Skip to content

Mibuzyo Yabasikubala

Mibuzyo Yabasikubala

Mibuzyo Yabasikubala

Bbaibbele kunyina nolyaamba zyakunyamuna nkapu zyabukoko akuzigumanya, aboobo nkaambo nzi Bakamboni ba Jehova ncobatanyamuni nkapu zyabukoko akuzigumanya?

Kunyamuna nkapu zyawaini akuzigumanya (naa bukoko bumbi buyo) ncilengwa cakaindi alimwi icidumide kapati, nokuba kuti mbokucitwa kulaindana-indana kweelana abusena. Zimwi ziindi aabo bacita cilengwa eeci balazigumanya nkapu antoomwe. Muntu uucita cilengwa cakugumanya nkapu kanji-kanji inga ulombela umwi lukkomano, kupona buumi buli kabotu, kupona ciindi cilamfwu naa zintu zikozyene azeezyi. Bamwi ibatola lubazu mucilengwa eeci balaamba majwi akuzuminizya naa kunyamuna nkapu mujulu alimwi akuvwipula tuwaini. Kubantu banji, cilengwa eeci cilibonya kuti cili buyo kabotu naa kuti ncitondezyo cabulemu. Pele kuli twaambo tubotu Bakamboni ba Jehova ncobatatoli lubazu mucilengwa eeci.

Takuli kuti Banakristo tabayandi kuti muntu abe aalukkomano alimwi abuumi buli kabotu. Mulugwalo kabunga keendelezya kamumwaanda wamyaka wakusaanguna ndokakalembela mbungano, kakamanizya amajwi aakonzya kwaamba kuti “kamupona kabotu” naa kuti “kamupona.” (Milimo 15:29) Alimwi bakombi bakasimpe bamwi bakaamba boobu kubami: “Aapone . . . simalelaangu kukabe kutamani!” naa kuti “Aaongole mwami.”—1 Bami 1:31; Nehemiya 2:3.

Pele ino cilengwa cakunyamuna nkapu zyabukoko akuzigumanya cakatalika buti? Ngazi Yamulindizi yamu Cikuwa ya January 1, 1968, yakazubulula bbuku lya Encyclopædia Britannica (1910), Volume 13, peeji 121 akwaamba kuti: “Cilengwa cakubelesya nkapu yawaini kulombela bamwi kuba ‘abuumi buli kabotu’ kweelede kuti cizwa kuzilengwa zyabukombi zyakaindi zyakunywa bukoko kabuli cituuzyo kuli baleza alimwi abafwu. Bana Giriki abana Roma ciindi nobakali kulya, bakali kutila bukoko kutuulila baleza babo, alimwi ciindi camapobwe aazilengwa bakali kunywa akaambo kabaleza babo mbabonya aaba alimwi abafwu.” Bbuku lya encyclopedia lyakayungizya kuti: “Iciswaangene kapati azilengwa eezyi zyakunywa kacili cituuzyo, kweelede kuti nkunywida kuti baumi babe abuumi buli kabotu.”

Sena mbocibede amazuba aano? Ibbuku litegwa International Handbook on Alcohol and Culture ilyamu 1995 lyakati: “[Kunyamuna nkapu zyabukoko akuzigumanya] kweelede kuti ncitondezyo cacilengwa citali cabukombi cakaindi cakutuula zyakulya mwalo zintu zyamaanzi zisetekene mozyakali kutuulwa kuli baleza: bulowa naa waini kucincanisya aakulomba kumwi, mupailo waambwa buyo mumajwi aakuti ‘woongole!’ naa kuti ‘kopona kabotu!’”

Mubwini, kuzyiba kuti cintu cimwi, dizaini naa cilengwa cakatalisyigwa abukombi bwakubeja naa kuti ciliswaangene ambubo, tacili ncecipa bakombi bakasimpe lyoonse kutajatikizigwa mulincico. Amuyeeye buyo mapomegranite. Bbuku lya encyclopedia limwi ilyaamba zyamu Bbaibbele lyakati: “Kuboneka kuti mapomegranite aalo akali kubelesyegwa kacili citondezyo cisalala muzikombelo zitali zya Bunakristo.” Nokuba boobo, Leza wakalailila kuti kusumwe mapomegranite aantali kumoombe wakabaki kabupaizi, alimwi mapomegranite akali kubelesyegwa kubotezya misemu yamukuba yatempele lya Solomoni. (Kulonga 28:33; 2 Bami 25:17) Kuyungizya waawo, nweenwe yamucado aciindi cimwi yakajisi bupanduluzi bwabukombi. Pele bantu banji mazuba aano tabazyi oobo, babona nweenwe yamucado kuti ncitondezyo buyo cakuti muntu ulikwetwe.

