1. (a) I yini lexi Muavanyisi Yefta na Hana a va fana ha xona? (Vona swifaniso leswi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.) (b) Hi swihi swivutiso leswi hi nga ta swi hlamula exihlokweni lexi?

YEFTA a a ri murhangeri loyi a nga ni xivindzi, kasi Hana a ri wansati loyi a titsongahataka. Nakambe Yefta a a ri nhenha ya nyimpi kasi Hana a khathalela ndyangu wakwe. Hambileswi a va gandzela Xikwembu xin’we, i yini lexi Muavanyisi Yefta na Hana nsati wa Elkana a va fana ha xona? Hinkwavo ka vona a va endle xihlambanyo eka Xikwembu naswona va xi hetisisile. Yefta na Hana i swikombiso leswinene eka hinkwavo lava endlaka swihlambanyo eka Yehovha. Hambiswiritano, hi nga ha tivutisa swivutiso swa nkoka swo tanihi leswi nge: I yini xihlambanyo? I swa nkoka ku fikela kwihi ku endla xihlambanyo eka Xikwembu? Hi nga dyondza yini eka xikombiso xa Yefta na Hana?

2, 3. (a) I yini xihlambanyo? (b) Matsalwa ma ri yini hi ku endla swihlambanyo eka Xikwembu?

² Hilaha swi nga hakona eBibeleni, ku hlambanya i ku endla xitshembiso eka Xikwembu. Munhu u tshembisa ku endla nchumu wo karhi, ku nyikela nyiko, ku endla ntirho wo karhi kumbe ku tshika nchumu wo karhi. Munhu u endla xihlambanyo hi ku tirhandzela. Nilokoswiritano, swihlambanyo swa kwetsima eka Xikwembu naswona swa boha leswaku munhu a swi hetisisa hikuva u tiyisekisile leswaku u ta endla nchumu wo karhi. (Gen. 14:22, 23; Hev. 6:16, 17) Matsalwa ma ri yini hi nkoka wo endla swihlambanyo eka Xikwembu?

 ³ Nawu wa Muxe wu ri: “Loko munhu o tshuka a endla xitshembiso lexi hlambanyiweke eka Yehovha kumbe a hlambanya xihlambanyo leswaku a boha moya-xiviri wakwe . . .U fanele a endla hi ku landza hinkwaswo leswi humeke enon’wini wakwe.” (Tinhl. 30:2) Hi ku famba ka nkarhi, Solomoni u huhuteriwe ku tsala a ku: “Nkarhi wun’wana ni wun’wana loko u endla xitshembiso lexi hlambanyiweke eka Xikwembu, u nga kanakani ku xi hetisisa, hikuva a ku na ku tsaka eka swihunguki. Xitshembiso lexi u xi hlambanyeke, xi hetisise.” (Ekl. 5:4) Yesu u vulavule hi nkoka wo endla swihlambanyo loko a ku: “Mi swi twile leswi nga vuriwa eka lava va minkarhi ya khale, ‘U nga tshuki u hlambanya u nga endli, kambe u fanele u hetisisa switshembiso swa wena leswi u swi hlambanyeke eka Yehovha.’”—Mat. 5:33.

4. (a) I swa nkoka ku fikela kwihi ku endla xihlambanyo eka Xikwembu? (b) Hi dyondza yini eka xikombiso xa Yefta na Hana?

⁴ Swi le rivaleni leswaku ku endla switshembiso eka Xikwembu a hi mhaka ya matlangwana. Loko hi hetisisa swihlambanyo swa hina ni loko hi nga swi hetisisi, vuxaka bya hina na Yehovha bya khumbeka. Davhida u tsale a ku: ‘I mani la nga tlhandlukelaka entshaveni ya Yehovha, i mani la nga yimaka endhawini yakwe yo kwetsima? I munhu un’wana ni un’wana la nga riki na nandzu emavokweni yakwe naswona a baseke embilwini ni loyi a nga hlambanyangiki hi vuxisi.’ (Ps. 24:3, 4) Yefta na Hana va endle xihlambanyo xihi naswona ha yini a swi nga va oloveli ku swi hetisisa?

5. Yefta u hlambanye ku endla yini naswona ku ve ni vuyelo byihi?

⁵ Yefta u hetisise xitshembiso lexi a xi endleke eka Yehovha loko a ya lwa ni Vaamoni, lava a va xanisa vanhu Vakwe. (Vaav. 10:7-9) Leswi a swi navela hi mbilu yakwe hikwayo ku hlula, Yefta u hlambanye a ku: “Kunene loko wo nyiketa vana va Amone evokweni ra mina, . . . loyi a nga ta huma, a huma enyangweni ya yindlu ya mina a ndzi hlanganisa loko ndzi vuya hi ku rhula eka vana va Amone, u ta va wa Yehovha.” Xana ku endleke yini? Vaamoni va hluriwile naswona n’wana wa Yefta loyi a a n’wi rhandza u humile leswaku a n’wi hlanganisa. Hikwalaho, a ku ta va yena loyi a “ta va wa Yehovha.” (Vaav. 11:30-34) Xana sweswo a swi ta vula yini eka yena?

6. (a) Ha yini Yefta ni n’wana wakwe a swi nga va oloveli ku hetisisa xihlambanyo lexi a xi endleke eka Xikwembu? (b) I yini lexi ku tsakisaka hi leswi tsalwa ra Deteronoma 23:21, 23 na Pisalema 15:4 ma swi vulaka hi ku endla xihlambanyo eka Xikwembu?

