Ir al contenido

Ir al índice

Kinsa runas 500 watas ñaupajta, cheqa kajta maskʼarqanku, ¿tarerqankuchu?

Kinsa runas 500 watas ñaupajta, cheqa kajta maskʼarqanku, ¿tarerqankuchu?

PONCIO PILATO, romanospa kamachejnin karqa. Payqa Jesusta juzgashaspa, “¿imataj chay cheqa kajri?”, nispa tapurerqa (Juan 18:38). Pilatoqa mana yachayta munaspapunichu tapusharqa. Paypajqa cheqa kaj karqa, imatachus wawamantapacha creenanta yachachisqanku chayri sapa uj imatachus creenanpaj ajllakusqan. Kunanpis ashkha runas kikillantataj yuyanku.

Europapi tiyakojkunaqa, catolicospa yachachiykunasninta, curaj nisqasnintawan creespa wiñarqanku. Chayllapi wakin runas, Iglesia Catolicaj contranpi oqharikorqanku (Reformistas), mosoj yachachiykunatataj rikhuricherqanku. Kunankamataj 500 watasña pasan. Europapi tiyakojkuna mayqenchus cheqa kaj kasqanta, ¿imaynatá yachankuman karqa?

Chay tiempomanta ashkha runasqa, cheqa kajta maskʼasharqanku. Chaykunamanta kinsa runastaj chayta tariytapuni munarqanku. * ¿Imaynatá yacharqanku mayqenchus cheqa kaj kasqanta? Chantá, ¿imatá repararqanku? Paykunamanta astawan parlarina.

BIBLIAJ YACHACHIYKUNASNIN KAMACHICHUN

Wolfgang Capito cheqa kajta mayta yachayta munarqa. Payqa doctorpaj, abogadopaj, curapaj ima estudiarqa. Chantataj 1512 watapi cura karqa. Aswan qhepamantaj, Maguncia llajtamanta arzobispoj yanapajnin karqa.

Capitoqa chay catolicospa contranpi oqharikojkunata chʼinyachiyta munarqa, imajtinchus waj yachachiykunata rikhurichisharqanku. Jinapis pisi tiemponman, Capitoqa paykunaman ujchakaporqa. Uj yachayniyoj runa, James M. Kittelson kayta nerqa: “Capitota mana cheqatachu yachachisqanta nejtinku, payqa nisqasninta Bibliawan kikinchanankuta nerqa. Imajtinchus Bibliallapi cheqa kajqa tarikun”, nispa. Iglesia Catolicaqa, tʼantawan vinowan, Jesuspa cuerponman, yawarninman ima tukupusqanta (transustanciación) yachachisharqa. Lantistapis yupaychanankuta nisharqa. Capitotaj Bibliata ukhunchaspa chay yachachiykuna llulla kasqanta repararqa. (“‘ Cheqachus manachus kasqanta’ yachayta munarqanku”, nisqa recuadrota leey.) Chayrayku 1523 watapi, cura llankʼayta saqeporqa, Estrasburgo llajtamantaj riporqa. Chaypitaj Iglesiaj contranpi oqharikojkunata yanapaysikorqa.

Capitoj wasinpeqa Iglesia Catolicaj contranpi oqharikojkuna tantakoj kanku, Bibliaj yachachiykunasninmanta parlanankupaj. La reforma radical libro nin: “Wakintaj Tata, Churi, Espíritu Santo ima ujlla kasqanta (Trinidad) yachachishallarqankupuni. Capitorí, qhelqasqasninpi manaña chay yachachiypi creesqanta rikucherqa”, nispa. ¿Imaraykú manaña chay yachachiypi creerqachu? Imaraykuchus Miguel Servet, chay yachachiy mana cheqachu kasqanta Bibliawan sutʼincharqa. *

Capitotaqa Trinidad yachachiyta qhesachasqanrayku wañuchinkuman karqa. Chayrayku payqa, yachasqanta mana tukuyman willajchu. Chaywanpis niraj Miguel Servetta rejsishaspa, qhelqasqasnenqa rikuchin, Trinidad yachachiypi manaña creesqanta. Unayninmantaj uj cura kayta qhelqarqa: Capitowan amigosninwanqa, “Bibliata mayta ukhunchanankupaj pakaypi tantakusharqanku. Kunantaj Trinidad yachachiypi manaña creenkuchu”, nispa. Pachaj watasninmantaj, Trinidad yachachiypi mana creejkunamanta uj lista rikhurerqa, chaypitaj Capitoj sutin ñaupajpi kasharqa.

