Help uw kind verdriet te verwerken

IN EEN drukke boekwinkel klaagde een gefrustreerde moeder tegen een van de verkopers: „Jullie hebben een winkel vol boeken, maar niets om mijn kind te helpen!” Ze zocht naar advies om haar zoontje te helpen de plotselinge dood van een naast familielid te verwerken.

Deze moeder had reden om bezorgd te zijn. Het is voor een kind heel beangstigend om met de dood van een dierbare geconfronteerd te worden. Kinderen voelen zich geborgen in de zorgzame omgeving van het gezin, en toch kan de dood ineens iemand wegnemen aan wie een kind heel erg gehecht is. Hoe kunt u als ouder uw kind helpen als zo’n sterfgeval nadert of al heeft plaatsgevonden?

Als u een dierbare in de dood hebt verloren, worstelt u natuurlijk met uw eigen emoties; u hebt verschrikkelijk veel verdriet en bent daar constant mee bezig. Toch moet u niet vergeten dat uw kind uw steun nodig heeft. „Kinderen vangen flarden van gesprekken op en als ze aan hun lot worden overgelaten, verdraaien ze vaak wat ze horen of begrijpen het verkeerd”, zegt een publicatie die wordt uitgegeven door een hospice in Minnesota (VS). „Kinderen moeten de feiten weten.” Het kan dus verstandig zijn uw kinderen uit te leggen wat er aan de hand is, maar wel op zo’n manier dat ze het kunnen begrijpen. Dat is niet makkelijk, want kinderen kunnen in bevattingsvermogen heel veel van elkaar verschillen. — 1 Korinthiërs 13:11.

Uitleggen wat de dood is

Sommige onderzoekers zeggen dat ouders die met een kind over de dood praten, voorzichtig moeten zijn met te zeggen dat een dode „slaapt” of „is weggegaan”. Als zulke uitdrukkingen niet worden uitgelegd, kunnen ze een kind in de war brengen. Het is waar dat Jezus de dood met een slaap vergeleek, en terecht. Maar bedenk dat hij niet tegen kinderen sprak. Bovendien legde hij zijn illustratie uit. Jezus zei tegen zijn volgelingen: „Lazarus, onze vriend, is gaan rusten.” De discipelen waren volwassen mannen, en toch „meenden [ze] dat hij sprak van het rusten in de slaap”. Daarom verduidelijkte hij zijn woorden en zei: „Lazarus is gestorven” (Johannes 11:11-14). Als volwassenen al zo’n duidelijke  uitleg nodig hebben, dan geldt dat zeker voor een kind!

„Als een moeder haar kind uitlegt wat de dood is, probeert ze misschien verzachtende taal te gebruiken”, zeggen de auteurs Mary Ann en James P. Emswiler, „maar daardoor zou ze hem op gedachten kunnen brengen die hij eerder niet had en die beangstigend of schadelijk kunnen zijn.” Als u een kind bijvoorbeeld alleen maar vertelt dat de overledene gewoon slaapt, wordt hij misschien bang dat hij zelf niet meer wakker zal worden als hij ’s avonds gaat slapen. Als hem alleen maar verteld wordt dat de overledene „is weggegaan”, voelt hij zich misschien afgewezen of in de steek gelaten.

Veel ouders hebben ondervonden dat als je een kind wilt uitleggen wat de dood is, eenvoudige, rechtstreekse woorden beter begrepen worden dan abstracte begrippen of eufemismen (1 Korinthiërs 14:9). Onderzoekers adviseren om het kind ertoe aan te moedigen vragen te stellen en te praten over de dingen waar hij mee zit. Veelvuldige gesprekjes kunnen u helpen misverstanden op te helderen en misschien nog andere manieren te ontdekken om uw kind te helpen.

Betrouwbaar advies

In een rouwperiode zal uw kind leiding, steun en antwoorden van u verwachten. Waar kunt u dan betrouwbare informatie vinden over het onderwerp dood? Veel mensen hebben ondervonden dat de Bijbel een betrouwbare bron van troost en hoop is. Dat boek biedt gezaghebbende informatie over de oorsprong van de dood, de toestand van de doden en de hoop voor de doden. De eenvoudige waarheid dat ’de doden zich van helemaal niets bewust zijn’ zal uw kind helpen te beseffen dat de overledene geen pijn lijdt (Prediker 9:5). Bovendien geeft God ons in de Bijbel de hoop dat we onze gestorven geliefden zullen terugzien in een paradijs op aarde. — Johannes 5:28, 29.

Door de Bijbel te gebruiken kunt u uw kind leren dat dit boek in elke verdrietige situatie betrouwbare leiding en troost geeft. Tegelijkertijd zal uw kind zien dat u als ouder op Gods Woord vertrouwt voor leiding in belangrijke kwesties in het leven. — Spreuken 22:6; 2 Timotheüs 3:15.

