Dintlha tše Kgolo go tšwa Pukung ya Dillo tša Jeremia
Lentšu la Jehofa le a Phela
Dintlha tše Kgolo go tšwa Pukung ya Dillo tša Jeremia
MOPOROFETA JEREMIA o bona go phethagala ga molaetša wa kahlolo woo a o boletšego ka nywaga e 40. Moporofeta o ikwa bjang ge a hlatsela ka noši go fedišwa ga motse wa gabo wo o rategago? Septuagint ya Segerika e bolela matsenong a yona a puku ya Dillo tša Jeremia gore: “Jeremia o ile a dula fase a llela go wa ga Jerusalema ka dillo tše.” Ka ge e hlamilwe ka 607 B.C.E. ge moporofeta a be a sa gopola gabotse dikgwedi tše 18 tša thakelelo tšeo di ilego tša latelwa ke go fišwa ga Jerusalema, puku ya Dillo tša Jeremia e bontšha ka mo go bonagalago go kwa bohloko pelong ga Jeremia. (Jeremia 52:3-5, 12-14) Ga go na motse o mongwe historing wo o ilego wa llelwa ka mantšu ao a kgomago pelo gakaakaa.
Puku ya Dillo tša Jeremia ke kgoboketšo ya direto tše hlano. Tše nne tša mathomo ke dillo; sa bohlano ke topo, goba thapelo. Dikopelo tše nne tša mathomo di ka sebopego sa tatelano ya ditlhaka, ditemana tše di latelelanago di thoma ka tlhaka e fapanego go ya ka tatelano ya ditlhaka tše 22 tša Seheberu. Gaešita le ge kopelo ya bohlano e e-na le ditemana tše 22 tša go lekana le palo ya ditlhaka tša Seheberu, ga se ya rulaganywa ka go latelelana ga ditlhaka.—Dillo tša Jeremia 5:1.
“MAHLÔ A-KA A RÔTÔBA KA MEXÔKXÔ”
“Ó re’ng ò dutše ó nnoši motse wola wa mabotho! O re’ng è le mohloloxadi, e bexo e le o moxolo xare xa dithšaba, e le mohumaxadi xare xa dilete; byale ké lethopya.” Ke kamoo dillo tša moporofeta Jeremia tša mabapi le Jerusalema di thomago ka gona. Ge a nea lebaka la madimabe a, moporofeta o re: “Ké xôna xo ôtlwa ke Morêna ka xe o atišitše dikaroxô.”—Dillo tša Jeremia 1:1, 5.
Jerusalema yeo e mothofaditšwego bjalo ka mohlologadi ge a llela monna wa gagwe, e botšiša gore: Na “xo ka ba le bohloko bo etšaxo bya-ka”? Mabapi le manaba a yona, e rapela Modimo ka gore: “Dibe tša bôná ka moka a di tlê pele xa xaxo, O tlê O ba dirê se O ntirilexo sôna ka ’baka la karoxô tša-ka tšohle; xobane diphêxêlô tša-ka ké tše kxolo, ke fsa pelo.”—Dillo tša Jeremia 1:12, 22.
Jeremia yo a nyamilego kudu o re: “Ó kxotše lenaka ka moka la Isiraele mohla wola à tuka boxale; ’me ’tsôxô l’axwe le letona ó le hunyeditše manaba à fihlile; mo xo Jakobo a xotetša mollô wa dikxabo tša xo fiša tšohle.” Ge moporofeta yo a ngwala mabapi le manyami a gagwe a magolo, o lla ka gore: “Mahlô a-ka a rôtôba ka mexôkxô; ka teng xa-ka xo a bela; ’bete sa-ka se [a] fêrêxa.” Gaešita le bao ba fetago ka tsela ba ile ba makala, ba re: “A ké wôna motse wo ba bexo ba re ké o botse wa paala, lethabô la lefase lohle?”—Dillo tša Jeremia 2:3, 11, 15.
Dipotšišo tša Mangwalo di a Arabja:
1:15, PK—Ke bjang Jehofa a ilego a ‘gatakela segatelo sa mosetsana, morwedi wa Juda’? Ge ba senya motse, wo o hlaloswago e le kgarebe, Bababilona ba tšholotše madi a mantši moo a ka bapišwago le go gatakelwa ga morara segatelong. Jehofa o boletše ka se e sa le pele gomme a dumelela gore se direge, ka gona go ka thwe o “gatakile segatelo” sa morara.
