Go na content

Go na table of contents

Edepenti fu a buku Numeri

Edepenti fu a buku Numeri

A Wortu fu Yehovah de libilibi

Edepenti fu a buku Numeri

BAKA di den Israelsma gowe libi Egepte, dan Gado meki den kon tron wan nâsi. Syatu baka dati, den ben abi na okasi fu go na ini a Pramisi Kondre, ma den no go na ini. Na presi fu dati, den ben musu waka sowan fo tenti yari na ini wan „gran sabana di bigi èn di e meki sma frede” (Deuteronomium 8:15). Fu san ede? A historia di skrifi na ini a Bijbel buku Numeri e fruteri wi san ben pasa. A musu meki wi frustan krin taki a de prenspari fu gi yesi na Yehovah Gado èn fu abi lespeki gi den sma di a poti fu teki fesi.

Moses skrifi a buku Numeri na ini a gran sabana èn na den opo presi fu Moab; a buku e fruteri fu wan pisi ten fu 38 yari nanga 9 mun, namku fu 1512 b.G.T. te go miti 1473 b.G.T. (Numeri 1:1; Deuteronomium 1:3) A tori disi prati na ini dri pisi. A fosi pisi e fruteri fu sani di pasa na a Sinaibergi. A di fu tu pisi e sori san ben pasa na ini a pisi ten di Israel ben e waka na ini a gran sabana. Èn a lasti pisi e taki fu sani di pasa na den opo presi fu Moab. Te yu e leisi a tori disi, dan yu kan aksi yusrefi: ’San mi kan leri fu den tori disi? Sortu gronprakseri de na ini a buku disi di kan gi mi wini na ini a ten disi?’

NA A SINAIBERGI

(Numeri 1:1–10:10)

Soleki fa a buku Numeri e sori, dan na tu leisi sma e teri a pipel. A fosi leisi, den Israelsma de na a futu fu a Sinaibergi ete. Den e teri ala mansma di abi 20 yari noso di moro owru leki dati, ma den no e teri den Leifisma, èn ala nanga ala 603.550 mansma de. A de krin fu si taki sma teri den fu sabi omeni mansma de di kan feti leki srudati. A kan taki a heri kampu, makandra nanga umasma, pikin-nengre, nanga Leifisma, pasa dri milyun sma.

Baka di sma teri a pipel, dan den Israelsma e kisi komando di abi fu du nanga a fasi fa den musu waka na wan orga fasi. Den e yere finifini tori di abi fu du nanga a wroko fu den Leifisma èn sosrefi a diniwroko na a tabernakel. Den e kisi komando di e sori o ten den musu hori sma aparti fu a pipel, èn den e kisi wet tu di abi fu du nanga afersi pe sma e dyarusu, èn sosrefi te Nasireisma e meki wan sweri. Kapitel 7 e taki fu den ofrandi di den edeman fu den lo ben tyari fu di den ben o gebroiki na altari fu a fosi leisi, èn kapitel 9 e taki fu a Paskafesa. A pipel e kisi komando di e sori den fa den musu seti kampu èn sosrefi fa den musu froisi gowe.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

2:1, 2—Na ini a gran sabana a pipel ben prati na ini dri lo. San ben de „den marki” lontu san den dri lo ben musu seti kampu? Bijbel no e taki san na den marki disi. Ma sma no ben si den leki santa marki, noso leki sani di ben abi fu du nanga na anbegi fu den. Den marki ben de wan yepi. Den ben musu yepi wan sma fu feni en yoisti presi na ini a kampu.

5:27—Te wan wefi ben du sutadu, dan ’en bowtu ben o fadon gowe’. San den wortu disi wani taki? A wortu ’bowtu’ e sori dyaso tapu a pisi fu a skin fu na uma di e sorgu taki a man meki pikin (Genesis 46:26). Den wortu ’fadon gowe’ wani taki dati a pisi fu a skin di e sorgu taki na uma kan meki pikin no e wroko moro, so taki na uma no man hori bere.

