Agllashca temata ricungapaj

JOVENGUNAPA TAPUICUNA

Sexualmente acosajpica ¿imatata rurana cani?

Sexualmente acosajpica ¿imatata rurana cani?

 Acoso sexualca ¿imata can?

 Acoso sexualca huaquin nali ruraicunami can. Por ejemplo, pipash nalicunata nishpa o tacarishpapashmi nali sintichita ushan. Chaimandami huaquinbica chisteta rurangapalla, molestangapalla shina nijushcata o acoso sexual cashcataca na ñapash cuenta urmai usharinllu.

 Y canga ¿acoso sexual ima cashcata cuenta urmai ushanguichu? Chaita yachangapaca  caipi llapipai.

 Escuelaman o colegioman rijushpaca, cai llaquicunatami chimbapurana tucungui. Shinapash acoso sexualca shuj shuj ruraicunapipashmi ricuri ushan. Por ejemplo trabajopipashmi tian ushan. Shinapash cunanmandallata caicunanmanda difindirinata yachajushpaca, jipa punllacunapaca ñami preparado cangui. Shinallata pipash sexualmente acosashpa pitapash llaquichijujpica talvez ayudai ushashunmi.

 Sexualmente acosajpica ¿imatata rurana cani?

Pipash sexualmente acosajushcata sintishpa, imata rurana cashcata yachashpaca acoso sexualmandaca uchallami caruyaita ushangui. Cai quimsa situaciongunata liijushpaca: “Ñucaca ¿imatashi ruraiman?” nishpa tapuri.

SITUACIÓN:

“Trabajopica mayorlla jaricunami ñucataca cutin cutin juyaillagumi cangui, ñucanchicunapash 30 huatacuna menosta charishpaca alichari canman ninmi carian. Shuj punllacarin, paicunamanda shuj jarica ñuca huashata shamushpami ñuca ajchata mutijirca” (20 huatacunata charij Tabitha).

Tabithaca talvez cashnami pensai ushanman carca: “Aguantashpa catijpi, paicunata na cazujpica shuj punllaca shaijungami” nishpa.

Shina pensanaca ¿imamandata nali can? Cai temamanda estudiajcuna nishcashnaca, acoso sexualta yalijujcuna imatapash na rurajpica, chai problemaca na tucurinllu. Huaquinbicarin ashtahuan llaquimanmi apai ushan.

Caita rurapai: Na culirashpami chai personataca ñavi ñavi ama shina nihuaichu, ama shina tratahuaichu ninalla cangui. 22 huatacunata charij Taryn shuti jovenga cashnami nin: “Pipash ñucata tacarijpi nali sintirishpaca, ñavi ñavi ricushpami cutinbaca na shina rurachun munanichu nini. Shina nijpica chai personaca manllarishcami quidan” nin. Shuj persona cutin cutin molestajujpica, shinllimi shayarina cangui. Na maqui cruzado quidanachu cangui. Bibliapa consejocunata pactachina horasca, Bibliapi nishcashnaca ‘shinlli cashpa, imata ruranatapash seguropachami cana’ cangui (Colosenses 4:​12).

Shinapash chai persona canda amenazajpica, na chimbapurajunachu cangui. Chaipa randica, uchalla anchurishpami confianzata charij shuj personapa ayudata mascana cangui.

SITUACIÓN:

“Sexto gradopi cajpica, ishcai compañeracunami ñucataca pasillopi jarcahuarca. Shuj compañeraca lesbianami carca. Paica paipa novia cachunmi munarca. Na nircanimi. Shinapash, paicunaca tucui punllacunami cada clase cambiarijpi ñucataca molestashpa catirca. Shuj punllacarin pircaman tangashpami ñucapaman quimirihuarca” (18 huatacunata charij Victoria).

Victoriaca talvez cashnami pensai ushanman carca: “Na pimanbash villanachu cani. Quejaritallami quejarijun yangami. Talvez ñucataca critapash na crihuangachu” nishpa.

