Vangamisa Yehovha Hi Ku Va Ni Xindzhuti
Vangamisa Yehovha Hi Ku Va Ni Xindzhuti
“Ntirho [wa Yehovha] i xindzhuti ni ku vangama.”—PS. 111:3.
1, 2. (a) U nga ri hlamusela njhani rito leri nge “xindzhuti”? (b) Hi swihi swivutiso leswi hi nga ta bula ha swona exihlokweni lexi?
MADISON la nga ni malembe ya khume, loko a vutisiwa nhlamuselo ya rito leri nge “xindzhuti,” u hlamule hi ku hatlisa a ku: “I ku ambala kahle.” Xinhwanyetana xolexo a xi nga swi tivi leswaku Bibele yi vulavula hi leswaku Xikwembu xi “[ambale] xindzhuti ni ku vangama.” (Ps. 104:1) Eka vanhu, minkarhi yin’wana ku va ni xindzhuti swi katsa ku ambala kahle. Hi xikombiso, muapostola Pawulo a a navela leswaku vavasati lava nga Vakreste “va tisasekisa hi swiambalo leswi langutekaka, hi xichavo ni mianakanyo yo hluteka, ku nga ri hi tindlela to horha misisi ni nsuku kumbe tiperela kumbe swiambalo leswi durhaka ngopfu.” (1 Tim. 2:9) Kambe ku tikhoma hi ndlela leyi xiximekaka loku xiximaka “xindzhuti ni ku vangama” ka Yehovha a hi ku ambala hi ndlela leyi xiximekaka ntsena.—Ps. 111:3.
2 EBibeleni rito ra Xiheveru leri vulaka “xindzhuti” ri nga ha hundzuluxeriwa ri va “ku vangama,” “vukulukumba” ni “ku xixima.” Hi ku ya hi xihlamusela-marito xin’wana, rito “xindzhuti” i “ku va la xiximekaka.” Naswona a nga kona la faneriwaka hi ku xiximiwa swinene ku tlula Yehovha. Hikwalaho, hina tanihi malandza ya yena lama tinyiketeleke hi fanele hi vulavula ni ku endla swilo hi ndlela leyi yisaka ku dzuneka eka yena. Kambe, ha yini vanhu va kota ku va ni mahanyelo lamanene? Ku xiximeka ni ku vangama ka Yehovha ku vonaka njhani? Xindzhuti xa yena xi fanele xi hi khumba njhani? Yesu Kreste a nga hi dyondzisa yini malunghana ni ku kombisa mfanelo leyi? Naswona xana hi nga xi xixima njhani Xikwembu?
Leswi Nga Endlaka Hi Kombisa Xindzhuti
3, 4. (a) Hi fanele hi angula njhani eka ku xiximiwa loku hi nyikiwaka kona? (b) Xana Pisalema 8:5-9 a yi profeta hi mani? (Vona nhlamuselo ya le hansi.) (c) I vamani lava Yehovha a va xiximeke enkarhini lowu hundzeke?
3 Leswi vanhu hinkwavo va vumbiweke hi xifaniso xa Xikwembu va na byona vuswikoti byo kombisa xindzhuti. Yehovha u xixime munhu wo sungula hi ku n’wi nyika ntirho wo khathalela misava. (Gen. 1:26, 27) Hambi ku ri endzhaku ka loko vanhu va wele exidyohweni naswona va nga ha hetisekanga, Yehovha u tlhele a va nyika vutihlamuleri laha misaveni. Xisweswo Xikwembu xa ha va ‘vangamisa’ vanhu. (Hlaya Pisalema 8:5-9.) * Ndlela leyi Yehovha a hi xiximaka ha yona yi lava leswaku na hina hi n’wi xixima, hi dzunisa vito ra yena hi xichavo.