Sani di wi kan leri:

6:1-7. Nasireisma no ben mag dringi win èn nowan sani di ben abi sopi na ini, sobun den ben musu dwengi densrefi fu no gebroiki den sani dati. Den ben musu meki a wiwiri fu den gro kon langa. Na so fasi den ben sori taki den ben e saka densrefi na Yehovah ondro, soleki fa wan uma ben musu saka ensrefi na en masra noso en papa ondro. Den Nasireisma ben musu tan krin; fu man du dati, den ben musu tan farawe fu iniwan dedeskin, awansi dati ben de fu wan krosibei famiri. Na ini a ten disi, furuten dinari e sori taki den no e denki densrefi nomo, bika na presi taki den e du san den e angri fu du, den e saka densrefi na Yehovah ondro nanga den seti fu en. Son leisi den musu dini na wan farawe kondre, èn dati kan meki srefi taki a muilek noso taki den no abi na okasi kwetikweti fu drai go baka na oso fu go beri wan krosibei famiriman.

8:25, 26. Fu sorgu taki sma ben o de di ben man du a wroko fu den Leifisma bun, èn fu di den ben hori a yari fu den man disi na prakseri, meki owru man ben kisi a komando fu tapu nanga a diniwroko di den ben fruplekti fu du. Ma efu den ben wani, dan den ben kan yepi tra Leifisma nanga den wroko. Na ini a ten disi, wan Kownukondre preikiman no e tapu nanga a diniwroko fu en fu di a kon grani, ma toku a gronprakseri fu a wet disi e leri wi wan moi sani. Efu wan Kresten no man du wan spesrutu wroko moro fu di a kon grani, dan a kan teki wan fasi fu diniwroko di a man du.

FU A WAN PRESI GO NA A TRA PRESI NA INI A GRAN SABANA

(Numeri 10:11–21:35)

Te a wolku tapusei fu a tabernakel e opo gowe te fu kaba, dan den Israelsma e bigin teki waka, èn 38 yari nanga wán noso tu mun baka dati, den e doro na den opo presi fu Moab. Kande yu e feni en bun fu luku a pasi di den waka; yu kan si dati na tapu a karta na tapu bladzijde 9 fu a brochure „Zie het goede land”, di Yehovah Kotoigi tyari kon na doro.

Te den Israelsma de na pasi fu go na Kades, na ini a gran sabana fu Paran, dan den e bigin krutukrutu, èn dati e pasa sowan dri leisi. Na a fosi leisi, Yehovah e tyari wan kaba kon na a krutukrutu te a e seni faya fu pori wan tu fu den sma. Na a di fu tu leisi, den Israelsma e kragi fu di den wani nyan meti, èn Yehovah e gi den fowru fu nyan. Na a di fu dri leisi, Miryam nanga Aron e krutukrutu teige Moses, èn disi ben abi leki bakapisi taki Miryam e kisi gwasi fu wan syatu pisi ten.

Te den Israelsma seti kampu na Kades, dan Moses e seni 12 spion fu go luku a Pramisi Kondre. Baka 40 dei den e drai kon baka. Fu di a pipel e bribi a takru nyunsu fu den tin spion, meki den wani ston Moses kiri, èn sosrefi Aron nanga den getrow spion Yosua nanga Kaleb. Yehovah wani naki a pipel nanga siki, ma Moses e kon na mindri, èn Gado e taki dati a pipel o waka na ini a gran sabana 40 yari langa, teleki ala den sma di den ben teri na fesi, no de na libi moro.

Yehovah e gi moro wet. Korak nanga trawan e opo densrefi teige Moses nanga Aron, ma den sma di e opo densrefi e kisi pori fu di faya e kiri den, noso a gron e swari den. A dei baka dati, a heri pipel e krutukrutu teige Moses nanga Aron. Leki bakapisi fu dati, 14.700 sma e dede te Yehovah e strafu den. Fu sori den sma suma a teki leki granpriester, dan Gado e meki a tiki fu Aron kisi bromki. Baka dati, Yehovah e gi moro wet di abi fu du nanga a wroko fu den Leifisma èn nanga a fasi fa a pipel ben kan kon krin. A fasi fa den ben gebroiki na asisi fu redi kaw, e sori na fesi fa a srakti-ofrandi fu Yesus man krin wi.—Hebrewsma 9:13, 14.

