25  Potem Jehowa rzekł do Mojżesza na górze Synaj: ²  „Powiedz Izraelitom: ‚Gdy już wejdziecie do kraju, który wam daję+, pozwolicie ziemi odpocząć. Będzie to szabat ku czci Jehowy+. ³  Sześć lat macie obsiewać pola, sześć lat macie też przycinać winorośle i zbierać plony ziemi+. ⁴  Ale w siódmym roku nastąpi szabat. Będzie to rok całkowitego odpoczynku dla ziemi, szabat ku czci Jehowy. Nie wolno wam obsiewać pól ani przycinać winorośli. ⁵  Nie wolno wam żąć tego, co wyrosło z ziaren pozostałych po poprzednich żniwach. Nie wolno wam też urządzać zbioru winogron z nieprzycinanych winorośli. Ma to być rok całkowitego odpoczynku dla ziemi. ⁶  Jednak to, co ziemia sama urodzi w czasie tego szabatu, może wam służyć za pokarm — wam i waszym niewolnikom, waszym niewolnicom, wynajętym pracownikom i cudzoziemskim osiedleńcom, którzy z wami mieszkają, ⁷  jak również domowym i dzikim zwierzętom w waszej ziemi. Możecie jeść cały jej plon. ⁸  „‚Odliczycie sobie siedem lat szabatowych, siedem razy po siedem lat — w sumie 49 lat. ⁹  W 10 dniu miesiąca siódmego, w Dniu Przebłagania+, będziecie głośno dąć w róg, tak żeby dźwięk rogu było słychać w całym kraju. ¹⁰  Rok 50 ma być dla was święty. W całym kraju ogłosicie wolność dla wszystkich mieszkańców+. Będzie to dla was Jubileusz. Każdy wróci do swojego domu i swojej rodziny+. ¹¹  Ponieważ ten 50 rok będzie dla was jubileuszowy, nie wolno wam wtedy siać ani żąć tego, co wyrosło z ziaren pozostałych na polu. Nie wolno też urządzać zbioru winogron z nieprzycinanych winorośli+. ¹²  Bo jest to Jubileusz. Ma być dla was święty. Jednak to, co ziemia sama urodzi, możecie jeść+. ¹³  „‚W roku jubileuszowym każdy z was odzyska swoją własność+. ¹⁴  Jeżeli sprzedajecie coś bliźniemu albo coś od niego kupujecie, nie wyzyskujcie jeden drugiego+. ¹⁵  Kupując coś, macie policzyć, ile lat minęło od Jubileuszu. Sprzedający ustali cenę odpowiednio do liczby lat, w których będzie jeszcze można zbierać plony+. ¹⁶  Im liczba lat jest większa, tym cena będzie wyższa, a im jest mniejsza, tym cena będzie niższa, bo sprzedawana jest liczba zbiorów. ¹⁷  Nikomu z was nie wolno wyzyskiwać bliźniego+. Macie się bać swojego Boga+. Ja jestem Jehowa, wasz Bóg+. ¹⁸  Macie wprowadzać w czyn moje ustawy i przestrzegać moich rozporządzeń, bo dzięki temu będziecie bezpiecznie mieszkać w tym kraju+. ¹⁹  Ziemia wyda swój plon+ i będziecie jeść do syta oraz mieszkać bezpiecznie+. ²⁰  „‚Gdybyście się zastanawiali: „Co będziemy jeść w roku siódmym, skoro nie możemy siać ani zbierać plonów?”+, ²¹  to wiedzcie, że ja w roku szóstym zapewnię wam błogosławieństwo i ziemia wyda plon na trzy lata+. ²²  W roku ósmym będziecie siać, ale jeść będziecie ze starego zbioru aż do roku dziewiątego. Będziecie z niego jeść, dopóki nie zbierzecie nowego plonu. ²³  „‚Ziemi nie należy sprzedawać na zawsze+, bo ziemia jest moja+. A wy z mojego punktu widzenia jesteście cudzoziemcami i osiedleńcami+. ²⁴  W całym kraju, który będzie waszą własnością, ma obowiązywać prawo wykupu ziemi. ²⁵  „‚Jeżeli ktoś z waszych braci stanie się biedny i będzie zmuszony sprzedać część swojej ziemi, to wykupiciel, który jest z nim blisko spokrewniony, wykupi to, co on sprzedał+. ²⁶  Jeśli ktoś nie ma wykupiciela, ale zacznie mu się wieść lepiej i będzie miał środki na dokonanie wykupu, ²⁷  to obliczy wartość sprzedanej ziemi na podstawie liczby lat, jakie minęły od czasu sprzedaży, po czym zapłaci obecnemu właścicielowi różnicę między pierwotną ceną a wartością zbiorów w tych latach. Wtedy ziemia znów stanie się jego własnością+. ²⁸  „‚Gdyby jednak nie miał środków na wykupienie sprzedanej ziemi, to będzie ona należeć do nabywcy aż do roku jubileuszowego+. Podczas Jubileuszu zostanie