“Inmalagey ak ed abay na mapmaples ya tren diad tunnel. Inmatagey so adrenaline ko kanian singa abalang so amin ya problemak.”​—Leon. *

“No man-dive ak ed danum manlapud atagtagey ya kelas, talagan balibali liknaan ko ed pigaran segundo. Nai-enjoy ko, pero no maminsan et natatakot ak met.”​—Larissa.

Singa si Leon tan Larissa, susuboken na saray kabataan no anggad antoy kaya dan gawaen​—pero no maminsan et delikado lan maong. Kasin natutukso kan gawaen met itan? No ontan, natulongan ka na sayan artikulo.

Makaadik itan. Nayarin man-enjoy kan magano pero natukso kan salien so mas delikado pian mas na-excite ka. Si Marco et singa si Leon ya oonlad saray tunnel na tren, tan imbaga to: “Agak nakokontento. Maliket ak ya magano, insan labay ko lamet ya salien so mas delikado.”

Si Justin et manro-rollerblades tan ompepeket ed saray onlalabas ya kotse. Imbaga to: “Mani-enjoy ak kanian uulit-uliten ko. Labay koy manpasikat, pero ospital so bagsak ko.”

Agka la makapan-isip na duga lapud pressure na saray kaibam. Oniay imbaga nen Marvin: “Pinilit ak na saray kakaarok ya onkalab ed atagtagey ya bilding ya anggapoy harness, tan say kuan da: ‘Sige la, kayam ’tan.’ Natatakot ak. Manggiwgiw ak nen onkakalab ak la.” Oniay imbaga nen Larissa ya abitla diad gapo: “Ginawak no antoy ginawa da. Unor-unor ak labat ed sikara.”

Uusaren met na arum so Internet pian pasikaten iray manggagaway delikadon aktibidad ya ibabaliwala da ray peligro kanian napre-pressure so arum ya kabataan ya salien met itan. Diad tua, mapmaples ya onkakayat iray ontan ya post ed social media, kanian onsisikat iramay ipepeligro day bilay da.

Singa bilang, wala ray sikat ya video na parkour​—aya imay mapmaples ya ibatik, ikalab, odino ilukso diad saray padir, kaabungan, tan takayan ya anggapoy safety equipment. Lapud saratan ya video, iisipen na arum ya: (1) Aliwa itan ya delikado. (2) Gagawaen met itan na amin. Say resulta: Ompan natukso kan salien met iratan ya delikado tan makapatey ya aktibidad.

 Wala ray maabig tan ligtas ya paraan pian nasubok mo no anggad antoy kayam ya gawaen. “Say panangipasal ed laman et makagunggona na daiset,” so kuan na Biblia. (1 Timoteo 4:8) Pero bibilinen itayo met na Biblia ya “manbilay itayon walaan na limpion kanonotan.” (Tito 2:12) Panon mon nagawaan itan?

Isipen so peligro. Ibabaga na Biblia: “Say marunong a too et onkikiwas a makabat, balet say makulangkulang et ipaparungtal toy dilin inkamakulangkulang to.” (Proverbio 13:16) Antis mon salien so sakey ya aktibidad, amtaen iray posiblin nagawa. Tepetan moy sarilim, ‘Kasin singak isusugal so bilay kod saya tan posiblin narisgo ak?’​—Prinsipyo ed Biblia: Proverbio 14:15.

Mikaaro kad saramay rerespetoen day bilay. Say tuan kaaro et agto ka piliten ya ipalaran so bilay mo odino kombinsien to kan gawaey agmo labay. Imbaga nen Larissa: “Tinulongan ak na saray maomaong tan makalakal ya kakaarok ya mandesisyon na duga tungkol ed saray aktibidad ya labay kon salien. Nen nansalat ak na kakaarok, anguman so bilay ko.”​—Prinsipyo ed Biblia: Proverbio 13:20.

Enjoy mo ray abilidad mo pero agmo ipepeligroy bilay mo. Legan kan ombabaleg, dapat “antam iray prinsipyom ed bilay tan saray limitasyon mo,” so kuan na libron Adolescent Risk Behaviors. Sarag mon suboken no anggad antoy kayam ya gawaen diad ligtas ya lugar, mangusar kay safety equipment, tan manalwar ka.

Mandesisyon na duga pian respetoen ka na arum. Mas respetoen ka na arum no kayam ya arapen iray problema ed bilay, aliwan lapud sarasarag mo ray delikadon aktibidad. Imbaga nen Larissa: “Say cliff diving so sakey ed saray rason no akin ya amayamay so aliwdiwan desisyon ko. Dapat diad gapo ni labat et agak la komon nampaimpluensya.”

Tandaan: Imbes ya ipeligrom so bilay mo pian labat man-enjoy ka, patunayan mo ya marunong kan mandesisyon diad saray pilien mon klase na panagrelaks.​—Prinsipyo ed Biblia: Proverbio 15:24.