Bai na kontenido

Bai na kontenido

Con Mi Por Biba cu Mi Tristesa?

Con Mi Por Biba cu Mi Tristesa?

“MI A sinti hopi presion riba mi pa tene mi sintimentunan aden,” Mike ta splica segun cu e ta recordá e morto di su tata. Pa Mike, teniendo su tristesa aden tabata e cos pa hende homber haci. Sin embargo, despues el a realisá cu e tabata robes. Pues ora Mike su amigu a perde su abuelo, Mike tabata sa kico pa haci. E ta bisa: “Un par di aña pasá, lo mi a klop’e riba su scouder i bisa, ‘Sea homber.’ Awor mi a mishi cu su brasa i a bisa, ‘Sinti manera bo tin cu sinti. Esei lo yudá bo trata cuné. Si bo kier pa mi bai lagá bo so, lo mi bai. Si bo kier pa mi keda, mi ta keda. Pero no tene miedu di sinti.’”

MaryAnne tambe a sinti presion riba dje pa tene su sintimentunan aden ora su esposo a muri. E ta corda cu “Mi tabata asina preocupá pa ser un bon ehempel pa otro hende, cu mi no a permití mi sintimentunan normal sali na cla. Pero cu tempu mi a siña cu tratando di ser un pilá di fortalesa pa otro hende no tabata yudando mi. Mi a cuminsá analisá mi situacion i bisa, ‘Yora si bo tin cu yora. No purba ta muchu fuerte. Expresá bo sintimentunan di manera cu lo bo sinti bo mes mihó despues.’”

Pues tantu Mike como MaryAnne ta recomendá: Saca bo sintimentunan di tristesa! I nan tin razon. Pakico? Pasobra sintimentu di tristesa ta un desahogo emocional necesario. Deshogando bo sintimentunan por aliviá e presion cu bo ta bou di dje. E expresion natural di emocion, si e ta conectá cu comprendimentu i informacion exacto, ta lagá bo pone bo sintimentunan den perspectiva corecto.

Naturalmente, no ta tur persona ta expresá tristesa den e mésun manera. I factor tal como si e ser kerí a muri di ripiente of morto a bini despues di un malesa largu por tin influencia riba e reaccion emocional di esnan cu keda atras. Pero un cos ta parce sigur: Teniendo bo sintimentunan aden por ta perhudicial tantu físicamente como emocionalmente. Ta hopi mas saludabel pa deshogá bo tristesa. Di ki manera? E Scritura ta contené algun conseho práctico.

Deshogá Tristesa​—Di Ki Manera

Papiamentu por ta un desahogo útil. Despues di morto di tur su dies yunan, i tambe algun otro tragedia personal, e patriarca di antigua Job a bisa: “Mi alma siguramente ta sinti un disgusto pa cu mi bida. Lo mi deshogá [hebreo, “los”] mi preocupacion tocante mi mes. Lo mi papia den e amargura di mi alma!” (Job 1:​2, 18, 19; 10:1) Job no por a frena su preocupacion mas. E mester a lagu’e los; e mester a “papia.” Di igual manera, e dramaturgo ingles Shakespeare a skirbi den Macbeth: “Expresá palabranan di pena; e tristesa cu no ta papia ta fluister n’e curason demasiado cargá i ta duna motibo pa kibr’é.”

Pues papiando tocante bo sintimentunan cu “un berdadero compañé” kende lo tende cu pacenshi i simpatia por trece un grado di alivio. (Proverbio 17:17) Poniendo experencianan i sintimentunan den palabra hopi bes ta haci’é mas fácil pa comprendé nan i pa trata cu nan. I si e scuchador ta un otro persona cu a perde un ser kerí den morto i cu eficasmente a trata cu su mes pérdida, lo bo por haña algun sugerencia práctico en cuanto con bo por enfrentá e situacion. Ora su yu a muri, un mama a splica pakico a yud’é pa papia cu un otro hende muher cu a enfrentá un pérdida similar: “Pa sa cu un otro persona a pasa dor di mésun cos, a sali hinté for di dje i cu ainda e tabata sobrebibiendo i cu su bida a bolbe na un tiki normalidad atrobe, tabata masha fortalecedor pa mi.”

