Kua Moui e Kupu ha Iehova

Tau Fakamaamaaga Mai he Tohi a Numera

HE MOLE e O Kehe ha lautolu mai i Aikupito, ne fakatokatoka e tau Isaraela ko e motu. Nakai leva, ne liga maeke ia lautolu ke huhu atu ke he Motu he Maveheaga, ka e nakai hohoko a lautolu. Ka e, ne o fano a lautolu ke kavi ke fa e hogofulu tau he “tutakale lahi mo e matakutakuina.” (Teutaronome 8:15) Ko e ha? Ko e tala tuai he Tohi Tapu he tohi a Numera kua talahau ki a tautolu e mena ne tupu. Kua lata ke peehi ki a tautolu e latatonu ke omaoma ki a Iehova ko e Atua mo e fakalilifu hana tau hukui.

Ne tohia ai e Mose he tutakale he Kelekele Tatai ha Moapi, ne putoia he tohi ha Numera 38 e tau tau mo e 9 e mahina​—mai he 1512 F.V.N. ke he 1473 F.V.N. (Numera 1:1; Teutaronome 1:3) Ne moua e higoa ia mai he ua e totouaga puke tagata he tau Isaraela, ne taute he kavi 38 e tau tau he vaha mamao. (Tau veveheaga 1-4, 26) Ne vevehe e tala ke he tolu e vala. Vala fakamua kua hagaao ke he tau mena tutupu he Mouga ko Sinai. Ke uaaki ne putoia ai e tau mena tutupu he magaaho ne o fano ai a Isaraela he tutakale. Mo e vala fakahiku ne fakatutala ai ke he tau mena tutupu he Kelekele Tatai ha Moapi. He totou e koe e tala nei, liga manako a koe ke huhu ki a koe ni: ‘Ko e heigoa he tau mena tutupu nei ne fakaako mai ki a au? Kua fai matapatu fakaakoaga nakai he tohi nei ne maeke ke aoga ki a au he vaha nei?’

HE MOUGA KO SINAI

(Numera 1:1–10:10)

Ko e tau totouaga puke tagata ua fakamua ne totou ai he nonofo agaia e tau Isaraela i kelekele he Mouga ko Sinai. Ko e tau tane ne 20 e tau tau mo e ki luga, ka e nakai ko e tau Levi, ne katoa ko e 603,550. Ko e totouaga ne maaliali ai kua taute ma e tau gahua fakakautau. Ko e heaga api katoa, putoia e tau fifine, tau fanau, mo e tau Levi, liga ke molea e tolu e miliona tagata.

He mole e totouaga puke tagata, ne moua he tau Isaraela e tau fakamaamaaga hagaao ke he fakapapahiaga he o fenoga, tau fakamaamaaga hagaao ke he tau matagahua he tau Levi mo e fekafekau he faituga utafano, tau poaki ma e puipuiaga, mo e tau matafakatufono hagaao ke he tau lekua he mahekeheke mo e tau omonuo ne taute he tau Naseri. Ha ha he veveheaga 7 e tau vala tala ke he tau poa ne taute he tau ulu magafaoa ne fakalataha ke he fakaulu he fatapoa, mo e veveheaga 9 ne fakatutala ke he fakamanatuaga he Paseka. Ko e fakapotopotoaga kua age foki e tau fakamaamaaga hagaao ke he fakatu mo e o kehe he heaga api.

Tali he Tau Huhu Faka-Tohiaga Tapu:

2:1, 2​—Ko e heigoa e tau “fakamailoga” ne fakaputuputu viko ai e tau magafaoa ne kua vevehe takitolu ke he heaga api he tutakale? Ne nakai fakamaama mai he Tohi Tapu e tau fakamailoga nei. Pete ia, ne nakai ko e tau fakamailoga fakatapu po ke fai kakano uho fakalotu. Ko e tau fakamailoga ne fai fakaaoga mitaki ai​—ke lagomatai e tagata ke kitia mitaki e nofoaga hana he heaga api.

5:27​—Ko e heigoa e kakano he ‘to kehe he patupula’ he hoana ne hepe he faivao? Ko e kupu “patupula” ne fakaaoga he mena nei ke fakakite e tau vala kakano ne lata ma e fanafanau. (Kenese 46:26) Ko e ‘to kehe he patupula’ kua talahau e memege he tau vala kakano nei, ti nakai maeke ke fakafua tama.