zwrócona poprzedniemu właścicielowi, znów stanie się jego własnością+. ²⁹  „‚Jeżeli ktoś sprzeda dom w mieście otoczonym murem, to w ciągu pierwszego roku od sprzedaży może go wykupić. Prawo wykupu+ pozostanie w mocy przez cały rok. ³⁰  Jeśli jednak przed upływem roku dom nie zostanie wykupiony, to na zawsze pozostanie własnością nabywcy i jego potomków. Podczas Jubileuszu nie wróci do poprzedniego właściciela. ³¹  Ale domy w nieotoczonych murem osadach należy uważać za część ziemi. Prawo ich wykupu ma cały czas pozostawać w mocy, a podczas Jubileuszu powinny wrócić do poprzednich właścicieli. ³²  „‚Jeżeli chodzi o domy Lewitów w miastach lewickich+, to prawo wykupu będzie im przysługiwać zawsze. ³³  Jeśli jakiś Lewita nie wykupi swojego domu, to podczas Jubileuszu znów stanie się jego właścicielem+, bo w narodzie izraelskim domy w miastach Lewitów należą do nich+. ³⁴  A ziemi+ wokół ich miast w ogóle nie można sprzedawać, bo jest ona ich własnością na zawsze. ³⁵  „‚Jeżeli ktoś z waszych braci stanie się biedny i sam nie będzie mógł się utrzymać, to macie go wesprzeć+ jak cudzoziemca i osiedleńca+, żeby mógł dalej żyć razem z wami. ³⁶  Nie bierzcie od niego odsetek ani go nie wyzyskujcie*+. Macie się bać swojego Boga+. Niech wasz brat żyje razem z wami. ³⁷  Nie pożyczajcie mu pieniędzy na procent+ i nie dawajcie jedzenia dla zysku. ³⁸  Ja jestem Jehowa, wasz Bóg. Ja wyprowadziłem was z Egiptu+, żeby dać wam ziemię Kanaan i pokazać, że jestem waszym Bogiem+. ³⁹  „‚Jeżeli ktoś z waszych braci stanie się biedny i będzie musiał komuś z was się sprzedać+, nie wolno wam go zmuszać do pracy niewolniczej+. ⁴⁰  Macie go traktować jak wynajętego pracownika+, jak osiedleńca. Będzie u was służył do roku jubileuszowego. ⁴¹  Potem odejdzie razem ze swoimi dziećmi* i wróci do swojej rodziny i do własności swoich przodków+. ⁴²  Bo Izraelici są moimi niewolnikami, których wyprowadziłem z ziemi egipskiej+. Nie mogą sprzedawać siebie tak, jak się sprzedaje niewolnika. ⁴³  Nie możecie ciemiężyć swoich braci+. Macie się bać swojego Boga+. ⁴⁴  Wasi niewolnicy i wasze niewolnice mają pochodzić z okolicznych narodów — tam możecie ich sobie kupować. ⁴⁵  Możecie też kupować cudzoziemskich osiedleńców, którzy mieszkają wśród was+, oraz ich dzieci, które urodziły im się w waszym kraju. Oni będą waszą własnością. ⁴⁶  Możecie ich przekazywać w dziedzictwie swoim synom. Będą waszymi niewolnikami, waszą własnością na zawsze. Jednak swoich braci, Izraelitów, nie możecie ciemiężyć+. ⁴⁷  „‚Ale jeżeli cudzoziemiec lub osiedleniec, który wśród was mieszka, się wzbogaci, a ktoś z waszych braci stanie się biedny i będzie zmuszony sprzedać siebie komuś takiemu albo członkowi jego rodziny, ⁴⁸  to ma mu przysługiwać prawo wykupu. Może go wykupić jego brat+, ⁴⁹  wujek, syn jego wujka lub którykolwiek z jego bliskich krewnych, członek jego rodziny. „‚A jeśli ktoś taki się wzbogaci, to sam może się wykupić+. ⁵⁰  Razem ze swoim nabywcą policzy czas od roku, gdy mu siebie sprzedał, aż do roku jubileuszowego+, a cena za niego ma odpowiadać liczbie lat+. Dni jego pracy w tym okresie będą liczone według stawki wynajętego pracownika+. ⁵¹  Jeśli do Jubileuszu pozostaje wiele lat, cena wykupu ma być proporcjonalna do ich liczby. ⁵²  Jeśli do roku jubileuszowego pozostaje tylko kilka lat, cena wykupu też będzie proporcjonalna do ich liczby. ⁵³  Rok po roku ma służyć u niego jak wynajęty pracownik. Człowiek, który go kupił, nie może go ciemiężyć+. ⁵⁴  Jeśli jednak ktoś nie może się wykupić na tych warunkach, to razem ze swoimi dziećmi* odejdzie wolny w roku jubileuszowym+. ⁵⁵  „‚Bo Izraelici są moimi własnymi niewolnikami — niewolnikami, których wyprowadziłem z Egiptu+. Ja jestem Jehowa, wasz Bóg.