Ehempel bíblico ta mustra cu skirbiendo bo sintimentunan por yudá bo expresá bo tristesa

Ki tal si bo no ta sintí bo cómodo pa papia tocante bo sintimentunan? Despues dje morto di Saul i Jonatan, David a componé un cantica fúnebre sumamente emocional den cua el a saca tur su tristesa. E composicion di lamentacion aki cu tempu a bira parti dje registro skirbí dje buki bíblico di Segundo Samuel. (2 Samuel 1:​17-27; 2 Crónica 35:25) Di igual manera, algun hende ta haña cu ta mas fácil pa expresá nan mes den skirbimentu. Un biuda a informá cu e tabata skirbi su sintimentunan i dianan despues a bolbe lesa loke el a skirbi. El a haña esaki un desahogo útil.

Sea dor di papia of dor di skirbi, comunicando bo sintimentunan por yudá bo deshogá bo tristesa. Esei por yuda tambe pa aclará mal comprendimentunan. Un mama cu a perde su yu ta splica: “Ami cu mi casá a tende di otro parehanan cu a divorciá despues di perde un yu i nos no tabata kier pa esei sosodé cu nos. Pues ki ora cu nos a sinti rabia i kier a culpa e otro, nos tabata papia tocante esei i yega na un conclusion. Mi ta kere nos realmente a bira mas íntimo dor di haci esei.” Pues, haciendo bo sintimentunan conocí por yudá bo comprendé cu maske bo por ta compartiendo e mésun pérdida, otro hende por sinti tristesa na moda diferente​—na nan mes paso i den nan mes manera.

Algu otro cu por facilitá e desahogo di tristesa ta yoramentu. Tin “un tempu pa yora,” Bijbel ta bisa. (Eclesiastés 3:​14) Siguramente e morto di un persona cu nos ta stima ta trece un tempu asina. Bashamentu di lágrimanan di tristesa ta parce di ser un parti necesario dje proceso di cura.

Un muher hóben ta splica con un amiga íntimo a yud’é enfrentá e situacion ora su mama a muri. E ta corda: “Mi amiga semper tabata tei pa mi. El a yora huntu cu mi. El a papia cu mi. Mi por tabata asina habrí cu mi emocionnan i esei tabata importante pa mi. Mi no tabatin cu sinti bergwensa tocante yoramentu.” (Mira Romano 12:15.) Abo tampoco no mester tene bergwensa di bo lágrimanan. Manera nos a mira, Bijbel ta yen cu ehempel di homber i muhernan di fe​—incluyendo Jesucristo​—kendenan abiertamente a basha lágrimanan di tristesa sin ningun bergwensa bisto.​—Génesis 50:3; 2 Samuel 1:​11, 12; Juan 11:​33, 35.

Den tur cultura, hende tristu ta apreciá pa ricibí consuelo

Talbes bo ta haña cu pa un tempu bo emocionnan lo ta un tiki imprevisto. Lágrimanan por basha sin hopi spiertamentu delantá. Un biuda a ripará cu haciendo cómpras den supermarket (algu cu el a haci hopi bes cu su casá) por a pon’é yora, specialmente ora, debí na custumber, el a coge artículonan di cuminda cu tabata esnan faborito di su casá. Tene pacenshi cu bo mes. I no sinti cu bo mester tene bo lágrimanan atras. Corda, nan ta un parti natural i necesario di tristesa.