4 Yehovha u xixime vanhu lava n’wi endleleke ntirho wo kwetsima. Xikwembu xi xixime Avele hi ku amukela gandzelo rakwe, kambe ra makwavo Kayini xi nga ri amukeli. (Gen. 4:4, 5) Muxe u lerisiwe ‘ku veka xindzhuti xin’wana xa yena ehenhla’ ka Yoxuwa, ku nga mutlhandlami wakwe la rhangeleke Vaisrayele. (Tinhl. 27:20) Bibele yi hi byela leswi landzelaka hi Solomoni n’wana wa Davhida, yi ri: “Yehovha a ya emahlweni a endla Solomoni a va lonkulu ngopfu emahlweni ka mahlo ya tiko hinkwaro ra Israyele ni ku n’wi tlhandleka xindzhuti xa vuhosi lexi nga si tshamaka xi va ehenhla ka hosi yin’wana emahlweni ka yena eIsrayele.” (1 Tikr. 29:25) Xikwembu xi ta fundzha Vakreste lava totiweke, lava va twariseke ku “vangama lokukulu ka vuhosi [bya xona]” hi ku tshembeka. (Ps. 145:11-13) Ntshungu lowu andzaka wa “tinyimpfu tin’wana” ta Yesu lowu dzunisaka Yehovha, na wona wu ni xiavelo lexinene ni lexi xiximekaka.—Yoh. 10:16.
Yehovha U Kombise Ku Xiximeka Ni Ku Vangama Ka Yena
5. Xindzhuti xa Yehovha i xikulukumba ku fikela kwihi?
5 Eka risimu leri kombisaka ku hambana loku nga kona exikarhi ka vukulu bya Xikwembu ni vutsongo bya munhu, mupisalema Davhida u yimbelerile a ku: “Oho Yehovha Hosi ya hina, vito ra wena i rikulu swinene emisaveni hinkwayo, wena loyi xindzhuti xa wena xi tlakukeke ehenhla-henhla ka matilo!” (Ps. 8:1) Yehovha Xikwembu i nkulukumba naswona u xiximeka ngopfu evuakweni hinkwabyo, ku suka eku tumbuluxiweni ka “matilo ni misava” ku ya fika eku hetisekeni lokukulu ka xikongomelo xa yena xa ku endla misava yi va paradeyisi ni ku endla vanhu va va lava hetisekeke—hi masiku ni masiku.—Gen. 1:1; 1 Kor. 15:24-28; Nhlav. 21:1-5.
6. Ha yini mupisalema a vule leswaku Yehovha u ambale xindzhuti?
6 Mupisalema la chavaka Xikwembu u fanele a khumbekile loko a languta vukulu bya xibakabaka nivusiku, xi tele hi tinyeleti leti vangamaka! Hi ku hlamarisiwa hi ndlela leyi Xikwembu xi ‘andlaleke matilo ku fana ni nguvu ya ntsonga’ ha yona, mupisalema u fanise Yehovha tanihi munhu loyi a ambaleke xichavo hikwalaho ka vutshila bya Yena lebyi hlamarisaka byo tumbuluxa. (Hlaya Pisalema 104:1, 2.) Xindzhuti ni ku vangama ka Muvumbi wa matimba hinkwawo la nga vonakiki swi vonaka eka mintirho yakwe.
7, 8. Hi byihi vumbhoni lebyi kombisaka xindzhuti ni ku vangama ka Yehovha lebyi hi byi vonaka ematilweni?
7 Hi xikombiso, xiya xirimela xa tinyeleti xa Milky Way. Eka tinyeleti leti ta ntsandza-vahlayi, tipulanete ni dyambu, pulanete ya Misava yi ringana ni xiribyana xa sava lexi nga eribuweni lerikulu ra lwandle. Xirimela lexi ntsena xi ni tinyeleti to tlula 100 wa tibiliyoni! Loko a wo hlayela tinyeleti leti ha yin’we-yin’we eka sekoni yin’wana ni yin’wana ku ringana tiawara ta 24, a swi ta ku teka malembe ya 3 000 leswaku u fika eka 100 wa tibiliyoni.