2:1—Jehofa ‘o ološitše bjang letago la Isiraele kua magodimong, a le lahlela fase’? Ka ge “maxodimo à le kwa xodimo kxolè le lefase,” go kokobetšwa ga dilo tše di phagamego ka dinako tše dingwe go emelwa ke go ‘ološwa ga tšona legodimong, tša lahlelwa fase.’ “Letaxô la Isiraele”—letago gotee le matla tšeo e bego e e-na le tšona ge e sa dutše e amogelwa ke Jehofa—le ile la lahlelwa fase ge go fedišwa Jerusalema le ge go senywa Juda.—Jesaya 55:9.
2:1, 6—“Boxatô bya dinaô” tša Jehofa le “ngwakô” wa gagwe ke eng? Mopsalme o opetše ka gore: “A re yeng Ngwakong wa xaxwe, re khunamê boxatong bya ’naô tš’axwe!” (Psalme 132:7) Ka baka leo, “boxatô bya dinao” bjo bo bolelwago go Dillo tša Jeremia 2:1 ke ngwako wa borapedi wa Jehofa, goba tempele ya gagwe. Bababilona ba ile ba ‘fiša ngwako wa Jehofa’ mo e bego eka ke mokutwana, goba ntlo e sa rego selo, ka serapeng.—Jeremia 52:12, 13.
2:16, 17—Na temana ya bo-16 ga se ya swanela go thoma ka tlhaka ya Seheberu ya ayin gomme ya bo-17 e thome ka pe go latela tatelelano ya ditlhaka tša Seheberu? Ge ba hlama direto ka tsela ye, bangwadi ba ba buduletšwego gantši ba be ba latela mokgwa wa tatelano ya ditlhaka. Lega go le bjalo, ga se ba dira bjalo ka morero wa gore e kwagale e se ya tlhago. Dikagare di be di lebelelwa di le bohlokwa kudu go feta go kgomarela mokgwa wa go ngwala wo o bego o fo thuša gore taba e gopolege gabonolo. Go fetolwa ga ditlhaka tšona tšeo tše pedi go hwetšagala gape go dikopelo 3 le 4 tša Dillo tša Jeremia.—Dillo tša Jeremia 3:46, 49; 4:16, 17.
2:17—Ke “’ntšu” lefe leo Jehofa a le phethagaditšego mabapi le Jerusalema? Mo go bonagala go bolelwa ka Lefitiko 26:17, e rego: “Ke tlo Le hlaba ka mahlô, la tlo rakwa ke manaba a lena, la tlo bušwa ke ba ba Le hlôyaxo, Le tlo thšaba etšwe Le sa hlomarêlwe ke motho.”
Seo re Ithutago Sona:
1:1-9. Jerusalema e lla kudu bošego gomme megokgo ya yona e elela dithameng. Dikgoro tša yona di sentšwe gomme baperisita ba yona ba a lla. Dikgarebe tša yona di aparetšwe ke manyami gomme yona ka boyona e kwa bohloko. Ka baka la’ng? Ka gobane Jerusalema e dirile sebe se segolo. Go se hlweke ga yona go bonagala dikobong tša yona. Moputso wa molato wa bona ga se lethabo; ke megokgo, go fegelwa, manyami le bohloko.
1:18. Ge Jehofa a otla bafoši, ka mehla o bontšha toka le toko.
2:20. Baisiraele ba be ba lemošitšwe gore ge e ba ba sa theetše lentšu la Jehofa, ba be ba tla rogakwa, e lego seo se akaretšago go ja ‘nama ya barwa ba bona le barwedi ba bona.’ (Doiteronomio 28:15, 45, 53) Ruri ke bošilo go kgetha go se kwe Modimo!
‘O SE THIBE TSEBE MOLA KE FEGELWA’
Go Dillo tša Jeremia kgaolo 3, setšhaba sa Isiraele se bolelwa e le “monna.” Go sa šetšwe go welwa ke tlalelo, monna yo o opela ka gore: “Morêna ó setša ba ba mmotilexo, le pelo ye e mo nyakaxo.” O kgopela ka thapelo go Modimo wa therešo gore: “Wa kwa lentšu la-ka, wa se ithibe tsêbê mola kè fêxêlwa, xe ke xoêlêla.” Ge a kgopela Jehofa gore a ele hloko tsholo ya lenaba le, o re: “Morêna, O tlo ba lefetša ka tše lekanexo ’tirô tša ’atla tša bôná.”—Dillo tša Jeremia 3:1, 25, 56, 64.
