Skip to content

Skip to table of contents

Ino Ziganto Zyakaindi Zyakali Kubeleka Nzi?

Ino Ziganto Zyakaindi Zyakali Kubeleka Nzi?

 Ziganto, twakali tubelesyo tusyoonto twakali kubelesyegwa kudinta, bunji bwaziindi kusimba cilongo naa bunzuka. Ziganto zyakaliindene mbozyakali kulibonya, izimwi zyakali kulibonya mbuli ma cone, ma square, ma cylinder, alimwi azyamitwe yabanyama. Ziganto eezyi zyakali kutondezya kuti muntu ooyo ngomukamwini cintu eeco, kuti ncamasimpe, naa bumboni bwacizuminano, alimwi zyakali kusimbwa kumabbeeke, naa kumilyango yazyuumbwe.

Ziganto zyobilo zitondezya muleli waku Persia Dariyo I kavwima

 Ziganto zyakali kupangwa kubelesya zintu ziindene-indene mbuli zifwuwa, zibulo, mabwe naa zisamu. Zimwi ziindi mazina aamukamwini naa aabausyi aakali kulembwa aciganto. Zimwi zyakajisi zina lyabulemu lyamukamwini.

 Kutegwa cintu cimwi cibonwe kuti ncamuntu, mukamwini wakali kuganta ciganto abulongo, abulimbo, naa acintu cimwi citeteete. (Jobu 38:14) Mpoonya bulongo naa bulimbo bwayuma bwakali kucikwabilila cintu eeco cagantwa.

Ziganto Zyakali Kutondezya Kuti Muleli Wapa Nguzu Kumuntu Umwi

 Ziganto zyakali kupegwa kubantu bamwi, kutondezya kuti bapegwa nguzu zyeelene azyamukamwini ciganto. Cikozyanyo cimwi nca Mwami waku Egepita yansiku a Josefa mwaalumi mu Hebrayo, mwana wasikale Jakobo. Josefa wakali muzike ku Egepita. Mukuya kwaciindi, wakazyikwaangwa pele katajisi mulandu. Kumane, Mwami wakamwaangununa akumupa cuuno caatala cakuba mweendelezi wabili. Bbaibbele lyaamba kuti: “Kumane Farao wakasamununa nweenwe yakwe yakusimbya akusamika Josefa kujanza lyakwe.” (Matalikilo 41:42) Akaambo kakuti nweenwe yakusimbya yakajisi ciganto camwami, Josefa lino wakajisi nguzu zyakucita mulimo wakwe uuyandika.

 Namalelo Jezebeli waku Israyeli wakabelesya ciganto camulumi wakwe kutegwa ajaye mwaalumi wazina lya Naboti. Kwiinda mukubelesya zina lya Mwami Ahabu, wakalemba magwalo kubaalu bamwi, akubalomba kuti bamutamikizye Naboti kuti wakatukila Leza. Wakabikka ciganto camwami amagwalo aayo aboobo makanze aakwe akazwidilila.—1 Bami 21:5-14.

 Mwami Ahasuera waku Persia wakabelesya nweenwe yakusimbya kutondezya kuti milawo njaakabikkide yatalika kubeleka.—Esita 3:10, 12.

 Sikulemba Bbaibbele Nehemiya wakaamba kuti basilutwe bana Israyeli, ba Levi, abapaizi bakatondezya kuti bazumina zilembedwe mumapepa kwiinda mukubikka ziganto aalingawo.—Nehemiya 1:1; 9:38.

 Bbaibbele lyaamba ziindi zyobilo ziganto nozyakabelesyegwa kujala milyango. Musinsimi Daniele naakawaalwa mumulindi waba syuumbwa, “bakaleta bbwe akulibikka amulyango wamulindi ooyo.” Mpoonya, Mwami Dariyo, mweendelezi waku Mediya a Persia, ‘wakanamatika nweenwe yakwe yakugantya alimwi anweenwe yakugantya yankumekume zyakwe, kutegwa kutabi cintu nociba comwe cicincigwa mumakani aajatikizya Daniele.’—Daniele 6:17.

 Ciindi mubili wa Jesu Kristo nowakabikkwa mucuumbwe, basinkondonyina “bakaunka kuyoocilinda cuumbwe kwiinda mukusinka bbwe” kutegwa kutabi uunjila amulyango. (Matayo 27:66) Bbuku litegwa Bible commentary on Matthew ilyakalembwa a David L. Turner lyaamba kuti, ikuti naa kusinka ooko kwakazumizyigwa abeendelezi bana Roma, nkokuti “kweelede kuti ciganto cakali cabulongo naa bunzuka bwalo ibwakabikkwa akati . . . kabbwe alimwi amulyango wamucuumbwe.”

 Mbwaanga ziganto zyakaindi zilakonzya kutuyiisya zinji kujatikizya zyakaindi, basikuvwukkula zintu zyakaindi abasyaazibwene mumakani aakaindi balazikkomanina. Mubwini, bantu banji batalika kubikkila maano kulwiiyo lujatikizya ziganto.