Den manpikin fu Israel e drai go baka na Kades, pe Miryam e dede. A pipel e kragi baka teige Moses nanga Aron. Fu san ede? Den no abi nofo watra. Fu di Moses nanga Aron no santa a nen fu Yehovah di den gi a pipel watra na wan wondru fasi, meki den e lasi a grani fu go na ini a Pramisi Kondre. Israel e froisi gowe fu Kades, èn Aron e dede na a Horbergi. Te den Israelsma e waka lontu Edom, dan den e kon weri èn den e bigin taki teige Gado nanga Moses. Yehovah e seni takru sneki fu strafu den. Ete wan leisi Moses e kon na mindri, èn Gado e taigi en fu meki wan kopro sneki èn fu poti en na wan postu, so taki den sma di den sneki beti, kan kon betre te den luku a kopro sneki. A sneki e prenki a fasi fa sma ben o spikri Yesus Krestes na wan postu so taki wi kan kisi wini fu têgo (Yohanes 3:14, 15). Israel e wini Sihon nanga Og, den Kownu fu den Amorietsma, èn e teki den kondre fu den abra.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

12:1—Fu san ede Miryam nanga Aron ben kragi teige Moses? Soleki fa a sori, dan a tru reide fu san ede den ben e kragi teige Moses na taki Miryam ben wani abi moro makti. Di Sipora, a wefi fu Moses, ben kon baka na Moses na ini a gran sabana, dan a kan taki Miryam ben frede taki sma no ben o si en moro leki a moro prenspari uma na ini a kampu.—Exodus 18:1-5.

12:9-11—Fu san ede Miryam wawan ben kisi gwasi? A kan taki na en bigin kragi, èn taki a kisi Aron so fara fu kragi tu. Aron sori taki a ben abi a yoisti fasi fu denki, fu di a ben erken taki a ben fowtu.

21:14, 15—San ben de a buku di kari dyaso? Den Buku fu Bijbel e kari difrenti tra buku na san den Bijbel skrifiman ben sori go (Yosua 10:12, 13; 1 Kownu 11:41; 14:19, 29). „A buku fu den Feti fu Yehovah” ben de so wan buku. A buku disi ben fruteri fu den orloku di a pipel fu Yehovah ben feti na ini owruten.

Sani di wi kan leri:

11:27-29. Moses gi wi wan tumusi bun eksempre di e sori fa wi musu handri te trawan e kisi grani na ini a diniwroko fu Yehovah. Na presi fu dyarusu èn fu suku glori gi ensrefi, dan Moses ben breiti di Eldad nanga Medad bigin dini leki profeiti.

12:2, 9, 10; 16:1-3, 12-14, 31-35, 41, 46-50. Yehovah e fruwakti fu den anbegiman fu en taki den sori lespeki gi den sma di A poti fu teki fesi.

14:24. Wan prenspari sani fu man kakafutu gi grontapu di e suku fu meki wi du ogri, na fu kweki „wan tra yeye”, noso wan tra fasi fu denki. A denki fu wi no musu de leki a denki fu grontapu.

15:37-41. Na aparti franya di den Israelsma ben abi na den krosi, ben de fu memre den taki den ben de wan pipel di poti aparti fu anbegi Gado èn fu gi yesi na den komando fu en. Wi sosrefi musu libi akruderi den markitiki fu Gado èn sma musu si taki wi de tra fasi leki a grontapu, a no so?

NA DEN OPO PRESI FU MOAB

(Numeri 22:1–36:13)

Te den manpikin fu Israel e seti kampu na den opo presi fu Moab, dan den Moabsma e kon frede srefisrefi gi den. Fu dati ede, Kownu Balak fu Moab e yuru Bileam fu fluku den Israelsma. Ma Yehovah e dwengi Bileam fu blesi den. Baka dati, den e gebroiki umasma fu Moab nanga Midian fu kori den mansma fu Israel fu du hurudu èn fu anbegi kruktugado. Leki bakapisi fu dati, Yehovah e pori 24.000 sma di ben du ogri. Te fu kaba, wan kaba e kon na a strafu te Pinehas e du wan sani fu sori taki a no e frudrage taki sma e strei nanga Yehovah.

