Amusaangune kucita zintu ziyandika kapati. Ibbaibbele likulwaizya kuti: “Musinizye zyintu ziyandika kapati.” (Bafilipi 1:10) Amulembe mulongo wazintu nzyomuyanda kucita, eezyo iziyandika kapati alimwi azyeezyo ziyandika kucita cakufwambaana, mucikozyanyo kubamba cakulya cakususula inga kaciyandika pele kutali cakufwambaana. Alimwi zimwi zintu zilakonzya kubonwa kuti zilayandika kucita cakufwambaana, mbuli kweebelela pulogilamu imwi a TV, pele inga kazitayandiki kapati. *

Amusaangune kuyeeya kamutanacita cintu cili coonse. Lugwalo lwa Mukambausi 10:10 lwaamba kuti: “Na kaleba kafumpya, alimwi muntu takanoni, uleelede kubika inguzu azimwi, lulayungizya akwaamba kuti, pele busongo mbobugwasya muntu kuzunda.” Nciiyo nzi ncotwiiya kuzwa mulugwalo oolu? Ncotwiiya ncakuti, tweelede kusaanguna kuyeeya kutegwa tucikonzye kucibelesya kabotu ciindi. Amulikasye kucita milimo imwi iitayandiki kapati kutegwa mube aciindi alimwi anguzu zinji zyakucita milimo imwi. Ikuti naa mwamanizya kucita mulimo umwi ciindi kaciciliko, sena inga tiicaba camaano kucita mulimo ngomweelede kucita aakale? Kwiinda mukuyeeyela limwi zyakucita, cilakonzya kumupa nguzu zyakucita milimo imwi, mbubwenya mbuli mubelesi musongo uunona kaleba kakwe.

Kamuubya-ubya buumi bwanu. Amwiiye kukaka kucita milimo imwi iitayandiki kapati naa iiyanda ciindi cinji. Kuyanda kucita milimo minji alimwi azyakucita zimwi kulakonzya kumupa kulibilika alimwi akumupa kutakkomana.

Kusumpya alimwi akutazyiba cakucita. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Uuyeeya muuwo takonzyi kubyala, ayooyo uulanga mayoba takonzyi kutebula.” (Mukambausi 11:4) Nciiyo nzi ncotwiiya kuzwa mulugwalo oolu? Kusumpya kucita zintu kumanina ciindi alimwi anguzu zyakucita milimo minji. Mulimi uulindila kuti ziindi zyamwaka zibote kunyina nayoosyanga alimwi akutebula. Mbubwenya buyo, andiswe tulakonzya kuzumizya zintu zimwi zitayi koomoonga kutupa kwaalilwa kusala zyakucita. Alimwi zimwi ziindi tulakonzya kulimvwa kuti tweelede kulindila kutegwa tujane twaambo toonse tujatikizyidwe katutanasala cakucita. Kwaamba masimpe, kusala zyakucita ziyandika kapati, kuyandika kuvwuntauzya alimwi akuzinzibala kuyeeya. Lugwalo lwa Tusimpi 14:15 lwaamba kuti: “Muntu uucenjede ulayeeya kabotu kweenda kwakwe.” Pele bwini mbwakuti, zyakusala zinji zilabikkilizya azintu zimwi zyatali kuyeeyelwa.—Mukambausi 11:6.

Kuciindizya kuyanda kucita ciluzi. Lugwalo lwa Jakobo 3:17 lwaamba kuti: “Busongo buzwa kujulu [naa kuli Leza] . . . bulanyoneka.” Kwaamba masimpe, kuba amakanze aakucita zintu munzila iili kabotu kulayandika. Nokuba boobo, zimwi ziindi tulakonzya kulibikkila zyeelelo zyaatala kapati cakuti inga zyatupa kwaalilwa kuzizuzikizya, calo cikonzya kutupa kutyompwa. Mucikozyanyo, muntu wiiya mwaambo weelede kulibambila kulubizya, alimwi ulizyi kuti ulaiya kwiinda mukulubizya ooko. Nokuba boobo, muntu uuciindizya kuyanda kucita ciluzi, ulalibilika kayeeya kuti inga waamba citaluzi, ibube bukonzya kupa kuti atazwidilili. Eelo kaka cilayandika kunyoneka mumakanze ngotujisi! Lugwalo lwa Tusimpi 11:2 lwaamba kuti: ‘Babombe myoyo mbebajisi busongo.’ Kuyungizya waawo, aabo ibalicesya alimwi babombe myoyo tabaciindizyi kucita zintu alimwi balazumina kuti naa balubizya.

Kamubeleka alimwi akulikondelezya munzila yeelede. Bbaibbele lyaamba kuti: “Inkankamanza yomwe iili aluumuno nimbotu kwiinda maanza obile aazwide milimo iikataazya iitakutyi moyo.” (Mukambausi 4:6) Bantu batalyookezyi kubeleka ziindi zinji balaliimya bulumbu bwabo ‘bwamaanza obilo aazwide milimo iikataazya iitakutyi moyo.’ Aboobo inga tabacikwe ciindi anguzu. Kulubazu lumwi, batolo, basala “nkankamanza zyobilo” zyaluumuno mpoonya akusowa ciindi ciyandika. Ibbaibbele litukulwaizya kuzilanga muzila yeelede zintu: Amubeleke canguzu alimwi akukkomana abubotu buboola akaambo kakubeleka canguzu. Kukkomana kuli boobo “ncaabilo ca Leza.”—Mukambausi 5:19.