8 Loko xirimela xa Milky Way xi ri ni tinyeleti ta 100 wa tibiliyoni, ku vuriwa yini hi vuako hinkwabyo? Vativi va tinyeleti va ringanyeta leswaku xirimela xa Milky Way xi nga ha va xi ri ni swirimela swa 50 wa tibiliyoni ku ya eka 125 wa tibiliyoni. Xana ku ni tinyeleti tingani evuakweni hinkwabyo? I ntsandza-vahlayi. Kambe Yehovha wa ti “hlaya tinyeleti leswaku i tingani; hinkwato ka tona u ti vitana hi mavito ya tona.” (Ps. 147:4) Loko u twisisa ndlela leyi Yehovha a tiambexaka ha yona hi xindzhuti ni ku vangama, xana sweswo a swi ku susumeteli ku xixima vito ra yena lerikulu?
9, 10. Xana xinkwa xi byi twarisa njhani vutlhari bya Muvumbi?
9 Sweswi a hi tshikeni ku vulavula hi matilo lamakulu kutani hi vulavula hi xinkwa lexi tolovelekeke. Yehovha a hi “Muendli wa tilo ni misava” ntsena kambe ‘i Munyiki wa xinkwa eka lava nga ni ndlala.’ (Ps. 146:6, 7) “Xindzhuti ni ku vangama” ka Xikwembu swi vonaka eka mintirho ya xona leyi hlamarisaka ku katsa ni swimilana leswi xinkwa xi endliwaka ha swona. (Hlaya Pisalema 111:1-5.) Yesu u dyondzise valandzeri vakwe leswaku va khongela va ku: “Hi nyike namuntlha xinkwa xa hina xa siku leri.” (Mat. 6:11) Xinkwa a ku ri swakudya swa siku ni siku eka vanhu vo tala va khale, ku katsa ni Vaisrayele. Hambileswi xinkwa xi tekiwaka xi ri swakudya swo olova, tikhemikhali leti katsekaka leswaku xi va xinkwa lexi phomisaka marha ta hlamarisa.
10 Eminkarhini ya ku tsariwa ka Bibele, Vaisrayele a va baka xinkwa hi mapa ya koroni kumbe ya maxalana ni mati. Minkarhi yin’wana a va chela ni comela. Swilo leswi, leswi nga nyawuliki loko swi hlangana swi humesa tikhemikhali to tala leti tirhisanaka. Ndlela leyi tikhemikhali leti ti tirhisanaka ha yona a yi twisiseki hilaha ku heleleke. Ku tlula kwalaho, ndlela leyi xinkwa xi gayekaka ha yona ekhwirini na yona yi rharhangane hi ndlela yo hlamarisa. Hi swona leswi endleke mupisalema a yimbelela a ku: “Mintirho ya wena yi tele swinene, Wena Yehovha! Hinkwayo ka yona u yi endle hi vutlhari”! (Ps. 104:24) Xana na wena u susumeteleka ku dzunisa Yehovha?
Xana Xindzhuti Ni Vukulu Bya Xikwembu Swi Ku Khumba Njhani?
11, 12. Ku anakanyisisa hi mintirho ya Xikwembu yo tumbuluxa swi nga hi khumba njhani?
11 A hi boheki ku va vativi va tinyeleti leswaku hi hlamarisiwa hi tinyeleti nivusiku kumbe hi va vativi va tikhemikhali leswaku hi tiphina hi xinkwa. Hambiswiritano, hi fanele hi tinyika nkarhi wo anakanyisisa hi mintirho ya Muvumbi wa hina leswaku hi tlangela ku vangama ka yena. Xana ku anakanyisisa hi sweswo swi ta hi pfuna njhani? Hi ta titwa hi ndlela leyi fanaka ni loko hi anakanyisisa hi mintirho yin’wana ya Yehovha.
