Gaset mar The Watch Tower ma Jun 1, 1912, nowacho kama: “Thoth joma somoga bugewa osegaromo gi muofni. Muofnigo bende nyalo yudo bugewa ma ginyalo somo ma onge chudo moro amora. . . . Bugego ogo e yo ma joma muofni nyalo somogi.” Gasedno nomedo wacho kama: “Muofni mang’eny morga ahinya winjo ni gueth mogundho chiegni biro e pinyni.”

 Ka ne ondik wechego, pinje mopogore opogore miwachoe dho Kisungu ne nigi yoregi ma gindikogo braille (buge ma muofni nyalo somo). Kata kamano, gie kindeno Joneno mag Jehova nosechako lando adier mag Muma ne muofni ka gitiyo gi braille, to pod wadhi nyime timo kamano. Sani wan gi buge mag braille e dhok mokalo 50. Ere kaka ilosoga bugego?

 Gima ikwongoga tim ka idwa los buge mag braille, en loko weche mondiki mondo gibed e nyukta mag braille. Michael Millen manie migawo mar Text Processing Services e Patterson, New York, wacho kama: “E kinde mokalo, ne walosoga bugewa mag braille ka watiyo gi software ma wang’iewo, kata kamano, softwares ma ne wang’iewogo ne ok nyal losonwa braille e dhok duto ma ne wadwaro. Tinde to watiyo gi program mar Watchtower Translation System, ma konyowa loso braille e dhok mang’eny miwacho e piny. An gadier ni onge program moro amora machal kode e piny.”

 Bugewa molos e yor braille ok tiga mana gi weche misomo kende, to gileroga nyaka pichni manie bugewa. Kuom ranyisi, picha manie nyim bug Inyalo Dak gi Mor Nyaka Chieng’! oler niya: “Ng’at moro chako wuotho e yo moro ma olwor koni gi koni gi maupe mabeyo, yiende, kod gode.” Jamshed ma en jakony-tich kendo painia ma muofu wacho kama: “Lero picha e yo ma kamano konyaga ahinya.”

 Bang’ kosendik nyukta mag braille, ikowogi e ofisewa mondo olosgi kaka buge mag braille. Ilosoga bugego kitiyo gi otese motegno ma ok nyal kethore kata ka oti kodgi nyadi ng’eny. Bang’ mano, iriwoga otesego mondo gilos buk, kae to ikowogi sama ikowo buge mamoko ne kanyakla mopogore opogore, kata itiyoga gi posta ka po ni postago nigi chenro mar kowo ne muofni buge ma onge chudo. Nitie sama dwarorega ni ofisewa otim chenro mondo okow ne muofni bugego mapiyo ka po ni gidhi tiyo kodgi e chokruoge mag kanyakla.

 Timo tijego duto kawoga pesa kod thuolo mang’eny. Kuom ranyisi, thuolo ma ofiswa ma Wallkill, New York tiyogago e loso Mumbni 50,000 romre gi thuolo ma gitiyogago sama giloso mana Mumbni ariyo mag braille. Muma achiel mar Kisungu molos e yor braille mar grade-two, a oting’o volumes 25, kendo gik mitiyogago e loso Mumano ohingo pesa mitiyogago e loso Muma ma pile nyadi 123. Loso tok volumes 25 duto, kawoga pesa ma dirom siling’ 15,000 mag Kenya.

 Joma konyoga e tij loso bugewa mag braille winjoga nade? Nadia ma tiyo e ofiswa ma South Africa wacho kama: “Ngima owetewa gi nyiminewa ma muofni ok yotga ahinya, omiyo, aneno ni en thuolo makende ka atimo gimoro ma nyalo konyogi. Nenore maler ni Jehova oherogi ahinya.”

 To nade ka nitie ng’at ma muofu ma kia somo braille? Higni matin mokalo, ne wagoyo brosua miluongo ni Puonjri Somo “Braille” (Learn to Read Braille) moting’o nyukta mondik e braille kod nyukta mondik e yo ma pile. Brosuano olos mondo ng’at ma muofu kod ng’at ma neno oti kode kanyachiel. Ikowoga brosuano kaachiel gi gik ma muofu nyalo tiyogo e ndiko braille. Ng’at ma puonjore somo braille tiyoga gi gigo e ndiko nyukta mag braille en owuon. Kuom timo kamano, ng’atno nyalo ndiko nyukta ka nyukta, kendo biro bedone mayot parogi maber sama omulogi.

 Gin ber mage ma owete gi nyimine ma muofni oseyudo kuom tiyo gi buge molos e yor braille? Ernst, modak e piny Haiti ne dhiga e chokruoge mag kanyakla, kata kamano, ne oonge gi buk moro amora mar braille. Mano ne ok yotne nikech koro ne nyaka otim matek mondo omak weche gi wiye sama ne en gi migawo e chokruok kata ka nodwaro chiwo paro. Owacho kama: “Sani to koro anyalo ting’o bada kendo chiwo paro sa asaya. Tinde aneno ni adhi riat gi owetena gi nyiminena. Waduto wayudo chiemb chuny achiel koa kuom Jehova!”

 Owadwa Jan ma en jaduong’-kanyakla ma muofu e piny Austria, ma bende tayoga Puonjruok mar Ohinga mar Jarito kod Puonjruok Muma e Kanyakla wacho kama: “Bugewa mag braille yot somo moloyo buge mamoko mag braille. Kuom ranyisi, pej ka pej nigi namba, nitie weche moler piny ma yudo yot, kod weche ma lero pichni e yo makare.”

 Nyaminwa Seon-ok, painia ma wuok e piny South Korea en muofu kendo momo. E kinde mokalo, ne nyaka ng’at machielo taye ka tiyo gi dho ranyisi sama ne gin e chokruok. Sani to koro onyalo puonjore kende owuon kotiyo gi bugewa molos e yor braille. Owacho kama: “Buge mamoko mag braille nyalo bedo matek somo nikech samoro nitie nyukta moko ma giongego, laindegi bende samoro obamga, kata otese molosgigo samoro ok otegno. Kata kamano, Joneno mag Jehova tiyoga gi otese motegno, kendo gindikoga nyukta mag braille e yo maber kendo ma yotna somo.” Nyaminwa Seon-ok medo wacho kama: “Chon nanyalo mana puonjora Muma ka jomamoko e ma okonya. Sani to koro anyalo puonjora kenda. Amor ahinya ni tinde anyalo iko chokruogewa mag juma ka juma. Asomoga bugewa duto mag braille. Anyalo wacho ni ahero bugewago ahinya.”

 Mana kaka bugewa mamoko, bugewa molos e yor braille bende niga gi wechegi: “Bugni ok usi. Ogoye mondo okony tich ma dhi nyime mar puonjo Muma e piny mangima, kendo tijno itimo kokalo kuom chiwo ma onge achune.” Wagoyonu erokamano kuom chiwo magu mugologa kutiyo gi yore monyis e websaitwa mar donate.dan124.com. Chiwo mugolo konyo e loso chiemb chuny ne ji duto moriwo nyaka joma muofni.