Jeremia o tšholla maikwelo a gagwe ka baka la ditla-morago tša thakelelo ya nywaga e 18 ya Jerusalema gomme o lla ka gore: “Ké ka xe molato wa ngwanana wa sethšaba sešo ò feta dibe tša Sodoma, motse wola wa xo phekxolwa ka xa-tee ò sa ka wa išwa diatla.” Jeremia o tšwela pele ka gore: “Bokaone bo n’e bála ba xo fêla ka marumô, le ba xo hwa ka tlala, ba fêlêla ka xo hlôka tša xo butšwa mašemong.”—Dillo tša Jeremia 4:6, 9.
Sereto sa bohlano se bontšha badudi ba Jerusalema ba bolela. Ba re: “Morêna, se lebalê tše re dirilwexo tšôna; xadia O bônê kxoboxô ya rena.” Ge ba anega matshwenyego a bona, ba lopa ka gore: “’Me Wêna Morêna O dutše Ò le xôna neng le neng. Sedulô sa xaxo se hwetšwa sè le xôna ke merafo le merafo. Morêna re xomišê, re boêlê xo Wene; e bê xôna xo boa xa rena. Buša O re tlišetšê mehla e etšaxo yela ya mohlamonene.”—Dillo tša Jeremia 5:1, 19, 21.
Dipotšišo tša Mangwalo di a Arabja:
3:16—Ke’ng seo se bolelwago ke polelwana e rego: “Ó phuriša mênô a-ka maxakabyê”? Nyakišišo e nngwe e re: “Ge Bajuda ba be ba le tseleng ya go ya bothopša, ba be ba gapeletšega go paka marotho a bona meleteng yeo e bego e epilwe mo fase, ke ka baka leo marotho a bona a ilego a hlakana le mobu.” Go ja borotho bjo bjalo go be go ka roba karolo ya meno a motho.
4:3, 10—Ke ka baka la’ng Jeremia a bapiša “ngwanana wa sethšaba [sa gabo]” le “mphšê šokeng”? Jobo 39:16 e re mpšhe “bana ba yôna xa e ba ekêlêle, e ke xa se ba yôna.” Ka mohlala, ka morago ga ge mae a phaphašitše, mpšhe ya sethole e tloga le dithole tše dingwe gomme ya mogogonope ya rwala boikarabelo bja go hlokomela mafotwana. Go thwe’ng ge e ba di lebeletšane le kotsi? Mpšhe ya mogogonope le ya sethole di a tšhaba tša tlogela sehlaga, ya ba gona go tlogela mafotwana. Nakong ya ge ba be ba rakeletšwe ke Bababilona, tlala kua Jerusalema e ile ya ba e šoro moo bomma bao ka tlwaelo ba bego ba ka bontšha kwelobohloko ba ilego ba ba sehlogo go bana ba bona, go swana le dimpšhe tša lešoka. Se se be se fapana kudu le tlhokomelo yeo e bego e bontšhwa ke diphukubje tšeo di nago le bana.
5:7—Na Jehofa o lebelela batho e le bao a ikarabelago bakeng sa diphošo tša bo-rakgolokhukhu ba bona? Aowa, Jehofa ga a otle batho ka go lebanya bakeng sa dibe tša bagologolo ba bona. Beibele e re: “Yo mongwe le yo mongwe wa rena o tla ikarabela go Modimo.” (Baroma 14:12) Lega go le bjalo, mafelelo a diphošo a ka bonagala le go kwewa melokong ya ka morago. Ka mohlala, go retologela borapeding bja diswantšho ga Isiraele ya bogologolo go ile gwa dira gore Baisiraele ba botegago ba mehleng ya ka morago ba thatafalelwe ke go kgomarela tsela ya go loka.—Ekisodo 20:5.
Seo re Ithutago Sona:
3:8, 43, 44. Nakong ya kotsi yeo e ilego ya wela Jerusalema, Jehofa o ile a gana go theetša sello sa go kgopela thušo sa badudi ba motse. Ka baka la’ng? Ka gobane batho ba be ba sa kwe gomme ba ile ba dula ba sa itshole. Ge e ba re nyaka gore Jehofa a arabe dithapelo tša rena, re swanetše go mo kwa.—Diema 28:9.