12 Davhida u yimbelerile malunghana ni mintirho yo hlamarisa leyi Yehovha a yi endleleke vanhu va Yena a ku: ‘Ndzi ta anakanyisisa hi ku vangama lokukulu ka xindzhuti xa wena ni hi mintirho ya wena leyi hlamarisaka.’ (Ps. 145:5) Hi kombisa leswaku ha khathala hi mintirho leyi hi ku va hi dyondza Bibele ni ku tinyika nkarhi wo anakanyisisa hi leswi hi swi hlayaka eka yona. Xana sweswo swi hi pfuna yini? Ku tlangela ka hina xindzhuti ni vukulu bya Xikwembu swinene ku ta kula. Hakunene, hi susumeteleka ku vangamisa Yehovha hilaha Davhida a n’wi vangamiseke hakona, a ku: “Loko ku ri vukulu bya wena, ndzi ta byi twarisa.” (Ps. 145:6) Ku anakanyisisa hi mintirho ya Yehovha leyi hlamarisaka swi fanele swi tiyisa vuxaka bya hina na yena ni ku hi susumetela ku byela van’wana ha yena hi ku hiseka ni hi ku tiyimisela. Xana wa swi hisekela ku twarisa mahungu lamanene ni ku pfuna van’wana leswaku va twisisa xindzhuti, ku vangama ni vukulukumba bya Yehovha Xikwembu?
Yesu U Xi Kombise Hi Ku Hetiseka Xindzhuti Xa Xikwembu
13. (a) Hi ku ya hi Daniyele 7:13, 14, xana Yehovha u n’wi nyike yini N’wana wakwe? (b) Leswi Yesu a nga Hosi, u va khoma njhani vanhu lava a va fumaka?
13 Yesu Kreste, N’wana wa Xikwembu u twarise mahungu lamanene hi ku hiseka a tlhela a xixima Tata wakwe la nge matilweni la xiximekaka. Yehovha u xixime N’wana wakwe la nga swakwe hi ndlela yo hlawuleka hi ku n’wi nyika ‘ku fuma ni mfumo.’ (Hlaya Daniyele 7:13, 14.) Kambe Yesu a nga titlakusi. I Mufumi la nga ni ntwela-vusiwana, la twisisaka leswi vanhu lava a va fumaka va tsandzekaka ku swi endla naswona u va tekela enhlokweni. Xiya xikombiso xin’wana xa ndlela leyi Yesu tanihi Hosi leyi Hlawuriweke a va khomeke ha yona vanhu lava a a hlangana na vona, ngopfu-ngopfu lava a va nyenyiwa naswona va nga rhandziwi hi munhu.
14. Vanhu lava nga ni nhlokonho a va langutiwa njhani eIsrayele wa khale?
14 Eminkarhini ya khale vanhu lava nga ni nhlokonho a va fa hakatsongo-ntsongo hi ndlela leyi hlomulaka mbilu. Swirho swa miri wa vona a swi bola hakatsongo-ntsongo. Ku tshungula munhu la nga ni nhlokonho a swi tekiwa swi nga koteki ku fana ni ku pfuxa munhu la feke. (Tinhl. 12:12; 2 Tih. 5:7, 14) Vanhu lava nga ni nhlokonho a va tekiwa va ri lava nyameke naswona a va vengiwa ni ku hlongoriwa exikarhi ka vanhu. Loko va tshinela laha ku nga ni vanhu, a va fanele va huwelela va ku: “A ndzi tenganga, a ndzi tenganga!” (Lev. 13:43-46) Munhu la nga ni nhlokonho a a fana ni munhu la feke. Hi ku ya hi matimu ya varhabi, munhu la nga ni nhlokonho a a fanele a yima ekule ni munhu wihi na wihi hi 1,7 wa timitara. Ku vikiwe leswaku loko ku voniwa munhu wa nhlokonho, hambi loko a ri ekule, murhangeri wo karhi wa vukhongeri a a n’wi hoxetela hi maribye leswaku a nga n’wi tshineleli.
