KAGAPOGAPO ni labat ed saman na panaoy tiagew nen 1970. Naospital ak ed Valley Forge General Hospital diad Phoenixville, Pennsylvania, United States. Walay lakin nurse ya mangaalay blood pressure ko kada 30 minuto. Sundalo ak ed saman, tan 20 años ko ni labat. Naospital ak ta walay graben sakit ko ya makaalis. Amay nurse, ya matatken ed siak na pigaran taon, et mannerbiyos. Nen abebbeba lan maong so blood pressure ko, say kuan kod sikato, “Agka ni akanengneng na toon ompapatey, awa?” Pinmuti busaleg to, tan kuan tod siak, “Andi ni.”

Singa anggapo lay ilalok ed saman. Balet akin et naospital ak? Istoryaen kod sikayo so pigaran agawad bilay ko.

Nansakit ak nen mantratrabaho ak bilang operating room technician legan na guerra ed Vietnam. Labalabay koy ontulong ed saray mansasakit tan labay koy magmaliw ya surgeon. Sinmabi ak ed Vietnam nen Hulyo 1969. Singa met ed arum ya balon sabi, inikdan da ak na sakey simba pian makapan-adjust ed oras tan graben petang.

Niasain ak diad surgical hospital ed Mekong Delta, diad Dong Tam. Kakkasabik ni labat ditan et dakel lay sinmasabin helikopter ya napnoy inatey odino asugatan ya sundalo. Nasyonalistiko ak ya maong tan labalabay koy trabahok, kanian tinmulong ak ya tampol. Nilinisan mi sugat na saray sundalo tan inyakar mi ran tampol ed saray metal container ta ditan ira operaan. Manseseksekan kalamor so sakey ya surgeon, anesthetist, nurse ya onasistid doktor legan na operasyon, tan nurse ya mangiparaan ed pasyente parad operasyon—gagawaen day anggaay nayarian dan mangisalbay bilay. Naimanok ya wala ray angkabaleg ya andeket a plastic bag ya agla inyepas ed saray helikopter. Naamtaan ko ya say karga na saraman et abuybuyak ya laman na saray sundalo. Ontan iray naeksperiensyak ed guerra.

Nen kalangweran ak ni, anggan panon et wala lay amtak ed katuaan ya ibabangat na saray Tasi  nen Jehova ta inyaralan na saray Tasi si inak, balet ag-abautismoan. Labalabay koy ondengel kada iyaralan day inak. Balet aminsan, walay adalanan mi nen stepfather ko ya Kingdom Hall. “Anto ‘tan ey?” so tepet ko. “Agmon balot aasinggeran iratan ya totoo!” so kuan dad siak. Lapud inar-arok so stepfather ko tan walay talek kod sikara, inunor koy imbaga ra. Kanian manlapu lad saman et agak lan balot akitongtong ed saray Tasi nen Jehova.

Kapawil ko manlapud Vietnam, aliknak ya kaukolan koy Dios. Lapud saray naeksperiensyak ed guerra, singa anggapo lay pakaliknak. Sakey ni, singa agnatatalosan na totoo no anton talagay nagagawad Vietnam. Nanonotan ko, wala ray namprotesta tan imbaga ran managpatey na ugugaw iray sundalo na U.S. ta nibalita ya papateyen da ray inosentin ugugaw diad guerra.

Pian naanap koy Dios, akimisa ak ed nanduruman simbaan. Nensaman ni et inarok lay Dios balet agak maliket ed naobserbaan kod sarayan simbaan. Kanian linma ak lanlamang ed Kingdom Hall na Saray Tasi nen Jehova diad Delray Beach, Florida. Simba ed saman na Pebrero 1971.