Tau Fakaakoaga ma Tautolu:

6:1-7. Ne lata e tau Naseri ke fakamamao mai he tau mena me moua mai he huhua vine mo e tau kava oti kana, kua lata ke fakatikai fakatagata. Ne toka e tau lau ulu ha lautolu ke leleva​—ko e fakamailoga he omaoma ki a Iehova, tuga ni e tau fifine ke omaoma ke he tau  tane ha lautolu po ke tau mamatua tane. Ko e tau Naseri ke fakatumau e mea he fakamamao mai mo e ha tino mate, pihia foki ke he tagata tata he magafaoa. Ko e tau fekafekau gahua mau he vaha nei kua fakakite e agaga foaki noa ka hoko ke he fakatikai fakatagata mo e omaoma ki a Iehova mo e hana fakatokatokaaga. Falu kotofaaga kua liga putoia e o ke he tau motu mamao, ne liga uka po ke nakai maeke ia lautolu ke liliu ke he tau kaina ma e mauku he tagata tata he magafaoa.

8:25, 26. Ke tutu fakamitaki he tau kotofaaga he fekafekauaga Levi, mo e manamanatu ke he tau tau momoui ha lautolu, ne poaki ke he tau tagata tane momotua ke okioki mai he fekafekauaga ne kotofa. Pete ia, maeke ia lautolu ke foaki noa e lagomatai ke he falu Levi. He nakai fai okioki ma e tagata fakapuloa he Kautu he vaha nei, ko e matapatu fakaakoaga he matafakatufono nei kua fakaako mai e fakaakoaga aoga. Kaeke kua motua e tino he Kerisiano ti nakai maeke ke taute e falu kotofaaga, maeke agaia a ia ke taute e fekafekauaga ne fahia a ia ke taute.

HE TAHA MATAKAVI KE HE TAHA MATAKAVI HE TUTAKALE

(Numera 10:11–21:35)

Magaaho ne holo fakahaga e aolagi ne tu i luga he faituga utafano, ne kamata agataha e tau Isaraela ke o atu ke he kelekele tatai ha Moapi he 38 e tau tau mo e taha po ke ua e mahina he mole. Liga aoga ki a koe ke muitua e hala ha lautolu he mepe he lau 9 he porosua “See the Good Land,” ne lomi fakailoa he Tau Fakamoli a Iehova.

He hala ki Katesa, he Tutakale ko Parana, ne kavi ke he tolu e lekua he loma. Fakamua ko e fakanonono he magaaho ne fakafano mai e Iehova e afi ke tamate falu tagata. Ti tagi atu e tau Isaraela ma e kakano manu, mo e age e Iehova e tau salu. Ko e loma a Miriama mo Arona ki a Mose ne lauia fakaku ai a Miriama he lepela.

He api i Katesa, ne fakafano e Mose toko 12 e tagata tane ke toko e Motu he Maveheaga. Ne liliu mai a lautolu he 40 e aho he mole. He talitonu ke he hokotaki kelea ke he tau tagata toko ne tokohogofulu, ne manako e tau tagata ke taulitimaka a Mose, Arona, mo e tau toko tua fakamoli ko Iosua mo Kalepa. Ne pulega a Iehova ke ta e tau tagata ke he tatalu, ka e ne hulalo a Mose, ti fakapuloa he Atua to eke a lautolu mo tau tagata o fano ke he tutakale ke he 40 e tau​—ato mamate a lautolu ia ne totou.

Ne age e Iehova e tau matafakatufono lafi ki luga. Ko Koru mo e falu ne fakafualoto ki a Mose mo Arona, ka e ne mamate e tau tagata fakafualoto he afi po ke folofua he kelekele. He aho hake ko e fakapotopotoaga katoa ne gugu ki a Mose mo Arona. Ko e fua, 14,700 ne mamate he tatalu mai ia Iehova. Ke fakailoa e fifiliaga hana he ekepoa ne mua, ne taute he Atua e tokotoko ha Arona ke puapua. Ti age foki e Iehova falu fakatufono hagaao ke he tau kotofaaga he tau Levi mo e fakameaaga he tau tagata. Ko e fakaaoga he efuefu he povi fifine kula ko e ata he fakameaaga he poa ha Iesu.​—Heperu 9:13, 14.

Ne liliu e tau tama tane a Isaraela ki Katesa, ko e matakavi ia ne mate ai a Miriama. Ne liu foki e fakapotopotoaga loma ki a Mose mo Arona. Kakano ha lautolu? Ko e nakai fai vai. Ha kua kaumahala a Mose mo Arona ke fakatokoluga e higoa a Iehova he magaaho ne tamai fakamana e vai, ne galo ia laua e tuaga ke huhu atu ke he Motu he Maveheaga. Ne o kehe mai a Isaraela i Katesa, ti mate a Arona he Mouga ko Horo. He o viko i Etoma, ne mategugu e tau Isaraela mo e vagahau fakakelea ke he Atua mo Mose. Ne tamai e Iehova e tau gata gagau vevela ke fakahala aki a lautolu. Ne liu foki a Mose hulalo, ti tala age e Atua ki a ia ke talaga e gata apa kula ti tuku ki luga he pou ma lautolu ne gagau to fakamaulu ka onoono atu ki ai. Ne fakaata mai he gata e fakatautau ha Iesu Keriso ma e aoga tukulagi ha tautolu. (Ioane 3:14, 15) Ne fakakaumahala he tau Isaraela e tau Patuiki Amori ko Sikono mo Oko mo e fofo e tau motu ha laua.