15. Yesu u n’wi khome njhani munhu loyi a ri ni nhlokonho?
15 Hambiswiritano, i ya nkoka ndlela leyi Yesu a n’wi khomeke ha yona munhu la nga ni nhlokonho la teke eka yena a kombela leswaku a n’wi hanyisa. (Hlaya Marka 1:40-42.) Ematshan’weni yo n’wi hlongola, Yesu u n’wi twele vusiwana munhu loyi a a nyenyiwa a tlhela a n’wi kombisa xichavo. Yesu u n’wi vone a ri munhu la hlomulaka mbilu la lavaka ku pfuniwa. Leswi Yesu a a ri ni ntwela-vusiwana u teke goza hi ku hatlisa. U khumbe munhu la nga ni nhlokonho kutani a n’wi hanyisa.
16. U dyondze yini eka ndlela leyi Yesu a va khomeke ha yona vanhu van’wana?
16 Tanihi valandzeri va Yesu, xana hi nga yi tekelela njhani ndlela leyi Yesu a kombiseke xindzhuti xa Tata wakwe ha yona? Ndlela yin’wana i ku va hi languta vanhu hinkwavo va ri lava faneriwaka hi ku xiximiwa ku nga khathariseki xiyimo, rihanyo kumbe malembe ya vona. (1 Pet. 2:17) Ngopfu-ngopfu valanguteri, vo tanihi vavanuna lava tekeke, vatswari ni vakulu evandlheni, va fanele va xixima vanhu lava va va khathalelaka ni ku va pfuna leswaku na vona va tixixima. Loko Bibele yi kombisa leswaku ku xixima i nchumu lowu faneleke eka Vakreste hinkwavo, yi ri: “Mi va ni xinakulobye lexikulu erirhandzwini ra vumakwerhu. Vanani lavo rhanga eku xiximaneni.”—Rhom. 12:10.
Ku Kombisa Xindzhuti eVugandzerini
17. Hi nga dyondza yini eMatsalweni malunghana ni ku xiximeka loko hi gandzela Yehovha?
17 Hi fanele hi xiximeka loko hi gandzela Yehovha. Eklesiasta 5:1 yi ri: “Rindza milenge ya wena nkarhi wun’wana ni wun’wana loko u ya endlwini ya Xikwembu xa ntiyiso.” Muxe na Yoxuwa va lerisiwe ku hluvula maphaxani ya vona loko va ri endhawini yo kwetsima. (Eks. 3:5; Yox. 5:15) A va fanele va endla tano ku kombisa xichavo. Vaprista va Vaisrayele a va boheka ku ambala swirhangiso swa ntsembyana “leswaku va funengeta nyama leyi nga ambalangiki.” (Eks. 28:42, 43) Leswi a swi endleriwa leswaku va xiximeka loko va ri karhi va tirha ealitarini. Xirho xin’wana ni xin’wana xa ndyangu wa vuprista a xi fanele xi namarhela milawu ya Xikwembu ya ku xiximeka.