Te den e teri a pipel a di fu tu leisi, dan den e kon si taki nowan fu den mansma di den ben teri a fosi leisi de na libi ete, boiti Yosua nanga Kaleb. Yosua e kisi a wroko di Moses ben du. Den Israelsma e kisi komando fu san den musu du te den e tyari difrenti ofrandi, èn te den e meki sweri. A pipel fu Israel e teki refensi tu tapu den Midiansma. A lo fu Ruben, a lo fu Gad nanga afu fu a lo fu Manase e go tan na owstusei fu a Yordanliba. Israel e kisi komando fu abra a Yordanliba, èn fu teki a kondre abra. Den e kisi fu yere fa den musu prati a kondre. Den musu trowe lot fu sabi sortu pisi fu a kondre ibri lo sa kisi leki famirigudu. Den Leifisma e kisi 48 foto, èn 6 fu den foto disi musu de loweman foto.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

22:20-22—Fu san ede Yehovah ben kisi atibron nanga Bileam? Yehovah ben taigi a profeiti Bileam fu no fluku den Israelsma (Numeri 22:12). Ma a profeiti ben go nanga den man fu Balak soso nanga a prakseri fu fluku Israel. Bileam ben wani plisi a kownu fu Moab, èn a ben wani kisi pai fu en (2 Petrus 2:15, 16; Yudas 11). Srefi di Gado dwengi Bileam fu blesi Israel na presi fu fluku den, a ben suku fu kisi grani fu a kownu. Dati meki a taki dati den ben musu gebroiki umasma di ben e dini Bâal, fu kori den man fu Israel (Numeri 31:15, 16). Sobun, Gado ben kisi atibron nanga Bileam fu di a profeiti disi ben abi bigi-ai.

30:6-8—Wan Kresten masra kan tapu en wefi fu hori ensrefi na wan sweri di a ben meki? Na ini a ten disi, te wan sma e sweri wan sani, dan Yehovah e handri nanga ibri anbegiman aparti. Fu eksempre, te wan sma gi ensrefi abra na Yehovah, dan dati na wan sweri di a sma srefi bosroiti fu meki (Galasiasma 6:5). Wan masra no abi a makti fu tapu en patna fu hori ensrefi na a sweri dati. Ma wan wefi musu luku bun taki a no e sweri sani di de kontrari Gado Wortu, noso sani di e tapu en fu du den plekti di a abi na en masra.

Sani di wi kan leri:

25:11. Pinehas gi wi wan tumusi moi eksempre fu de fayafaya gi na anbegi fu Yehovah! Fu di wi wani hori a gemeente krin, meki te wi sabi taki wan sma e du hurudu, wi no musu draidrai fu fruteri disi na den owruman, a no so?

35:9-29. Te wan sma ben kiri wan trawan, ma no fu espresi, dan a ben musu libi en oso èn a ben musu lowe go na wan loweman foto fu tan drape wan pisi ten. Disi e leri wi taki a libi santa èn taki wi musu abi lespeki gi dati.

35:33. A grontapu di kon doti nanga a brudu fu sma di no du ogri, kan kon bun baka soso nanga a brudu fu den sma di e kiri trawan. A fiti srefisrefi taki Yehovah sa pori den ogriwan bifo a grontapu kon tron wan paradijs!—Odo 2:21, 22; Danièl 2:44.

A Wortu fu Gado abi krakti

Wi musu sori lespeki gi Yehovah èn gi den sma di a poti fu teki fesi na mindri en pipel. A buku Numeri e poti bun furu krakti tapu a tori disi. Disi e leri wi trutru o prenspari a de fu tan abi vrede nanga wánfasi na ini a gemeente na ini a ten disi!

Den tori di skrifi na ini Numeri e sori o makriki den sma di no e poti prakseri na yeye sani kan bigin du ogri, soleki fu krutukrutu, fu du hurudu, èn sosrefi fu du afkodrei. Sonwan fu den eksempre nanga den sani di wi e leri na ini a Bijbel buku disi, bun fu gebroiki na a Diniwroko Konmakandra fu Yehovah Kotoigi te den musu hori a pisi di abi fu du nanga san den gemeente abi fanowdu. Fu tru, „a wortu fu Gado de libilibi èn a abi krakti” tapu a libi fu wi.—Hebrewsma 4:12.

[Prenki na tapu bladzijde 25]

Nanga yepi fu wan wolku di ben de tapu a tabernakel na wan wondru fasi, Yehovah ben sori den Israelsma o ten den ben musu seti kampu èn o ten den ben musu froisi gowe

[Prenki na tapu bladzijde 26]

Wi musu gi yesi na Yehovah èn a e fruwakti fu wi taki wi e lespeki den sma di a poti fu teki fesi