Tali he Tau Huhu Faka-Tohiaga Tapu:

12:1​—Ko e ha ne loma a Miriama mo Arona ki a Mose? Ko e kakano moli he loma ha laua ha ko e manako moli ha Miriama ke lahi atu e pule. Magaaho ka liu fakalataha mai e  hoana ha Mose, ko Sipora mo ia he tutakale, ne liga matakutaku a Miriama neke nakai ono ki a ia ke takitaki e tau fifine he heaga api.​—Esoto 18:1-5.

12:9-11​—Ko e ha ko Miriama ni hokoia ne lauia he lepela? Liga ko ia ni hokoia ne kamata e loma mo e fakaohooho a Arona ke kau mo ia. Ne fakatata e Arona e aga hako he talahau e hana hehe.

21:14, 15​—Ko e heigoa e tohi ne totoku he mena nei? Kua hagaao e tau Tohiaga Tapu ke he tau tohi kehekehe ne fakaaoga he tau tagata tohia he Tohi Tapu mo tau matapatu tohi fakaaoga. (Iosua 10:12, 13; 1 Patuiki 11:41; 14:19, 29) Ko e tau tohi pihia ko e ‘tohi he tau Tau a Iehova.’ Ne toka ai e tau fakamauaga tuai he tau tau he tau tagata ha Iehova.

Tau Fakaakoaga ma Tautolu:

11:27-29. Ne tuku mai e Mose e fakafifitakiaga mua e mitaki hagaao ke he puhala kua lata ia tautolu ke tali atu kaeke moua he falu e tau kotofaaga he fekafekauaga ha Iehova. He nakai mahekeheke ke kumi lilifu ni ma hana, ne fiafia a Mose he magaaho ne kamata agataha a Elitato mo Metato ke eke mo tau perofeta.

12:2, 9, 10; 16:1-3, 12-14, 31-35, 41, 46-50. Kua amaamanaki a Iehova he hana tau tagata tapuaki ke fakakite e fakalilifu ke he pule foaki he Atua.

14:24. Ko e puhala uho ke totoko aki e tau peehiaga he lalolagi ke taute e tau mena hehe ko e feaki e “loto kua kehe,” po ke aga manamanatu. Kua lata ko e taha tagata ne nakai tuga he lalolagi.

15:37-41. Ko e fakahafehafe kehe lahi he tau tapulu he tau Isaraela ne taute ke fakamanatu ki a lautolu kua vevehe kehe a lautolu ke tapuaki ke he Atua mo e ke omaoma ke he hana tau poakiaga. Nakai kia lata foki ia tautolu ke momoui ke he tau tutuaga he Atua mo e kitia maali e kehe mai he lalolagi?

HE KELEKELE TATAI HA MOAPI

(Numera 22:1–36:13)

He api e fanau a Isaraela he tutakale tatai ha Moapi, ne logona he tau Moapi e matakutaku lahi ha ko lautolu. Ko e mena ia ne ole e patuiki a Moapi ko Palako, ki a Palaamo ke kaialu e tau Isaraela. Ka e fakaohooho e Iehova a Palaamo ke fakamonuina a lautolu. Ne fakaaoga e tau fifine Moapi mo Mitiana ke fakataki e tau tagata tane Isaraela ke mahani feuaki mo e tapuaki tupua. Ko e fua, ne tamate e Iehova toko 24,000 tagata ne mahani kelea. Ne tu e matematekelea he magaaho ne fakakite e Fineaso e nakai fakaata e ia e aga totoko ki a Iehova.

Ko e totouaga puke tagata ke uaaki ne fakakite kua nakai fai tagata he totouaga fakamua ne momoui agaia, ka e ko Iosua mo Kalepa ni. Ne poaki ki a Iosua ke tu hake ke hukui a Mose. Ne moua he tau Isaraela e tau fakapapahiaga ma e tau poa kehekehe mo e tau fakaakoaga he taute he tau omonuo. Ne taui foki he tau Isaraela ke he tau Mitiana. Ko Reupena, Kato, mo e hafa e magafaoa ha Manase ne nonofo ke he fahi uta he Vailele ko Ioritana. Ne age e tau fakaakoaga ki a Isaraela he o atu a lautolu ke he taha fahi ha Ioritana mo e fofo ai e motu. Kua fakakite fakamaaliali e tau katofia he motu. Ko e tufaaga to fifili ai ke he vili. Ne kotofa ke he tau Levi 48 e maaga, mo e 6 ka eke mo tau maaga he huaga.

