Ir al contenido

Ir al índice

¿La qastzij xkʼojiʼ ri Juan el Bautista?

¿La qastzij xkʼojiʼ ri Juan el Bautista?

 Ri Evangelios kchʼaw chrij jun achi ubʼiʼ Juan el Bautista, xutzijoj ri utzalaj taq jastaq chrij ri uQʼatbʼal tzij ri Dios pa Judea. ¿La junam ri kkibʼij ri winaq che kʼo nim ketaʼmabʼal rukʼ ri kubʼij ri Biblia chrij wajun achi riʼ? Chachomaj wariʼ:

  •   Ri Biblia kubʼij: «Ri Xuʼan Bautista, pa Judea pa ri chaqiʼj uwo saq, ktzijon chilaʼ. Je kʼu kubʼij waʼ: ‹Chikʼexaʼ ikʼuʼx, rumal rech chi naqaj chik kʼo wiʼ ri rajawibʼal ri Dios›» (Mateo 3:1, 2). ¿La e kʼo winaq che e kojonel taj xechʼaw chrij ri xubʼan ri Juan el Bautista? Jeʼ kʼolik.

     Flavio Josefo, jun achi re ri nabʼe siglo, xutzʼibʼaj chrij jun achi ubʼiʼ «Juan, che kbʼix Bautista che», che xubʼij chke ri judíos che kkibʼan utz chke ri nikʼaj chik y keqebʼ rukʼ ri Dios xuqujeʼ che [...] kkibʼan kiqasanjaʼ (Antigüedades judías, libro XVIII).

  •   Ri Biblia kubʼij che ri Juan xuya pixabʼ che ri Herodes Antipas, ri qʼatal tzij pa ri tinamit Galilea y Perea. Wajun achi riʼ xubʼij che are judío y kubʼan ri Taqanik che xyaʼ che ri Moisés. Ri Juan xuyaj ri Herodes rumal che xkʼuliʼ rukʼ ri Herodías, ri rixoqil ri rachalal (Marcos 6:18). Nikʼaj chi winaq xuqujeʼ kkibʼij wariʼ chrij ri Herodes.

     Ri Josefo xubʼij che ri Antipas «utz xril ri Herodías» y «wariʼ xubʼano che xkʼuliʼ rukʼ». Herodías xuya kan ri rachajil rech xkʼuliʼ rukʼ ri Antipas.

  •   Ri Biblia kubʼij che «xeʼel uloq ri winaq pa taq ri rulewal ri Judea xuqujeʼ pa taq ri kulewal ri e kʼo chuchiʼ ri nimaʼ Jordán. Xeʼopan rukʼ ri Xuʼan. Xkiqʼalajisaj ri kimak, xbʼan ri kibautismo rumal ri Xuʼan pa ri nimaʼ Jordán» (Mateo 3:5, 6).

     Ri Josefo xuqujeʼ xchʼaw chrij wariʼ. Xubʼij che «ri winaq» xeʼopan rukʼ ri Juan y «sibʼalaj xekikotik are chiʼ xkita ri utzij».

 Wariʼ kukʼutu che ri achi Flavio Josefo re ri nabʼe siglo, xubʼij che ri Juan qastzij xkʼojik. Oj xuqujeʼ kqakojo che qastzij xkʼojiʼ ri Juan.