MBULAVURISANO | FENG-LING YANG

Mutivi Wa Swilo Leswitsongo Ngopfu Leswi Hanyaka A Hlamusela Hi Ta Ripfumelo Rakwe

TLANGA

Feng-Ling Yang i mulavisisi-nkulu loyi a pfunetaka eka xikolo xa ndzavisiso eTaipei, le Taiwan. Ntirho wakwe wu humesiwe eka timagazini ta sayense. Khale a a pfumela eka dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo. Kambe hi ku famba ka nkarhi u cince miehleketo. Mutsari wa Xalamuka! u n’wi vutise hi dyondzo yakwe ya sayense ni ripfumelo rakwe.

Hi byele ndlela leyi u kurisiweke ha yona.

Vatswari va mina a va ri swisiwana swinene naswona manana a a nga swi koti ku hlaya. A hi fuwe tinguluve hi tlhela hi byala matsavu endhawini leyi talaka ku va ni ndhambi ekusuhi ni doroba ra Taipei. Vatswari va mina va ndzi dyondzise ku tirha hi matimba va tlhela va ndzi dyondzisa ku pfuna vanhu van’wana.

Xana ndyangu wa ka n’wina a wu nghena kereke yo karhi?

Ndyangu wa ka hina a wu ri wa vukhongeri bya Vutao. A hi endla switlhavelo kambe a hi nga tivi nchumu malunghana ni Xikwembu. A ndzi tshamela ku tivutisa ndzi ku: ‘Ha yini vanhu va xaniseka? Ha yini vanhu va ri ni vutianakanyi?’ A ndzi hlaya tibuku ta Vutao ni ta Vubudha ni leti vulavulaka hi matimu ya le Vuxeni ni ya le Vupela-dyambu. Ndzi tlhele ndzi ya etikerekeni to hambana-hambana. Kambe a ndzi nga ti kumi tinhlamulo ta swivutiso swa mina.

Ha yini u dyondze sayense?

A ndzi rhandza tinhlayo naswona a ndzi tsakisiwa hi ndlela leyi milawu ya ntumbuluko ni ya tikhemikhali swi xi lawulaka ha yona xivumbeko xa swilo. Nchumu wun’wana ni wun’wana, ku suka eka vuako lebyikulu ku ya eka switsongwatsongwana leswitsongo swinene, swi ni xivumbeko lexi lawuriwaka hi milawu yo karhi. Naswona a ndzi lava ku twisisa milawu yoleyo.

I yini lexi nga endla leswaku u teka dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo yi ri ntiyiso?

A ndzi nga si tshama ndzi dyondzisiwa dyondzo yin’wana leyi hambaneke ni yoleyo. Ku sukela exikolweni xa sekondari ku ya eyunivhesiti ndzi dyondzisiwe dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo ntsena. Naswona tanihi leswi a ndzi ri mulavisisi eka sayense ya swilo leswi hanyaka, a ku languteriwe leswaku ndzi pfumela eka dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo.

Leswi a ndzi ri mulavisisi eka sayense ya swilo leswi hanyaka, a ku languteriwe leswaku ndzi pfumela eka dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo

I yini lexi nga endla leswaku u sungula ku hlaya Bibele?

Ndzi ye ndzi ya tshama eJarimani hi 1996 leswaku ndzi yisa tidyondzo ta mina emahlweni. Haxawa xa kona ndzi hlangane ni wansati la vuriwaka Simone. A a ri Mbhoni ya Yehovha naswona u vule leswaku a nga hlamula swivutiso swa mina hi ku tirhisa Bibele. Ndzi tsake ngopfu loko a ndzi byela leswaku Bibele ya xi hlamusela xikongomelo xa vutomi. Ndzi sungule ku pfuka hi 4:30 mixo wun’wana ni wun’wana ndzi hlaya Bibele ku ringana awara. Endzhaku ka sweswo a ndzi famba ndzi ya endla vutiolori ndzi ri karhi ndzi anakanyisisa hi leswi ndzi swi hlayeke. Haxawa xa kona ndzi hlaye Bibele hinkwayo. Ndzi tsakisiwe hi ndlela leyi vuprofeta bya yona byi pakanisaka ha yona. Hakatsongo-tsongo ndzi sungule ku khorwiseka leswaku Bibele yi huma eka Xikwembu.