Tratando cu Sintimentunan di Culpa

Manera a ser bisá anteriormente, algun hende tin sintimentunan di culpa despues di perde un ser kerí den morto. Esaki por yuda splica e tristesa intenso dje homber fiel Jacob ora nan a lagu’e kere cu su yu homber Josef a ser matá dor di “un bestia salbahe feros.” Jacob mes a manda Josef bai controlá e bienestar di su rumannan homber. Pues Jacob probablemente a ser tormentá cu sintimentunan di culpa, tal como ‘Pakico mi a manda Josef bai su so? Pakico mi a mand’é bai den un área abundando cu bestia salbahe?’​—Génesis 37:​33-35.

Kisas bo ta sinti cu algun negligencia di bo parti a contribuí n’e morto di bo ser kerí. Realisando cu sintimentunan di culpa​—real of imaginá​—ta un reaccion normal di tristesa riba su mes por ta útil. Aki atrobe, no sinti cu bo mester tene tal sintimentunan den bo mes. Dor di papia riba con culpabel bo ta sintí bo, esei por percurá un desahogo hopi necesario.

Sin embargo, realisá cu sin importá cuantu nos ta stima un otro persona, nos no por controlá su bida, tampoco nos por prevení “tempu i suceso imprevisto” di sosodé cu esnan cu nos ta stima. (Eclesiastés 9:11) Ademas, sin duda bo motibunan no tabata malu. Por ehempel, dor di no a traha un afsprak pa dokter mas promé, bo intencion tabata pa bo ser kerí bira malu i muri? Claro cu no! Pues bo ta realmente culpabel di a causa e persona ei su morto? No.

Un mama a siña trata cu e sintimentunan di culpa despues cu su yu muher a muri den un accidente di auto. E mama ta splica: “Mi a sintí mi culpabel cu mi a mand’é sali. Pero despues mi a bin realisá cu tabata ridículo pa sinti asina. No tabatin nada malu den mand’é huntu cu su tata pa haci un rospondi. Esei simplemente tabata un accidente teribel.”

Talbes bo ta bisa, ‘Pero tin asina tantu cos cu mi ta deseá di a bisa of haci.’ Ta berdad, pero cua di nos por bisa cu nos tabata e tata, mama of yu perfecto? Bijbel ta recordá nos: “Nos tur ta trompecá hopi biaha. Si cualkier persona no ta trompecá den palabra, esaki ta un hende perfecto.” (Santiago 3:2; Romano 5:12) Pues aceptá e echo cu bo no ta perfecto. Pensando continuamente riba tur sorto di “si solamente mi a haci esaki of esaya” lo no cambia nada, sino e por tarda bo recuperacion.

Si bo tin motibunan sólido pa kere cu bo culpa ta real, no imaginá, anto considerá e factor di mas importante di tur pa calma sintimentunan di culpa​—Dios su pordon. Bijbel ta sigurá nos: “Si eror tabata loke bo ta vigilá, O Jah, O Jehova, ken lo por para? Pasobra cu bo tin berdadero pordon.” (Salmo 130:​3, 4) Bo no por bai bek den pasado i cambia nada. Sin embargo, bo por roga Dios su pordon pa erornan di pasado. Anto kico? Wel, si Dios ta primintí di pordoná bo di bo erornan di pasado, abo tambe no mester pordoná bo mes?​—Proverbio 28:13; 1 Juan 1:9.

Tratando cu Rabia

Bo ta sintí bo tambe basta rabiá, kisas cu e dokternan, verpleegsternan, amigunan of asta cu esun cu a muri? Realisá cu esaki tambe ta un reaccion comun na pérdida. Kisas bo rabia ta e acompañamentu natural dje dolor cu bo ta sinti. Un escritor a bisa: “Solamente dor di bira conciente dje rabia​—no actuando riba dje sino sa cu bo ta sinti’é​—bo por ta liber di su efecto destructivo.”

Talbes ta bon tambe pa bo expresá of compartí e rabia. Di ki manera? Siguramente no dor di atakenan di rabia descontrolá. Bijbel ta spierta cu rabia prolongá ta peligroso. (Proverbio 14:​29, 30) Pero bo por haña consuelo dor di papia tocante dje cu un amigu comprensivo. I algun hende ta haña cu ehercicio vigoroso ora nan ta rabiá ta un desahogo útil.​—Mira tambe Efesio 4:​25, 26.

