gipuonjore ni mor madier e ngima nyalore mana ka ng’ato otiyo ne Jehova.