Ino mbuti caboola kukubelesya waini muzilengwa zyabukombi? Mucikozyanyo, aciindi cimwi bakombi ba Baala baku Sekemu “bakaunka muŋanda yaleza wabo, eelyo bakalya akunywa alimwi akusinganya Abimeleki,” mwana wa Gideoni. (Babetesi 9:22-28) Sena muyeeya kuti muntu uusyomeka kuli Jehova wakali kukonzya kutola lubazu mukunywa ooku, ambweni akulomba nguzu kuli leza wakubeja kutegwa Abimeleki acitikilwe zintu zibi? Kapandulula ciindi bana Israyeli nobakazangila bweendelezi bwa Jehova, Amosi wakati: “Kumbali aazipaililo zyoonse, balalandabala; alimwi waini ngobanywa kuŋanda yabaleza babo bakaujana kubantu mbobakabbadelesya.” (Amosi 2:8) Sena bakombi bakasimpe nobakatola lubazu mucintu cili boobu, kufwumbwa naa waini wakali kutilwa kauli cituuzyo kuli baleza naa wakali kunyugwa kauswaangene ambabo? (Jeremiya 7:18) Naa sena mukombi wakasimpe wakali kukonzya kunyamuna nkapu yawaini ikulomba leza kucitila muntu cintu cimwi naa kumuleleka kutegwa akabe abuumi buli kabotu kumbele?

Cikkomanisya ncakuti, zimwi ziindi bakombi ba Jehova bakali kunyamuna maanza akulomba kuti zintu kazibeendela kabotu. Bakali kunyamuna maanza kuli Leza wakasimpe. Tubala kuti: “Solomoni wakaima kucipaililo ca Jehova . . . eelyo wakatambika maanza aakwe kujulu; kumane wakati: ‘O Jehova Leza wa Israyeli, kunyina Leza uuli mbuli nduwe . . . uswiilile kuzwa kubusena bwako ooko nkokkala kujulu, inzya, uswiilile akulekelela.’” (1 Bami 8:22, 23, 30) Mbubwenya buyo, “Ezara wakatembaula Jehova . . . eelyo bantu boonse bakati, ‘Ameni! Ameni!’ kumane bakatambika maanza aabo mujulu. Eelyo bakakotama akuvwuntama ansi kubusyu bwa Jehova.” (Nehemiya 8:6; 1 Timoteyo 2:8) Cilisalede kuti, aaba babelesi ba Jehova basyomeka tiibakali kunyamuna maanza aabo mujulu kutegwa abaleleke leza wa Mvwuma.—Isaya 65:11.

Bantu banji mazuba aano ibatola lubazu mukunyamuna akugumanya nkapu zyabukoko inga kabatazyi kuti balomba bwiinguzi naa zilongezyo kuli baleza bamwi, pele alimwi kunyina nobakonzya kupandulula kaambo ncobanyamwida nkapu zyawaini mujulu. Nokuba boobo, kutasaanguna kwaalanga-langa makani aaya cakubikkila maano tacipi Banakristo kulimvwa kuti beelede kutola lubazu mukunyamuna nkapu zyawaini mujulu.

Kubelesya maano, kupa kuti Bakamboni ba Jehova kabatatoli lubazu muzintu azimwi nzyobacita bantu banji. Mucikozyanyo, bantu banji balasalyuta zitondezyo zyacisi naa ndembela; kucita boobo tabakuboni kuti nkukomba. Banakristo bakasimpe tabajatikizyigwi mukucita zintu zili boobu, nokuba kutola lubazu naaceya. Kuzyiba ciindi mapobwe aaya naalangilwa kucitika, kwapa Bakamboni kucita cabupampu kutegwa batatyompyi bamwi. Mubukkale buli boonse, balikanzide kutatola lubazu mukucita zintu zitembaula cisi, zyalo iziteendelani a Bbaibbele. (Kulonga 20:4, 5; 1 Johane 5:21) Mazuba aano, bantu banji balakonzya kubona kuti kunyamuna nkapu zyabukoko mujulu akuzigumanya tacili citondezyo cabukombi. Nokuba boobo, kuli twaambo tumvwika Banakristo ncobatatoli lubazu mucilengwa cakunyamuna nkapu zyabukoko mujulu, kwalo kwakatalisyigwa abukombi bwakubeja. Alimwi noliba lino kulakonzya kubonwa kuti nkulomba ‘julu’ kuti libalongezye, calo icili mbuli kuti bayandaula lugwasyo kuzwa kunguzu zimwi ziinda zyabantu.—Kulonga 23:2.