Kaloob kod Kingdom Hall, nasusumpal lay paliwawa kanian pinasumpal ko met lay panagaral na Panag-bantayan. Agko la nanonotan no anto imay tema na artikulo, balet say agko nalingwanan et iramay angkekelag ya ugugaw ya bubukayen day Biblia ra pian anapen iray teksto. Manbilib ak! Madengedengel ak tan mareereen ak ya nanobserba. Nen kuan ko lan onalis, walay brother ya manga 80 años to ya inmasingger ed siak. Say ngaran to et Jim Gardner. Inderew tod siak so libron The Truth That Leads to Eternal Life insan kuan to, “Labay kon iter ed sika ya ay.” Inyeskedyul mi unonan panaral mi na Biblia no kabuasay Huebes.

Diad labi to man, linmoob ak ed trabaho. Mantratrabaho ak ed ospital diad Boca Raton, Florida, tan akaasain ak ed emergency room. Alas-onse na labi anggad alas-siete na kabuasan so eskedyul ko. Lapud anggapoy tanton trabaho, binasak imay libron Truth. Inasinggeran ak na senior nurse, tan sininggaw to may libro, ninengneng toy apis insan ineyagan to ak, “Labay mon ibaga, man-Tasi ka met la?” Binawik may libro insan imbagak, “Kakkapaldua ni labat so abasak, pero singa labay ko lan tuay man-Tasi!” Inmalis la, tan sinumpal kon binasa so libro diad saman ya labi.

Nen igapo mi lay manaral nen Brother Gardner, intepet ko, “Antoy aralen tayo ey?” Say ebat to, “Amay libron inter kod sika.” Say kuan ko, “Abasak la balet.” Inmebat si Brother Gardner, “Salien ta labat yay unonan kapitulo ay.” Mankelaw ak ta dakel ni manayay agko atalosan. Dakel ya teksto so impabukay tod siak ed Bibliak ya King James Version. Naaralan kon siansia so nipaakar ed tuan Dios, si Jehova. Diad saman ya kabuasan, taloran kapitulo na libron Truth so inyaral ed siak nen  Jim—ontan so tawag kod si Brother Gardner. Manlapu lad saman, taloran kapitulo so aaralen mi kada kabuasay Huebes. Talagan nan-enjoy ak ed impanaral mi. Baleg ya pribilehyo iman ya say nambangat ed siak et alanaan ya brother ya personal ton akabat si Charles T. Russell!

Kayari pigaran simba, nagmaliw ak lan publisher. Tinulongan ak nen Jim ed nanduruman subok, anggan diad panagpulong ed kaabungan. (Gawa 20:20) Diad impanulop mi nen Jim, na-enjoy ko lay manpulong. Anggad natan et nibagak ya say ministeryo so sankabalegan ya pribilehyok. Talagan maliket so mikimey ed Dios!—1 Cor. 3:9.

Natan et walay istoryaen kod sikayo ya talagan personal—say inmunan panangarok ed si Jehova. (Apo. 2:4) Satan ya panangarok ed si Jehova so tinmulong ed siak pian nalingwanan ko ray aliwliwan naeksperiensyak ed guerra tan nasarag ko ray dakel nin subok.—Isa. 65:17.

Nanonotan ko so espisyal ya agew nen 1971. Kakkapanpalayas ed siak na atateng ko ed condominium ya panaayaman ko. Aglabay nen stepfather ko ya walay Tasi nen Jehova ed condominium to! Ngalngali anggapoy kuartak ed saman. Mansusueldo ak kada duay simba, tan amay kakkaawat kon sueldok et insaliw ko lay kawes parad panagpulong pian presentable ak no ipulong koy mensahe nen Jehova. Wala met so daiset ya tipon ko, balet walad banko ed Michigan, say lugar ya binalegan ko. Kanian nanayam ak ed kotsik ya pigaran agew. Man-shave tan manames ak ed banyo na saray gasolinaan.