Shina pensanaca ¿imamandata nali can? Pimanbash na villajpica, chai personaca ashtahuanmi molestashpa catinga. Shujcunatapash talvez shinallatami ruranga (Eclesiastés 8:11).

Caita rurapai: Ayudata mascai. Canba taitamamacuna o canba profesorcunami chai problemata arreglangapaj ayudaita ushan. Shinapash ¿na crijpica? Shina pasajpica, chai persona cada molestashcata, ima nishcata, imata rurashcata, ima horas, ima fecha, maipi pasashcatami anotana cangui. Chai jipaca, cai anotashcamanda shuj copiataca canba taitacunaman o shuj profesormanmi cuna cangui. Gentecunaca ima pasashcata escribishcata ricushpami crin.

SITUACIÓN:

“Equipo de rugby pugllaipica shuj jovenmi tiarca. Paitaca ninandami manllanayan carca. Paica casi dos metrostami medirca, 300 libracunatami pezan carca. Cai jovenga paihuan cachunmi obligangapaj munan carca. Tucui huata enteromi ninanda molestahuarca. Shuj punllaca ishcandillami salón de clasespi quidashcarcanchi. Paica jaicatami quimirimurca. Chaimi ñucaca uchalla jatarishpa calpashpa rircani” (18 huatacunata charij Julieta).

Julietaca talvez cashnami pensai ushanman carca: “Tucui jovengunami shina can” nishpa.

Shina pensanaca ¿imamandata nali can? Chai personapa nali comportamientomanda imatapash na nijpica nunca na cambiangachu.

Caita rurapai: Yangatallami nijun o shina rurajun nishpa ama asirijuichu.

 Ñucata shina pasajpica ¿imatashi ruraiman?

PRIMER CASO:

“Pihuanbash grosera cangapaca na gushtanichu. Chaimandami ñucata molestaj jovengunataca imatapash na shinlli nin carcani. Asirishpami ama molestahuaichu nin cariani. Chaimi paicunaca molestachun munashpami shina nijun yan carca” (Tabitha).

  • Tabithapa situacionbi cashpaca ¿imatata ruranguiman carca? ¿Imamanda?

  • Sexualmente acosanata munajcunaca ¿imamandata canda molestachun gushtashcata pensai ushan?

SEGUNDO CASO:

“Shuj punllaca educación física clasepimi shuj jovengunaca pinganai cosascunata ñucamanda ni callarirca. Callari semanacunataca na imatapash nircanichu. Chaimi problemaca ashtahuan callarirca. Paicuna ñuca ladopi tiarishpami ñucata ugllari callarirca. Ñucaca paicunataca tangashpami saquin carcani. Shinapash paicunaca shinami catirca. Jipamangarin shuj jovenga shuj papelpi mapa, pinganai cosascunata escribishpami ñucamanga cuhuarca. Chai papeltaca profesormanmi curcani. Chaimi cai jovendaca suspendirca. Chaipimi cai problemataca profesorman ucha villana cashcata cuenta japircani” (Sabina).

  • ¿Imata yuyangui, imashpashi Sabinaca profesorman na uchalla villarca? ¿Alitachu rurarca? ¿Imamanda?

TERCER CASO:

“Shuj jovenga ñuca turi Gregtaca bañomanda na llujshichun saquishpami munai na munai muchangapaj munarca. Ñuca turi chaita na rurangapaj munajpipash chai jovenga na anchurircachu. Chaimi paica shinllita tangashpa rirca” (Suzanne).

  • Gregpa casoca ¿acoso sexualchu carca? ¿Imamanda?

  • ¿Imamandata huaquin jovengunaca shuj jovecuna acosajpipash pimanbash na villashpa upalla quidan?

  • Gregca cai situacionbi cashpaca ¿alitachu rurarca? Canga ¿imatashi ruranguiman carca?

Más información: Lo que los jóvenes preguntan. Respuestas prácticas (volumen 1) libropa, capítulo 32​pi “¿Cómo puedo protegerme del abuso sexual?” temata liingui.