18. Hi xi kombisa njhani xichavo eka ndlela leyi hi gandzelaka Yehovha ha yona?
18 Hikwalaho, ku gandzela hi ndlela leyi xiximekaka swi katsa xichavo. Leswaku hi xiximiwa hi fanele hi hanya hi ndlela leyi xiximekaka. Xichavo lexi hi xi kombisaka a xi fanelanga xi va xa vukanganyisi kumbe xa ku lava ku voniwa. Ku ri na sweswo xi fanele xi huma embilwini, xi voniwa hi Xikwembu ku nga ri hi vanhu ntsena. (1 Sam. 16:7; Swiv. 21:2) Xichavo xi fanele xi vonaka eka ndlela leyi hi hanyaka ha yona, langutelo ra hina, vuxaka bya hina ni van’wana hambi ku ri ndlela leyi hi va langutaka ha yona vanhu van’wana ni ndlela leyi hina vini hi titwaka ha yona. Hakunene, xichavo xi fanele xi vonaka minkarhi hinkwayo eka xin’wana ni xin’wana lexi hi xi vulaka ni ku xi endla. Loko swi ta eka mahanyelo, maambalelo ni ku tilunghisa ka hina, hi yingisa marito ya muapostola Pawulo lama nge: “A hi nyiki xivangelo ni xin’we xa ku khunguvanyeka hi ndlela hambi yi ri yihi, leswaku vutirheli bya hina byi nga kumiwi byi ri ni xihoxo; kambe hi ndlela yin’wana ni yin’wana hi tibumabumela tanihi vatirheli va Xikwembu.” (2 Kor. 6:3, 4) Hi “sasekisa dyondzo ya Muponisi wa hina, Xikwembu, eka swilo hinkwaswo.”—Tito 2:10.
Hambeta U Kombisa Xindzhuti Xa Xikwembu
19, 20. (a) Hi yihi ndlela leyinene yo xixima van’wana? (b) Malunghana ni xichavo, i yini leswi hi faneleke hi tiyimisela swona?
19 Vakreste lava totiweke lava nga “vayimeri lava khomelaka Kreste” na vona va kombisa xindzhuti. (2 Kor. 5:20) “Tinyimpfu tin’wana” leti va seketelaka hi ku tshembeka, i varhumiwa lava xiximekaka va Mfumo wa Mesiya. Muyimeri kumbe murhumiwa u vulavulela hulumendhe yakwe hi xivindzi ni hi ndlela leyi xiximekaka. Hikwalaho, hi fanele hi vulavula hi ndlela leyi xiximekaka ni hi xivindzi hi seketela hulumendhe ya Xikwembu ku nga Mfumo. (Efe. 6:19, 20) Loko hi chumayela vanhu van’wana “mahungu lamanene ya leswo antswa,” hi va hi ri eku va xiximeni.—Esa. 52:7.
20 Hi fanele hi tiyimisela ku vangamisa Xikwembu hi ku va hi hanya hi ndlela leyi fambisanaka ni ku xiximeka ka xona. (1 Pet. 2:12) Minkarhi hinkwayo a hi xi xiximeni swinene, hi xixima vugandzeri bya xona ni vagandzeri-kulorhi. Onge Yehovha loyi a ambaleke xichavo ni ku vangama, a nga tsakisiwa hi ndlela leyi hi n’wi gandzelaka ha yona hi xichavo.
[Nhlamuselo ya le hansi]
^ par. 3 Leswi Davhida a swi vuleke eka Pisalema ya vunhungu i vuprofeta lebyi vulavulaka hi Yesu Kreste wanuna la hetisekeke.—Hev. 2:5-9.
U Nga Hlamula Njhani?
• Ku twisisa ku vangama ka ndlela leyi Yehovha a xiximekaka ha yona swi fanele swi hi khumba njhani?
• Hi nga dyondza yini hi ku xixima van’wana eka ndlela leyi Yesu a n’wi khomeke ha yona munhu un’wana loyi a ri ni nhlokonho?
• Hi nga n’wi vangamisa njhani Yehovha hi tindlela leti xiximekaka?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso lexi nga eka tluka 12]
Yehovha u n’wi fundzhe njhani Avele?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 14]
Mintirho ya Yehovha leyikulu yi vonaka hambi ku ri eka xinkwa
[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]
U dyondze yini hi ku xixima van’wana eka ndlela leyi Yesu a n’wi khomeke ha yona munhu loyi a a ri ni nhlokonho?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 16]
Vugandzeri lebyi xiximekaka byi katsa ku vangamisa Yehovha