Antwoord op uw vragen

Wanneer u uw kind probeert te helpen de dood van een dierbare te verwerken, komt u misschien voor situaties te staan waar u geen raad mee weet. Wat kunt u dan doen? * Laten we enkele veel voorkomende vragen bekijken.

• Moet ik mijn verdriet voor mijn kind verbergen? Het is heel normaal dat u uw kind wilt beschermen. Maar kan het kwaad dat uw kind ziet dat u verdriet hebt? Veel ouders hebben gemerkt dat het het beste is eerlijk te zijn over hun verdriet, want zo laten ze hun kind zien dat het normaal is verdriet te hebben. Sommigen hebben met hun kinderen Bijbelse voorbeelden besproken van mensen die in het bijzijn van anderen treurden. Jezus bijvoorbeeld liet zijn tranen de vrije loop toen zijn dierbare vriend Lazarus gestorven was. Hij verborg zijn emoties niet. — Johannes 11:35.

• Moet mijn kind in het uitvaartcentrum of bij het graf aanwezig zijn of de herdenkingsdienst bijwonen? Als het kind meegaat, kan het verstandig zijn hem van tevoren uit te leggen wat er gaat gebeuren, en ook waarom de dienst gehouden wordt. Natuurlijk kunnen ouders in sommige situaties besluiten dat er goede redenen zijn om hun kinderen de plechtigheden helemaal niet of voor een deel te laten bijwonen.  Kinderen die aanwezig zijn bij een begrafenisplechtigheid die door Jehovah’s Getuigen wordt georganiseerd, kunnen profijt hebben van de Bijbelse lezing die wordt gehouden. Bovendien kunnen de „tedere genegenheid” en de liefde onder de aanwezigen het tot een zinvolle en vertroostende ervaring maken, zelfs voor een kind. — Romeinen 12:10, 15; Johannes 13:34, 35.

• Moet ik met mijn kind over de overledene praten? Sommige onderzoekers zeggen dat als u dit onderwerp volledig mijdt, uw kind ten onrechte kan denken dat u iets in verband met de overledene geheimhoudt of alle herinneringen aan hem of haar probeert uit te wissen. De schrijfster Julia Rathkey merkt op: „Het is belangrijk kinderen te helpen met de herinnering te leren leven en niet bang te zijn.” Vrijuit over de overledene praten, en daarbij positieve aspecten noemen van het karakter en het leven van die persoon, kan een hulp zijn bij het rouwproces. Getuigenouders troosten hun kinderen met de Bijbelse hoop op de opstanding in een paradijs op aarde, waar geen ziekte en geen dood meer zal zijn. — Openbaring 21:4.

• Hoe kan ik mijn kind bij het rouwproces helpen? Tijdens het rouwproces kan uw kind lichamelijke klachten hebben en misschien zelfs ziek worden. Hij kan zich boos maken of gaan piekeren omdat hij zich hulpeloos en gefrustreerd voelt. Wees niet verbaasd als uw kind door schuldgevoelens wordt gekweld, zich meer aan u gaat vastklampen, of in paniek raakt als u laat thuiskomt of ziek wordt. Wat kunt u doen als uw kind zo van streek is? Uw kind mag nooit het gevoel krijgen dat u niet merkt dat er iets mis is. Wees dus alert en houd de situatie goed in de gaten. Doe uw best om de uitwerking die het sterfgeval op uw kind heeft, niet verkeerd te beoordelen of te onderschatten. Stel hem regelmatig gerust en moedig hem aan om vragen te stellen en zich vrij te uiten. U kunt de hoop van uw kind, en ook uw eigen hoop, versterken „door middel van de vertroosting uit de Schriften”. — Romeinen 15:4.

• Hoe snel moet ik de gezinsroutine en andere bezigheden hervatten? Doe alles zo veel mogelijk zoals u het gewend was, zeggen deskundigen. Vasthouden aan goede routines is volgens zeggen een doeltreffende manier om over verdriet heen te komen. Veel Getuigenouders hebben ontdekt dat een goede geestelijke routine, zoals het houden van een geregelde gezins-Bijbelstudie en het bijwonen van christelijke vergaderingen, een stabiliserende en versterkende uitwerking op het gezin kan hebben. — Deuteronomium 6:4-9; Hebreeën 10:24, 25.

Zolang Jehovah God nog geen eind heeft gemaakt aan ziekte en dood zullen kinderen van tijd tot tijd geconfronteerd worden met de tragedie van de dood (Jesaja 25:8). Maar met de juiste bemoediging en steun kunnen kinderen geholpen worden het verlies van een dierbare goed te verwerken.

[Voetnoot]

[Inzet op blz. 19]

Moedig uw kind aan om vragen te stellen en te praten over de dingen waar hij mee zit

[Illustratie op blz. 20]

Houd vast aan routines, zoals uw geregelde gezins-Bijbelstudie