Kamoona mawoola aakubwene. Sikulemba bbaibbele wakaamba “Ndalyoolola akoona muluumuno.” (Intembauzyo 4:8) Bunji bwabantu bapati bayandika koona mawoola aatandila kulusele kutegwa bajane nguzu ziyandika mumubili, mumizeezo, alimwi akuyeeya kabotu. Kujatikizya kaambo aaka kamamanino, koona inga kwagwasya kapati nkaambo kupa kubikkila maano akubukulusya nguzu zyakwiibaluka zintu cakufwambaana, alimwi kulagwasya mukwiiya. Nokuba boobo, kutoona kupa muntu kumuka kwiiya zintu, kuletela ntenda, kupa kulubizya, alimwi akufwambaana kunyema.

Amulibikkile mbaakani nzyomukonzya kuzuzikizya. Ibbaibbele lyaamba kuti: ‘Kulya zintu nzyomubwene kale ncibotu kwiinda kuyandaula zintu nzyomutanabona.’ (Mukambausi 6:9) Nciiyo nzi ncotwiiya mulugwalo oolu? Twiiya kuti muntu musongo talekeli zintu zyabuyo kweendelezya buumi bwakwe, ikapati zintu zitakonzyeki naa zitapi kukkutila. Aboobo, tayungwi abasikwaambilizya makwebo bampelenge alimwi abasikupa zikwelete. Muciindi caboobo, ulaiya kukkutila azintu nzyakonzya kucita, nkokuti ‘zintu nzyabwene kale.’

Amuzilange-lange zyeelelo zyanu. Zyeelelo zyanu zilamugwasya kuzyiba cintu cibotu, ciyandika, alimwi cilaampindu. Ikuti buumi bwanu nowali muvwi, zyeelelo zyanu nozikonzya kugamika alimwi akweendelezya muvwi ooyo. Aboobo, zyeelelo zibotu zilamugwasya kupanga mbaakani zili kabotu mubuumi bwanu alimwi akumugwasya kucibelesya kabotu ciindi canu buzuba abuzuba. Ino zyeelelo zibotu inga mwazijana kuli? Bantu banji bazijana mu Bbaibbele, kabayeeya mbolijisi busongo busumpukide.—Tusimpi 2:6, 7.

Luyando alube cintu ciyandika kapati kulindinywe. Lugwalo lwa Bakolose 3:14 lwaamba kuti: ‘Luyando, ncecaanzyo calukamantano cilondokede.’ Tatukonzyi kuba aalukkomano lwini-lwini alimwi akuliiba mumizeezo kuti kakunyina luyando, kwaambisya mumukwasyi. Ibantu bataazumini makani aaya, ambweni kwiinda mukubikkila kapati maano kubuvwubi naa lwiiyo, mubwini tabakkomani pe. Kwaamba masimpe, Bbaibbele lyaamba luyando kuti ncintu ciyandika, alimwi lilaamba oobo ziindi zinji kapati.—1 Bakolinto 13:1-3; 1 Johane 4:8.

Amujane ciindi cakwiiya zintu zijatikizya Leza. Mwaalumi wazina lya Geoff wakajisi mukaintu uuli kabotu, bana bobilo, balongwe babotu, alimwi amulimo mubotu. Nokuba boobo, mulimo wakwe wakali kumuletela mapenzi. Wakabuzya kuti “Sena buumi mbobweelede kuba oobu?” Mpoonya bumwi buzuba wakabala mabbuku aamba zyamu Bbaibbele aakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova alimwi wakabujana bwiinguzi bukkazika moyo.

Ba Geoff bakapandulwida bakaintu babo alimwi abana zintu nzyobakali kwiiya, mpoonya abalo bakazikkomanina. Mukwasyi woonse wakatalika kwiiya Bbaibbele, calo cakapa kuti mukwasyi woonse ugwasyigwe kapati alimwi akucibelesya kabotu ciindi cabo kwiinda zintu zyoonse. Kwiiya Bbaibbele kwakabapa kuba aabulangizi bwini-bwini bwakupona kukabe kutamani munyika munoonyina kulimvwa kubula bulangizi alimwi amapenzi.—Ciyubunuzyo 21:3, 4.

Cakuluula caba Geoff cituyeezya majwi aa Jesu Kristo aakuti: “Balikkomene aabo bazyi kuti bayandika zyintu zyakumuuya.” (Matayo 5:3) Sena mulilibambilide kuba aaciindi cakwiiya zintu zyakumuuya? Kwaamba masimpe, kunyina cintu cimbi cikonzya kumupa busongo bwakucikonzya kusala camaano mubuumi bwanu boonse kwiinda kucita zintu zyakumuuya.