Go na content

Go na table of contents

Yu ben sabi a sani disi?

Yu ben sabi a sani disi?

Fa sma ben e gi moni na ini a tempel na a ten fu Yesus?

A presi pe sma ben e gi moni na ini a tempel ben de na ini a Dyari fu den umasma. Wan buku e taki: „Lontu a heri dyari, yu ben abi wan gadri èn na a skin fu a gadri yu ben abi tinadri kisi noso ’tutu’, [pe] sma ben e poti moni na ini” (The Temple—Its Ministry and Services).

Sma ben e kari den kisi disi tutu fu di den ben smara na tapusei èn den ben bradi na ondrosei. Tapu ibri kisi a ben skrifi gi sortu ofrandi a moni na ini ben de, èn a moni dati ben poti na wan sei gi spesrutu sani. Yesus ben de na ini a Dyari fu den umasma di a si fa furu sma, sosrefi wan pôti uma di en masra ben dede kaba, ben e gi moni.Lukas 21:1, 2.

Tu kisi ben de gi a tempel belasting. Wan ben de gi a moni fu a yari dati èn a trawan ben de gi a moni fu a yari na fesi. Kisi 3 te go miti kisi 7 ben de gi a moni di ben de fanowdu fu bai stondoifi, osodoifi, udu, switismeri, nanga sani soleki kroiki. Efu wan sma ben poti moro moni na wan sei leki san ben de fanowdu gi wan ofrandi, dan a ben e poti a moni di ben tan abra na ini wan fu den tra kisi. Kisi 8 ben de gi a moni di ben tan abra fu sondu ofrandi. Kisi neigi 9 te go miti kisi 12 ben de gi a moni di ben tan abra fu pardon-ofrandi, a moni di ben tan abra te den ben tyari fowru leki ofrandi, èn fu a moni di ben tan abra fu den ofrandi fu den Nasireisma, nanga den gwasiman. Kisi 13 ben de gi moni di sma ben e gi fu di den srefi ben wani.

Wi kan bribi den Bijbel tori di Lukas skrifi?

Lukas ben skrifi na Evangelietori di e tyari a nen fu en èn sosrefi a buku Tori fu den apostel. Lukas e taki dati a „ondrosuku ala sani finifini sensi a bigin”, ma son sabiman e tweifri efu den sani di a skrifi tru (Lukas 1:3). Wi kan bribi den sani di a skrifi?

Lukas e taki fu sani di ben pasa, èn buweisi de taki den sani dati tru. Fu eksempre, a e gebroiki wan tu Grikitongo nen fu sori sortu posisi son tiriman ben abi na ini Rome. Ma sma no e gebroiki den nen dati moro. Na ini a ten disi den sma na ini Tesalonika e kari den sortu sma dati tiriman fu foto, èn na ini Efeise den e kari den fesiman fu fesa komte, èn so moro fara (Tori fu den apostel 16:20; 17:6; 19:31). Lukas e kari Herodes Antipas wan tiriman, èn a e kari Sergiyus Paulus a granman fu Siprus.Tori fu den apostel 13:1.

A moi fu si taki Lukas e gebroiki den nen disi na a yoisti fasi, bika te a posisi fu wan kontren fu Rome ben e kenki, dan a posisi fu a tiriman ben e kenki tu. Ma „ibri tron baka den nen di Lukas ben e gebroiki na ini Tori fu den apostel ben fiti gi a presi èn gi a ten dati”, na so Bijbel sabiman Bruce Metzger e taki. Sabiman William Ramsay e taki dati Lukas na „wan fu den moro bun historia skrifiman”.