Bai na kontenido

Bai na kontenido

Un Seyo Ku Ta ‘Propiedat di Jukal’

Un Seyo Ku Ta ‘Propiedat di Jukal’

Un Seyo Ku Ta ‘Propiedat di Jukal’

DEN siglo 7 promé ku nos era, e gobernante kaldeo Nabukodonosor a konkistá Yerusalèm, kima e stat i basha su murayanan abou. El a kapturá Sedekias, rei di Huda, i a hasié siegu. Es mas, “rei di Babilonia a mata tur e noblenan di Huda.”—Jeremias 39:1-8.

Un di e noblenan, òf prensnan, di Huda ku probablemente a muri na man di e sòldánan di Babilonia tabata Jukal, yu di Selemias. Resientemente informashon nobo tokante e personahe bíbliko aki a sali na kla. Pero promé ku nos konsiderá esei, laga nos wak kiko e Skritura ta bisa tokante Jukal i su tempu.

“Nan Lo No Vense Bo”

Yehova a duna profeta Jeremias e enkargo di entregá un mensahe di huisio kontra Huda i Yerusalèm. Dios a bisa Jeremias ku rei, prens, saserdote i pueblo di Huda lo “bringa kontra” dje. “Ma nan lo no vense bo, pasobra ami ta ku bo,” Yehova a bisa.—Jeremias 1:17-19.

Durante e tempu ku Babilonia a sitia Yerusalèm, e kapital di Huda, Rei Sedekias a manda mensahero dos biaha serka Jeremias pa haña sa si Nabukodonosor lo retirá for di e stat i pa pidi e profeta hasi orashon pa esei sosodé. Un di e mensaheronan di rei tabata Jukal, konosí tambe komo Yehukal. E mensahe ku Dios a duna Jeremias tabata ku e babilonionan, òf kaldeonan, lo destruí e stat. Kualke habitante di Yerusalèm ku keda den e stat lo muri di hamber, pèst i spada. Di otro banda, esnan ku sali i entregá nan mes na e kaldeonan lo sobrebibí. E palabranan di Jeremias a hasi e prensnan di Huda furioso!—Jeremias 21:1-10; 37:3-10; 38:1-3.

Jukal tabata un di e prensnan ku a urgi Sedekias: “Laga mata e hòmber [Jeremias], pasobra e ta deskurashá e hòmbernan di guera.” E malbado, Jukal, tabata tambe entre esnan ku a tira Jeremias den un renbak yen di lodo, for di kua e profeta a ser reskatá despues. (Jeremias 37:15; 38:4-6) Jeremias a sobrebibí e destrukshon di Yerusalèm komo ku el a obedesé Yehova, pero Jukal aparentemente a muri ora ku e estado hudiu den kua e tabata konfia a ser destruí.

Un Konklushon Interesante

E informashon nobo tokante Jukal a sali na kla na aña 2005 na Yerusalèm. Arkeólogonan tabata koba na un sitio kaminda nan a spera di haña e palasio di Rei David. Loke nan a haña ta un struktura grandi di piedra ku nan ta kere a ser destruí ora ku Babilonia a konkistá Yerusalèm den tempu di Jeremias.

Ainda nan no ta sigur si esaki ta e palasio di David òf nò. Pero sí arkeólogonan a identifiká un opheto ku nan a haña: e bula òf impreshon di seyo di klei di ún centimeter, mustrá na página 14. Un tempu e bula ei a seya un dokumento ku ya a desintegrá basta tempu pasá. E impreshon di e seyo ta bisa: “Propiedat di Yehukal yu di Selemiyahu yu di Shovi.” Evidentemente e impreshon aki a ser hasí ku e seyo di e opositor di Jeremias, esta, Yehukal òf Jukal, yu di Selemias.

Arkeólogo Eilat Mazar, esun ku a desifrá loke tin riba e impreshon, a skirbi ku Yehukal ta apénas e “di dos sirbidó real”—e promé ta Gemarias, yu di Safan—kende su nòmber ta aparesé riba e impreshon di un seyo hañá den e Stat di David. *

Fe den e Palabra di Dios no ta dependé di deskubrimentu di ningun artefakto; pero kumplimentu di profesia inspirá sí ta un base sólido pa kere den Beibel. Echonan históriko ta konfirmá ku Jeremias a profetisá ku eksaktitut e destrukshon di Yerusalèm. E fin bergonsoso di e opositornan di Jeremias mester fortalesé nos konvikshon ku si nos ta fiel manera Jeremias, nos enemigunan ‘lo no vense nos pasobra Yehova ta ku nos.’

[Nota]

^ par. 11 Pa mas informashon tokante Gemarias i Safan, wak e artíkulo “Bo Konosé e Historia di Safan i Su Famia?” den E Toren di Vigilansia di 15 di desèmber 2002, página 19-22.

[Plachi na página 15]

Jeremias no a baha kabes p’e preshon pa suavisá Dios su mensahe

[Rekonosementu pa Potrèt na página 14]

Gabi Laron/Institute of Archaeology/ Hebrew University ©Eilat Mazar