Aunke ta importante pa ser habrí i onesto en cuanto bo sintimentunan, un palabra di spiertamentu ta na su lugá. Tin un diferencia grandi entre expresá bo sintimentunan i basha nan riba otro hende. No ta necesario pa culpa otro hende pa bo rabia i frustracion. Pues tene na mente pa expresá bo sintimentunan, pero no den un manera hostil. (Proverbio 18:21) Tin un yudansa principal pa enfrentá tristesa, i nos lo consider’é awor.

Yudansa For di Dios

Bijbel ta sigurá nos: “Jehova ta cerca di esnan kibrá di curason; i e ta salba esnan cu ta aplastá den spiritu.” (Salmo 34:18) Sí, mas cu tur otro cos, un relacion cu Dios por yudá bo enfrentá e morto di un persona cu bo ta stima. Di ki manera? Tur e sugerencianan práctico ofrecé te cu awor tabata basá of ta na armonia cu Dios su Palabra, e Bijbel. Aplicando nan por yudá bo enfrentá.

Ademas, no balotá e poder di oracion. Bijbel ta insta nos: “Tira bo carga riba Jehova mes i e mes lo sostené bo.” (Salmo 55:22) Si papiando tocante bo sintimentunan cu un amigu simpático por yuda, cuantu mas habrimentu di bo curason na “e Dios di tur consuelo” lo yudá bo!​—2 Corintio 1:​3.

No ta asina cu oracion simplemente ta laga nos sinti mas mihó. E “Tendedor di oracion” ta primintí di duna spiritu santu na su sirbidornan cu sinceramente ta pidi p’e. (Salmo 65:2; Lucas 11:13) I Dios su spiritu santu, of forsa activo, por ekipá bo cu “poder fuera di loke ta normal” pa pasa di un dia pa otro. (2 Corintio 4:7) Corda: Dios por yuda su fiel sirbidornan pa soportá cualkier i tur problema cu nan talbes ta enfrentá.

Un señora cu a perde un yu den morto ta recordá con e poder di oracion a yuda é i su esposo atrabes di nan pérdida. E ta splica cu “Si nos tabata na cas anochi i e tristesa a bira insoportabel, nos tabata haci oracion huntu na bos haltu. E promé biaha cu nos mester a haci cualkier cos sin dje—e promé reunion di congregacion cu nos a bai, e promé congreso na cua nos a asistí—nos tabata haci oracion pa haña fortalesa. Ora nos a lanta mainta i e realidad di tur esei a parce insoportabel, nos tabata haci oracion na Jehova pa yuda nos. Pa un of otro motibu, tabata masha traumático pa mi cana drenta cas mi so. I p’esei cada biaha cu mi a yega cas mi so, mi tabata djis haci un oracion na Jehova pa por fabor yudá mi mantené calma di un of otro forma.” E muher fiel ei ta kere firmemente i corectamente cu e oracionnan ei a haci un diferencia. Bo tambe talbes por haña cu como contesta na bo oracionnan persistente, ‘e pas di Dios cu ta surpasá tur pensamentu lo warda bo curason i bo facultadnan mental.’​—Filipense 4:​6, 7; Romano 12:12.

E yudansa cu Dios ta suministrá ta haci un diferencia. Apostel cristian Pablo a declará cu Dios “ta consolá nos den tur nos tribulacion, pa nos por consolá esnan den cualkier sorto di tribulacion.” Ta berdad cu yudansa divino no ta eliminá e dolor, pero e por haci’é mas fácil pa carga. Esei no kier men cu lo bo no yora mas of lo bo lubidá bo ser kerí. Pero bo por recuperá. I segun bo ta recuperá, loke bo a experenciá por hací bo mas comprensivo i simpático den yuda otro hende enfrentá cu un pérdida similar.​—2 Corintio 1:4.