 Tali he Tau Huhu Faka-Tohiaga Tapu:

22:20-22​—Ko e ha ne tupu ai e ita ha Iehova ki a Palaamo? Ne tala age a Iehova ke he perofeta ko Palaamo kua nakai lata ia ia ke kaialu a Isaraela. (Numera 22:12) Pete ia, ne fano e perofeta mo e tau tagata tane ha Palako mo e amaamanakiaga katoatoa ke kaialu e tau Isaraela. Ne manako a Palaamo ke fakafiafia e patuiki Moapi mo e moua e palepale mai ia ia. (2 Peteru 2:15, 16; Iuta 11) Pete he peehi a Palaamo ke fakamonuina ka e nakai kaialu a Isaraela, ne kumi e ia e fiafia he patuiki he pulega ke fakaaoga e tau fifine ne tapuaki ki a Paala ke fakataki e tau tagata tane Isaraela. (Numera 31:15, 16) Ko e mena ia, ko e kakano ma e ita he Atua ki a Palaamo ha ko e lotokai kelea he perofeta.

30:6-8​—Maeke kia e tagata tane Kerisiano ke fakahui e omonuo he hana hoana? Hagaao ke he tau omonuo, ne fehagai a Iehova mogonei mo e tau tagata tapuaki takitokotaha hana. Ma e fakatai, ko e tukuleleaga ki a Iehova ko e omonuo fakatagata. (Kalatia 6:5) Kua nakai ha ha he tane e pule ke tuku kehe po ke fakahui e omonuo pihia. Ko e hoana, mogoia, kua lata ke kalo mai he taute e omonuo ne totoko e Kupu he Atua po ke hana matagahua ke he hana tane.

Tau Fakaakoaga ma Tautolu:

25:11. Ko e fakafifitakiaga mitaki ha ia he fakamakutu ma e tapuakiaga ha Iehova ne fakatoka e Fineaso ma tautolu! Kua nakai kia omoomoi a tautolu he manako ke fakamea e fakapotopotoaga ke hokotaki ke he tau motua Kerisiano e ha mahani kelea muitui ne kua iloa?

35:9-29. He moli ma e tagata ne kelipopo totamaki e taha ke toka e motu hana ka e hola ke he taone he huaga ke fai magaaho, kua fakaako mai ki a tautolu ko e moui ko e mena fakatapu mo e latatonu ia tautolu ke fakalilifu ai.

35:33. Ko e lalolagi ne kiva he maligi e toto he tau tagata noa kua maeke ke fakafeilo aki ni e toto ha lautolu ne fakamaligi e tau toto ia. Kua lautonu ha to moumou e Iehova e tau mahani kelea ato fakafou e ia e lalolagi ke he parataiso!​—Tau Fakatai 2:21, 22; Tanielu 2:44.

Gahua Malolo e Kupu he Atua

Kua latatonu ia tautolu ke fakakite e fakalilifu ki a Iehova mo e ki a lautolu ne kua kotofa ke he tau tutuaga ke lalago ki loto he hana tau tagata. Ko e tohi a Numera kua au atu e fakamahino ke he kupu moli nei. Ko e fakaakoaga aoga ha ia ke fakatumau e mafola mo e maopoopo he fakapotopotoaga he vaha nei!

Ko e tau mena tutupu ne talahau ia Numera kua fakakite e mukamuka ia lautolu ne fakaheu ha lautolu a tuaga fakaagaga ke mokulu ke taute mena hehe, tuga e gugu, feuaki, mo e tapuaki tupua. Falu he tau fakafifitakiaga mo e tau fakaakoaga mai he tohi nei he Tohi Tapu kua maeke ke fakamatapatu aki e vala he tau mena kua lata ma e fakapotopotoaga he Feleveiaaga Fekafekau he tau fakapotopotoaga he Tau Fakamoli a Iehova. Moli, “ko e kupu he Atua kua moui ia, mo e gahua malolo” he tau momoui ha tautolu.​—Heperu 4:12.

[Fakatino he lau 31]

Puhala mai he aolagi fakamana ne uufitia e faituga, ne takitaki e Iehova e fakatu mo e o fenoga he heaga api a Isaraela

[Tau Fakatino he lau 32]

Kua lata a Iehova mo e ha tautolu a omaoma mo e amanaki ki a tautolu ke fakalilifu hana tau hukui