W IV WIEKU p.n.e młody macedoński władca uczynił z Grecji * piątą w czasach biblijnych potęgę światową i stał się znany jako Aleksander Wielki. Cztery wcześniejsze mocarstwa to Egipt, Asyria, Babilon i Medo-Persja.

Po śmierci Aleksandra jego imperium podzieliło się i zaczęło tracić na znaczeniu. Jednak wpływy greckie w postaci języka, kultury, religii i filozofii utrzymywały się jeszcze długo po upadku tego mocarstwa.

Biblia nie mówi o żadnym proroku Bożym, który by działał w okresie dominacji greckiej. W tym czasie nie spisano też żadnej natchnionej części Pisma Świętego. Mimo to proroctwa biblijne wymieniają Grecję. O jej wpływach często wspominają Chrześcijańskie Pisma Greckie, potocznie nazywane Nowym Testamentem. W Izraelu leżała większość z dziesięciu hellenistycznych miast zwanych Dekapolem (od greckiego słowa oznaczającego „dziesięciogród”) (Mateusza 4:25; Marka 5:20; 7:31). W Biblii jest wiele wzmianek o tym obszarze, a jego istnienie potwierdzają świeckie źródła historyczne oraz imponujące pozostałości teatrów, amfiteatrów, świątyń i łaźni.

Poza tym Biblia niejednokrotnie nawiązuje do greckiej kultury i religii, zwłaszcza w Księdze Dziejów Apostolskich, spisanej przez  lekarza Łukasza. Rozważmy kilka przykładów.

Z relacji tej dowiadujemy się, że gdy w roku 50 n.e. apostoł Paweł odwiedził Ateny, były one „pełne bożków” (Dzieje 17:16). Dowody historyczne poświadczają, iż w mieście tym i na jego peryferiach znajdowało się mnóstwo świątyń i rozmaitych wizerunków bóstw.

W Dziejach Apostolskich 17:21 czytamy, że „wszyscy (...) Ateńczycy oraz bawiący tam cudzoziemcy nie spędzali wolnego czasu na niczym innym, jak tylko na mówieniu lub słuchaniu czegoś nowego”. Z pism Tukidydesa i Demostenesa wynika, że w Atenach ludzie rzeczywiście lubowali się w rozmowach i dysputach.

Według tego samego sprawozdania biblijnego „filozofowie — zarówno epikurejscy, jak i stoiccy — toczyli z nim [Pawłem] polemiki”, a nawet zabrali go na Areopag, by dowiedzieć się od niego czegoś więcej (Dzieje 17:18, 19). Ateny słynęły z wielu filozofów, między innymi z epikurejczyków i stoików.

Apostoł Paweł wspomniał o ateńskim ołtarzu, na którym widniał napis: „Nieznanemu Bogu” (Dzieje 17:23). Ołtarze poświęcone nieznanemu bogu przypuszczalnie wznosił Epimenides z Krety.

Zwracając się do Ateńczyków, Paweł zacytował słowa: „Bo jesteśmy też jego potomstwem”. Wypowiedź tę przypisał nie jakiemuś pojedynczemu autorowi, ale ‛niektórym z ich poetów’ (Dzieje 17:28). Najwyraźniej miał na myśli greckich poetów Aratosa i Kleantesa.

Pewien uczony słusznie zauważył: „Według mnie relacja z wizyty Pawła w Atenach wygląda na relację naocznego świadka”. To samo można powiedzieć o biblijnym opisie przeżyć Pawła w Efezie (Azja Mniejsza). W I wieku n.e. wciąż praktykowano tam pogańską religię Greków, a zwłaszcza kult bogini Artemidy.

W Dziejach Apostolskich kilkakrotnie nadmieniono o świątyni Artemidy, zaliczanej do siedmiu cudów starożytnego świata. Gdy  działalność kaznodziejska Pawła rozgniewała złotnika Demetriusza, który czerpał ogromne zyski z wytwarzania srebrnych świątyniek Artemidy, rzemieślnik ten powiedział: „Ów Paweł przekonał spory tłum ludzi i skłonił ich do zmiany poglądu, mówiąc, iż ci, których rękami uczyniono, nie są bogami” (Dzieje 19:23-28). Podburzony przez Demetriusza motłoch zaczął wykrzykiwać: „Wielka jest Artemida Efezjan!”.

Po dziś dzień można zwiedzać ruiny Efezu i pozostałości świątyni Artemidy. Ponadto starożytne inskrypcje efeskie poświadczają, że wyrabiano tam przedmioty związane z jej kultem oraz że w mieście tym działał cech złotników.