Wolfgang Capitoqa sutʼita repararqa Iglesia kamachejkuna, “manaña Bibliaman jinachu yachachishasqankuta”

Capitoqa yuyarqa Biblialla cheqata yachachisqanta. Pay nerqa: “Bibliaj yachachiykunasninwan, Cristoj leyninwan religionta kamachichunku”, nispa. James M. Kittelsontaj nerqa: “Capitoqa sutʼita repararqa religionta kamachejkuna, manaña Bibliaman jinachu yachachishasqankuta”, nispa.

Uj wayna Martin Cellarius, mayqenpatachus ujnin sutin Martin Borrhaus 1526 watapi Capitoj wasinpi kasharqa. Payqa Capito jinallataj cheqa kajta maytapuni yachayta munarqa.

“DIOSMANTA CHEQA YACHACHIY”

Kay Sobre las obras de Dios libronpi Martin Cellariusqa Iglesiaj yachachisqanta Bibliaj yachachisqanwan kikincharqa

Cellariusqa 1499 watapi nacekorqa. Payqa teología nisqata, filososofía nisqatawan sumajta estudiarqa. Chantá Alemania suyupi, Wittenberg llajtapi yachachejmanta llankʼarqa, maypichus Iglesia Catolicaj contranpi ashkha runas oqharikuy qallarerqanku. Pisi tiempomantaj Martín Luterota waj oqharikojkunatawan rejserqa. ¿Imaynatá Cellarius yachanman karqa mayqenchus cheqa kaj yachachiy kasqanta?

Enseñanza de la Reforma libropi nin: “Cellariusqa Bibliata leespallapuni, versiculosninta waj versiculoswan kikinchaspa chantá Diosmanta mañarikuspa, pesachikuspa ima cheqa kajta tariyta yuyarqa”, nispa. Chaykunata ruwashaspa, ¿imatá yachakorqa?

Kay 1527 watapi, julio killapi Cellariusqa, Sobre las obras de Dios libronpi nerqa: “Tʼantaqa mana Jesuspa cuerponpunichu nitaj vinopis yawarninpunichu”, nispa. Chantá profesor Robin Barnes jinata nerqa: “Cellariuspa libronqa Bibliaj profeciasninmanta parlarqa. Sutʼincharqataj, imaymana ñakʼariykuna kananta, qhepamantaj chay ñakʼariykuna allinchakunanta. Chaymantataj jatun kusiy kananta”, nispa (2 Pedro 3:10-13).

Cellariusqa sutʼincharqa “Janaj pacha Tata Dioswan, Churin Jesucristowan” mana ujllachu kasqankuta. Chantapis payqa, Jesús uj dios jina kaspapis, tukuy atiyniyoj Diospata wawan kasqanta nerqa (Juan 10:34, 35).

Robert Wallace 1850 watapi Biografía antitrinitaria, libronpi nerqa: “Cellariusqa mana chay tiempomanta Trinidad yachachiyman jinachu qhelqarqa”, nispa. * “Chayraykuchá Trinidad yachachiyta qhesacharqa”, nispa ninku yachayniyoj runas. Cellariustaqa, “Diosmanta Jesucristomantawan cheqa yachachiyta rejsichisqanrayku”, Diospa kamachin kasqanta suticharqanku.

CHEQA KAJMAN KUTIRIPUNANTA MUNARQA

Kay 1527 wata chaynejpi, religionmanta may yachayniyoj runa, Johannes Campanus Wittenberg llajtaman riporqa. Chay llajtapi Martín Lutero mana Iglesia Católica jinachu yachachisharqa chaypis, Campanusqa yachachisqanta mana allinpajchu qhawarqa. ¿Imaraykú?

Imaraykuchus paypajqa transustanciación nisqa, consustanciación * nisqawan, mana Biblia yachachisqanman jinachu karqa. Uj yachayniyoj runa André Séguenny nerqa: “Campanusqa creerqa tʼantaqa tʼantalla kasqanta, nisunman mana Jesucristoj cuerponpunichu kasqanta, manaqa uj kikinchaylla”, nispa. Marburgo llajtapitaj 1529 watapi reformistas tantakorqanku chay yachachiykunamanta parlanankupaj, Campanustataj Bibliamanta yachakusqanta sutʼinchajta mana saqerqankuchu. Aswan qhepamantaj reformista masisnin paykuna ukhumanta qharqorqanku.