3:20. Jehofa, “Yo-xodimo-dima Kukama-lefase,” ke yo a phagamego kudu moo e lego gore o a khunama gore a ‘ukamele magodimo le lefase.’ (Psalme 83:18; 113:6) Lega go le bjalo, Jeremia o be a tseba gabotse ka boikemišetšo bja yo Matla-ohle bja go inama e le gore a ka bona batho, e lego seo se bolelago, go theogela tlase bakeng sa go ba kgothatša. Re thaba gakaakang gore Modimo wa therešo ga se feela yo matla ka moka le yo bohlale bjohle eupša gape o ikokobeditše!
3:21-26, 28-33. Re ka kgotlelela bjang gaešita le tlaišo e matla? Jeremia o a re botša. Ga se ra swanela go lebala gore Jehofa o tletše ka ditiro tša botho bjo lerato e bile o na le dikgaugelo tše dintši. Gape re swanetše go gopola gore go phela ga rena ke lebaka le le lekanego la go se lahlegelwe ke kholofelo le gore re swanetše go se fele pelo le go dula re letile phološo ya Jehofa ntle le pelaelo. Go feta moo, re swanetše go ‘iša melomo ya rena leroleng,’ e lego, go amogela diteko ka boikokobetšo, re lemoga gore Modimo o na le lebaka le lebotse la go dumelela se gore se direge.
3:27. Go lebeletšana le diteko tša tumelo nakong ya bofsa go ka bolela go kgotlelela mathata le dikwero. Eupša “ké mo xo botse, monna xe a rwala yoko è sa le e mofsa.” Ka baka la’ng? Ka gobane ge motho a ithuta go rwala joko ya tlaišo e sa le yo mofsa, o itokišeletša go lebeletšana le mathata nywageng e sa tlago.
3:39-42. Ga se gabohlale ‘go tsota’ goba go belaela ge re tlaišega ka baka la dibe tša rena. Go e na le go belaela mabapi le go buna ditla-morago tša phošo yeo re e dirilego, “a re šetšeng ditsela tša rena; a re di latišeng; re boêlê xo Morêna.” Re tla ba re le ba bohlale ge re itshola gomme re lokiša ditsela tša rena.
Holofela Jehofa
Puku ya Beibele ya Dillo tša Jeremia e utolla kamoo Jehofa a bego a lebelela Jerusalema le naga ya Juda ka gona ka morago ga ge Bababilona ba fišitše motse le go o dira lešope. Mantšu a go dumela sebe ao a begilwego go yona a dira gore go be molaleng gore go ya ka pono ya Jehofa, dikotsi di be di bakwa ke diphošo tša batho. Le gona, dikopelo tše di buduletšwego tša puku ye di na le mantšu ao a bontšhago go holofela Jehofa le kganyogo ya go retologela tseleng e nepagetšego. Gaešita le ge batho ba bantši mehleng ya Jeremia ba be ba sa ikwe ka tsela ye, mantšu a a be a bontšha kamoo Jeremia le mašaledi ao a itsholago ba bego ba ikwa ka gona.
Tekanyetšo ya Jehofa ka maemo a Jerusalema go etša ge e hlalositšwe ka pukung ya Dillo tša Jeremia e re ruta dithuto tše pedi tše bohlokwa. Ya pele, go fedišwa ga Jerusalema le go senywa ga Juda go re tutueletša go ikokobeletša Jehofa e bile ke temošo ya gore re se ke ra hlokomologa thato ya Modimo. (1 Bakorinthe 10:11) Thuto ya bobedi e tšwa mohlaleng wa Jeremia. (Baroma 15:4) Gaešita le maemong ao a bonagalago a se na kholofelo, moporofeta yo a kwelego bohloko kudu o ile a lebelela go Jehofa bakeng sa phološo. Ke gabohlokwa gakaakang gore re bee kholofelo ya rena e feletšego go Jehofa le Lentšung la gagwe gomme re mo dire kholofelo ya rena!—Baheberu 4:12.
[Diswantšho go letlakala 9]
Moporofeta Jeremia o bone go phethagala ga molaetša wa gagwe wa kahlolo
[Diswantšho go letlakala 10]
Tumelo ya Dihlatse tše tša kua Korea e ile ya lekwa mabapi le boema-gare bja Bokriste