Aminsan et asakbay ak ya sinmabi ed Kingdom Hall. Pigaran oras ni antis ya onggapo so pantitipon parad lawak na kimeyan. Kakkapanlapuk ed  trabaho ed saman. Legan kon aalagaren diad Kingdom Hall iray agagin manpulong, sinmebang ed nonot ko iray naeksperiensyak ed Vietnam—say angob na pinoolan iran bangkay tan say manag-agus ya dala tan pateyan. Diad nonot ko et singak narerengel tan nanenengneng iramay kalangweran ya sundalo ya ibabaga ran, “Manbilay ak ni kasi? Manbilay ak ni kasi?” Antak ya ompatey ira, balet gagawaen koy anggaay nayarian kon pabiskegey liknaan da, ya agko ipalikas ya agla ra manbilay. Legan kon sankanonot iratan, agko la apokpokan so emosyon ko.

Nampikasi ak legan ya mantalareter so luak. (Sal. 56:8) Dinalepdep kon maong so ilalon kioli. Diman ko atalo-talosan ya ekalen na Dios ed nonot ko so amin ya anengneng kon pateyan, pati say belat na liknaan ya naeksperiensyak tan na arum. Bilayen lamet na Dios iraman ya kalangweran a sundalo, tan walay tsansa dan aralen so katuaan nipaakar ed sikato. (Gawa 24:15) Manleppuay panangarok ed si Jehova, tan tinmanetanek itan ed pusok. Parad siak et espisyal iman ya agew. Manlapu lad saman, gagawaen koy anggaay nayarian ko ya pansiansiaen so inmunan panangarok ed si Jehova, lalo la no wala ray subok tan kairapan.

No guerra, dakel so mauges ya gagawaen na totoo. Anggan siak et wala ray ginawak ya pagbabawian ko. Balet walay duaran paboritok ya teksto ya akatulong ed siak. Say unona et Apocalipsis 12:10, 11. Nabasa ditan ya natalo so Diablo, aliwa labat diad panamegley na mensahen ipupulong tayo, noagta panamegley met na dala na Kordero. Say komaduan teksto et Galacia 2:20. Atalosan kod satan ya teksto ya si Kristo Jesus et inatey “parad siak.” On, tulongan ak nen Jehova panamegley na dala nen Jesus tan pinerdona To ak la ed amin ya ginawak. Akatulong itan pian nawalaan ak na malinis a konsiensia tan apakiwas ak ya gawaey anggaay nayarian kon tulongan so arum pian naamtaan day katuaan nipaakar ed mapangasin Dios, si Jehova!—Heb. 9:14.

No pawilen ko ray agawad bilay ko, talagan apresyaen ko so lanang ya pangaasikasod siak nen Jehova. Singa bilang, nen naamtaan nen Jim ya diad kotse so uugipan ko, inkabat to ak ed sister ya walay boarding house to. Manisia ak ya inusar nen Jehova si Jim tan saman ya maaron sister pian walay napanayaman ko. Maomaong si Jehova! Talagan aasikasoen to ray matoor ya lingkor to.

Nen Mayo 1971, linma ak ed Michigan ta walay inasikasok. Antis kon tinaynan so Delray Beach Congregation diad Florida, pinanok na literatura so beneg na luluganan ko, insan ak amaarap ed Interstate 75. Agko ni akapalduay biahe et naupot lay awit kon literatura. Maseseg kon impulong so maong a balita na Panarian ed amin a lugar. Ontutunda ak ed saray prisoan tan iikdan ko ni ingen na tract iray nakakabansag kod C.R. Anggad natan et iisipen ko no kasin walay tinmubo ed saraman ya nitanem ya bini na katuaan.—1 Cor. 3:6, 7.

Balet aminen ko ya nen kakkagapok ni labat ya aralen so katuaan, aliwa ak ya mataktika, lalo no say katongtong ko et saray kapamilyak. Ampetapetang so inmunan panangarok ed si Jehova kanian maseseg ko ran pinulongan balet ta agak marespetod panagsalitak. Inar-arok iray kuyak, si John tan Ron, kanian diretsaan so impanpulong kod sikara. Kinmerew ak la na dispensa. Agak ontutundan manpipikasi ya awaten da komoy katuaan. Manlapu lad saman, imbangat ak nen Jehova ya magmaliw ya mas mataktika sano manpupulong tan manbabangat ak.—Col. 4:6.