Jakieś 200 lat przed czasami Aleksandra Wielkiego prorok Boży Daniel tak napisał o panowaniu nad światem: „Oto kozioł z kóz nadchodził od zachodu po powierzchni całej ziemi, nie dotykając ziemi. A ów kozioł miał okazały róg między oczami. I szedł aż do barana mającego dwa rogi (...); i popędził do niego w wielkiej złości. I (...) powalił barana, i złamał mu oba rogi, a baran nie miał już siły mu się opierać. Przewrócił go więc na ziemię i stratował (...). A ów kozioł z kóz pysznił się ponad wszelką miarę; ale gdy tylko stał się potężny, wielki róg został złamany i cztery okazałe zaczęły wyrastać w jego miejsce, ku czterem wiatrom niebios” (Daniela 8:5-8).

Do kogo odnosiły się te słowa? Posłuchajmy odpowiedzi udzielonej Danielowi: „Baran, którego ujrzałeś i który miał dwa rogi, wyobraża królów Medii i Persji. Włochaty kozioł to król Grecji; a wielki róg, który był między jego oczami, to król pierwszy” (Daniela 8:20-22).

Pomyślmy tylko! Babilon wciąż jeszcze był potęgą światową, a w Biblii już przepowiedziano pojawienie się następnych mocarstw: Medo-Persji i Grecji. Ponadto jak wcześniej wspomnieliśmy, proroctwo biblijne dokładnie informowało, że gdy tylko kozioł ‛stanie się potężny’, wówczas „wielki róg” — Aleksander — zostanie złamany i zastąpiony czterema innymi „rogami”, przy czym żaden z tych następców nie będzie potomkiem Aleksandra (Daniela 11:4).

Proroctwo to spełniło się w najdrobniejszych szczegółach. Aleksander wstąpił na tron w roku 336 p.n.e. i w ciągu siedmiu lat pokonał potężnego króla perskiego Dariusza III. Potem dalej poszerzał granice swego imperium — aż do roku 323 p.n.e., kiedy nagle zmarł w wieku 32 lat. Władzy absolutnej nie przejął po nim żaden z jego potomków ani inny jedynowładca. Imperium Aleksandra podzieliło między siebie czterech jego generałów: Lizymach, Kasander, Seleukos i Ptolemeusz, którzy jak powiedziano w pewnej książce, „ogłosili się królami” (The Hellenistic Age).

W trakcie prowadzonych kampanii wojennych Aleksander spełnił jeszcze inne proroctwa biblijne. Na przykład prorocy Ezechiel i Zachariasz, żyjący w VII oraz VI  wieku p.n.e., zapowiedzieli zniszczenie miasta Tyr (Ezechiela 26:3-5, 12; 27:32-36; Zachariasza 9:3, 4). Ezechiel napisał nawet, że kamienie i proch z tego miasta zostaną wrzucone „w sam środek wody”. Czy te słowa się urzeczywistniły?

Rozważmy, co zrobili żołnierze Aleksandra podczas oblężenia Tyru w roku 332 p.n.e. Otóż gruzy zburzonej wcześniej lądowej części miasta wrzucili do morza i zbudowali z nich groblę prowadzącą do twierdzy na wyspie. Strategia okazała się skuteczna i Tyr upadł. Żyjący w XIX wieku badacz tych ruin oświadczył: „Proroctwa wypowiedziane przeciwko Tyrowi spełniły się w każdym szczególe” *.

Podboje Aleksandra nie przyniosły światu pokoju ani bezpieczeństwa. Pewien badacz okresu mocarstwowości starożytnej Grecji napisał: „Warunki bytowe zwykłych ludzi (...) w zasadzie się nie zmieniły”. W ciągu wieków taka sytuacja powtarzała się wielokrotnie, co tylko potwierdza prawdziwość biblijnego spostrzeżenia, że „człowiek panuje nad człowiekiem ku jego szkodzie” (Kaznodziei 8:9).

Ale nieudolne panowanie ludzkie nie będzie trwać w nieskończoność. Bóg już ustanowił rząd — nazwany Królestwem Bożym — któremu nie dorównuje żadna władza powołana przez człowieka. Zastąpi on wszelkie człowiecze rządy, a jego poddani będą się cieszyć rzeczywistym, trwałym pokojem i bezpieczeństwem (Izajasza 25:6; 65:21, 22; Daniela 2:35, 44; Objawienie 11:15).

Królem w Królestwie Bożym jest Jezus Chrystus. W przeciwieństwie do chciwych władzy, nieprzystępnych elit rządzących Jezus kieruje się miłością do Boga i rodzaju ludzkiego. Psalmista powiedział o nim proroczo: „Wyzwoli bowiem biednego wołającego o pomoc, a także uciśnionego i każdego, kto nie ma wspomożyciela. Użali się nad maluczkim i biednym, a dusze biednych wybawi. Z ucisku i gwałtu wykupi ich duszę” (Psalm 72:12-14).

Czy chciałbyś podlegać takiemu Władcy? Jeśli tak, to pewnie zainteresuje cię szóste mocarstwo w historii biblijnej — Rzym. To właśnie za czasów tego imperium urodził się zapowiedziany Wybawca, który wywarł trwały wpływ na dzieje ludzkie. Zapraszamy do lektury szóstego artykułu z tej serii. Ukaże się on w następnym wydaniu niniejszego czasopisma.