A wu ehleketa yini malunghana ni ndlela leyi swilo leswi hanyaka swi veke kona ha yona?

Loko ndzi sungula ku anakanyisisa swinene hi mhaka leyi eku heleni ka va-1990, vativi va xivumbeko ni matirhelo ya tikhemikhali leti rharhanganeke leti kumekaka eka swilo leswi hanyaka a va sungula ku swi xiya leswaku tikhemikhali leti nga eka swilo leswi hanyaka ti rharhangane swinene, ku tlula ndlela leyi un’wana ni un’wana a a ehleketa ha yona enkarhini lowu nga hundza. Entiyisweni i khale van’wasayense va swi tiva leswaku tiphrotheyini leti kumekaka eka tisele leti hanyaka i timolekhuli leti nga ni tikhemikhali to tala leti rharhanganeke. Kambe sweswi, a va tshubula ndlela leyi tiphrotheyini hinkwato ti hleriwaka ha yona leswaku ti vumba michini leyi rharhanganeke leyi nga ni swiphemu leswi tshuka-tshukaka. Muchini wa timolekhuli wu nga ha va wu ri ni tiphrotheyini to tlula 50. Hambi ku ri sele yinene yi lava leswaku ku va ku hlangane michini yo hambana-hambana—hi xikombiso, leswaku yi kota ku hlengeleta matimba, ku kopa rungula ni ku lawula ku nghena ka tona eka minkuva.

U gimete hi yini?

Ndzi tivutisile ndzi ku, ‘Swi tise ku yini leswaku michini yoleyo yo endla tiphrotheyini yi kota ku tirha hi ndlela yoleyo?’ Hi nkarhi wolowo, ku rharhangana loku nga languteriwangiki ka tikhemikhali ta tisele ku endle leswaku van’wasayense vo hlayanyana va tivutisa xivutiso lexi fanaka. Profesa wa swilo leswi hanyaka leswitsongo wa le United States u humese buku leyi a yi hlamusela leswaku michini yo endla timolekhuli leyi kumekaka eka tisele ta swilo leswi hanyaka yi rharhangane ngopfu lerova a yi lo tiendlekela. Ndzi pfumelelane na yena. Ndzi nambe ndzi swi vona leswaku swilo leswi hanyaka swi fanele swi lo tumbuluxiwa.

Ndzi tivutisile ndzi ku, ‘Swi tise ku yini leswaku michini yoleyo yo endla tiphrotheyini yi kota ku tirha hi ndlela yoleyo?’

Ha yini u ve Mbhoni ya Yehovha?

Ndzi tsakisiwe hi leswi Simone a a famba tikhilomitara ta 56 vhiki na vhiki a ta ndzi dyondzisa Bibele hambileswi a a ri ni swiphiqo swa rihanyo. Ndzi twe leswaku hi nkarhi wa ku fuma ka Manazi le Jarimani, Timbhoni tin’wana ti pfaleriwile etikampeni ta nxaniso hikwalaho ka leswi a ti nga hlanganyeli eka timhaka ta politiki. Ndlela leyi ti kombiseke xivindzi ha yona yi ndzi tsakisile. Ndlela leyi Timbhoni ti rhandzaka Xikwembu ha yona yi endle leswaku na mina ndzi lava ku fana na tona.

Xana ku pfumela eka Xikwembu swi ku vuyerisile?

Vatirhi-kulorhi va vula leswaku sweswi ndzi tsakile. A ndzi titwa ndzi ri munhu wa le hansi hikwalaho ka leswi ndzi humaka emutini wa swisiwana, xisweswo a ndzi nga si tshama ndzi byela munhu malunghana ni laha ndzi kuleleke kona naswona a ndzi nga si tshama ndzi vulavula hi vatswari va mina. Kambe eBibeleni ndzi dyondze leswaku Xikwembu a xi tsakisiwi hi ndhuma ya munhu. Entiyisweni, Yesu u kulele endyangwini lowu kumbexana a wu ri swisiwana ku fana ni wa ka hina. Sweswi ndza va khathalela vatswari va mina naswona ndzi tsakela ku va tivisa eka vanghana va mina.