Johannes Campanusqa Restitución libronpi Trinidad yachachiyta qhesacharqa

Campanusqa mana creerqachu Tata, Churi, espíritu santo ima ujlla kasqanta, chaytaj reformistasta mayta phiñacherqa. Payqa 1532 watapi Restitución libronpi sutʼincharqa Dioswan, Jesuswan mana kikinchu kasqankuta. Qhelqarqataj: “Dios Tatawan Churiwanqa ujlla kanku, imaynatachá qhariwan warmiwan casarakuspa ‘ujlla kanku’ ajinata. Chaywanpis mana kikinchu kanku”, nispa (Juan 10:30; Mateo 19:5). Campanusqa waj versiculopi reparallarqataj, Churimanta nisqaqa Tata aswan kuraj kasqanta. Chay versiculotaj nin: “Qharitaj warmimpajqa kamachej uman jina, Diostaj Cristopajqa kamachej uma jina”, nispa (1 Corintios 11:3).

Campanusqa espíritu santomanta parlaspa, kayta nerqa: “Bibliapi ni mayqen versículo rikuchinchu espíritu santo uj Dios kasqanta [...]. Astawanpis nin espíritu santoqa Diospa kallpan kasqanta, mayqenwanchus tukuy imata ruwayta atin”, nispa (Génesis 1:2).

Luteroqa, Campanusman nerqa Jesuspa contranpi kashasqanta. Uj reformistapis, Campanus wañuchisqa kananta munarqa. Jinapis payqa mana manchikorqachu. La reforma radical libropi nin: Campanusqa creerqa Iglesia sinchʼita pantashasqanta, imaraykuchus Diosmanta, Jesusmantawan manaña Biblia nisqanman jinachu yachachisharqa.

Campanusqa mana waj iglesiatachu rikhurichiyta munarqa. Astawanpis cheqa kajta maskʼallarqapuni, jinapis mana tarerqachu. Payqa munarqa, Iglesia Católica Biblia nisqanman jina watejmanta yachachinanta. Chay Iglesiamanta kamachejkunataj, 20 watasta jina carcelman wisqʼacherqanku. Wakin yachaj runastaj yuyanku 1575 watapi wañupusqanta.

“TUKUY IMATA ALLINTA REPARAYCHEJ”

Capito, Cellarius, Campanus ima Bibliata sumajta ukhuncharqanku, chaytaj cheqa kajta tarinankupaj yanaparqa. Tukuy yachakusqanku mana Bibliaj nisqanman jinapunichu kajtinpis, llampʼu sonqowan Bibliata sumajta ukhuncharqanku. Chay yachakusqankutataj, tukuy sonqo waqaycharqanku.

Apóstol Pabloqa creeypi kaj hermanosman nerqa: “Tukuy imata allinta reparaychej [...], allin kajtataj japʼikuychej”, nispa (1 Tesalonicenses 5:21). Qanrí, ¿cheqa kajta yachayta munawajchu? Jina kajtenqa Jehovaj testigosnin, ¿Imatapunitaq Biblia yachachin? nisqa librota yanapasunanpaj orqhonku.

^ párrafo 8 Kay 2006 mayo ¡Despertad! revistapi, “Miguel Servet y su búsqueda en solitario de la verdad”, nisqata leey. Kaytaqa Jehovaj testigosnin orqhonku.

^ párrafo 17 Cellariusqa “dios” rimayta, Jesuspaj Diospajwan mana kikintachu qhelqarqa. Chay libro nin: “Tukuy Atiyniyoj Diospajqa Deus nisqata jatun letrawan qallariyninpi qhelqarqa, Jesuspajtaj deus nisqata juchʼuy letritallawan qhelqarqa”, nispa.

^ párrafo 20 Consustanciación nisqaqa Martín Luteroj yachachiynin karqa. Chay niyta munan misata ruwashajtinku, Jesuspa cuerpon tʼantapi kashasqanta, yawarnintaj vinopi kashasqanta.