Talagan sankanonot kon lanang so panangarok ed si Jehova, balet wala ni ray arum ya inarok ed bilay. Say onkokomaduan inarok et say pinabpablik ya asawak, si Susan. Labay koy nawalaan na kaiba ya onsuportad siak ed kimey na Panarian. Si Susan et maespiritual ya bii. Agko nalingwanan imay agew ya binmisita ak ed sikara nen saninaro kami ni. Akayurong si Susan ed arap na abung da ya manbabasay Panag-bantayan tan wadman met so Biblia to. Say pambiliban ko, anggano say babasaen to et aliwan manunan artikulo, nenengnengen to nin siansiad Biblia iray teksto. Say kuan kod sarilik, ‘Maespiritual yan bii!’ Nankasal kami nen Disyembre 1971, tan misalsalamat ak ta manlapu lad saman et lanang ya wadtan ya onsusuportad siak. Say talagan apresyaen kod sikato et anggano inaro to ak, mas inaro toy Jehova.

Abendisyonan kami nen Susan na duaran anak a laki, si Jesse tan Paul. Inggiya ira nen Jehova legay ibabaleg da. (1 Sam. 3:19) Impapuso day katuaan, kanian sikara so kagalangan mi nen Susan. Matoor dan lilingkoran si Jehova ta sankanonot da met so mismon inmunan panangaro dad sikato. Masulok ya 20 taon la ran manlilingkor ya full-time. Proud ak met ed duaran manugang ko, si Stephanie tan Racquel, ya inturing ko met lan  peteg ya ananak ko. Pareho iran maespiritual ya bii ya inaro day Jehova ed interon puso tan kamarerwa.—Efe. 6:6.

Kayarik ya nampabautismo, manga 16 taon ak ya nanlingkor diad Rhode Island. Dakel so nagmaliw ya kaarok ditan. Agko nalingwanan iray eksperiensyadon elder ya akaibak ditan. Tan misalsalamat ak met ed saray ombiabiahen manangasikaso ya maong so impluensya dad siak. Agko la ra sansakeyen ya bitlaen ta dakel ira. Baleg a pribilehyo so pikimey ed sarayan lalaki ya apansiansia day inmunan panangaro dad si Jehova! Nen 1987, inmalis kamid North Carolina pian ontulong ed lugar ya mas baleg so pankaukolan, tan dakel lamet so akaaro mi ditan. *

Nen Agosto 2002, inawat mi nen Susan so imbitasyon ya magmaliw a kabiangan na pamilyay Patterson Bethel diad United States. Nantrabaho ak ed Service Department, tan si Susan et diad laundry. Labalabay toy trabaho to! Insan nen Agosto 2005, apribilehyoan ak ya manlingkor bilang membro na Mananguley ya Ulop. Lapud satan ya asainmin, amoriak ya lalon kaukolan koy manpaabeba. Inisip na inad-arok ya asawa no kasin sarag mi so responsabilidad, kimey, tan panagbiahe ya kaibad asainmin ko. Diad tua, anggad nayari et aglabay nen Susan so onlugan ed eroplano, balet naynay kamin onlulugan ed eroplano! Imbaga ton akatulong ed sikato iray maaron komento na kaasawaan na saray membro na Mananguley ya Ulop pian nagawaan toy anggaay nayarian ton suportaan ak. Talagan susuportaan to ak, kanian lalon naar-arok.

Aka-displey ed opisinak so dakel ya litrato ya mabmablid siak. Ipapanonot na saratan iray maliket ya agawad bilay ko. Dakdakel lay naawat kon bendisyon lapud gagawaen koy anggaay nayarian kon nonoten ya lanang so inmunan panangarok ed si Jehova!