⁶ Leswaku n’wana wa Yefta a hetisisa xihlambanyo xa tata wakwe, a fanele a tirhela Yehovha vutomi byakwe hinkwabyo a ri etempeleni. Xana Yefta u endle xihlambanyo xexo handle ko rhanga a anakanyisisa? Doo! Swi nga endleka a swi tiva leswaku ku nga ha va n’wana wakwe loyi a ta n’wi hlanganisa. Hambiswiritano, Yefta ni n’wana wakwe a va ri exiyin’weni xo tika tanihi leswi a swi lava leswaku va lahlekeriwa hi swo karhi. Loko a vona n’wana wakwe, Yefta u “[handzule] tinguvu takwe” kutani a vula leswaku u tshoveke mbilu. N’wana wakwe u ‘rilele vunhwana byakwe.’ Ha yini? Yefta a nga ri na n’wana wa jaha naswona n’wana wakwe loyi a nga yexe a nga ta kota ku tekiwa ni ku n’wi tswalela vatukulu. A swi nga ta koteka leswaku xivongo xa Yefta ni ndzhaka yakwe swi ya emahlweni. Kambe sweswo a swi nga ri swa nkoka eka Yefta hikuva u te: “Ndzi pfule nomu wa mina eka Yehovha, a ndzi swi koti ku tlhelela endzhaku.” N’wana wakwe u te: “Endla eka mina hilaha u vuleke hakona.” (Vaav. 11:35-39) Lava a ku ri vanhu vo tshembeka lava a va tiyimisele ku hetisisa swihlambanyo leswi va swi endleke eka Yehovha Xikwembu hambiloko sweswo a swi ta endla leswaku va lahlekeriwa hi swo karhi.—Hlaya Deteronoma 23:21, 23; Pisalema 15:4.

7. (a) Hana u endle xihlambanyo xihi naswona ku ve ni vuyelo byihi? (b) Xihlambanyo lexi Hana a xi endleke xi byi khumbe njhani vutomi bya Samuwele? (Vona nhlamuselo ya le hansi.)

⁷ Hana na yena u hetisise xihlambanyo lexi a xi  endleke eka Yehovha. U endle xihlambanyo hi nkarhi lowu a dya mbitsi hikwalaho ka leswi a a ri mhika naswona a tshamela ku hlekuriwa hikwalaho ka swona. (1 Sam. 1:4-7, 10, 16) Hana u phofulele Xikwembu kutani a hlambanya a ku: “Oho, Yehovha wa mavuthu, hakunene loko wo languta ku xaniseka ka hlonga ra wena ra xisati, u ndzi tsundzuka, u nga ri rivali hlonga ra wena ra xisati, kunene u nyika hlonga ra wena ra xisati n’wana wa xinuna, ndzi ta n’wi nyika Yehovha masiku hinkwawo ya vutomi byakwe, a ku na rikari leri nga ta hundza enhlokweni yakwe.” * (1 Sam. 1:11) Xikombelo xa Hana xi hlamuriwile kutani u veleke n’wana wa jaha. Sweswo swi n’wi tsakise swinene! Nilokoswiritano, a nga xi rivalanga xihlambanyo lexi a xi endleke eka Xikwembu. Loko a kume n’wana wa jaha u te: “Ndzi n’wi kombele eka Yehovha.”—1 Sam. 1:20.

8. (a) Ha yini Hana a swi nga n’wi oloveli ku hetisisa xihlambanyo xakwe? (b) Marito ya Davhida lama nga eka Pisalema 61 ma ku tsundzuxa yini hi xikombiso xa Hana?

⁸ Endzhaku ka loko Samuwele a lumuriwile, kumbexana loko a ri ni malembe manharhu, Hana u endle hilaha a tshembiseke hakona eka Xikwembu. A nga anakanyanga hi ku cinca xitshembiso xakwe. U teke Samuwele a n’wi yisa eka Muprista Lonkulu Eli etabernakeleni ya le Xilo kutani a ku: “A ndzi khongela malunghana ni mufana loyi leswaku Yehovha a hetisisa xikombelo xa mina lexi ndzi xi kombeleke eka yena. Kutani mina, ndzi n’wi lombe Yehovha. Masiku hinkwawo ya vukona bya yena, u kombeleriwe Yehovha.” (1 Sam. 1:24-28) “Mufana loyi Samuwele [u ye] emahlweni a kulela eka Yehovha” etabernakeleni. (1 Sam. 2:21) Kambe sweswo a swi vula yini eka Hana? A a n’wi rhandza ngopfu n’wana wakwe, kambe sweswi a nga ha ta swi kota ku n’wi vona siku ni siku. Anakanya ndlela leyi a swi navela ha yona ku n’wi angarha, ku tlanga na yena ni ku n’wi kurisa—ku katsa ni hinkwaswo leswi manana la nga ni rirhandzu swi n’wi tsakisaka loko n’wana wakwe a ri karhi a kula. Nilokoswiritano, Hana a nga tisolanga hileswi a hetisiseke xihlambanyo xakwe eka Xikwembu. U tsakisiwe hi ku endla ku rhandza ka Yehovha.—1 Sam. 2:1, 2; hlaya Pisalema 61:1, 5, 8.

9. Hi swihi swivutiso leswi nga ta hlamuriwa exihlokweni lexi?

⁹ Kutani leswi sweswi hi swi twisisaka leswaku i swa nkoka ku fikela kwihi ku endla xihlambanyo eka Xikwembu, a hi kambisiseni swivutiso leswi: I swihlambanyo swihi leswi hi nga swi endlaka tanihi Vakreste? Naswona hi fanele hi tiyimisela ku fikela kwihi ku swi hetisisa?

10. I xihlambanyo xihi xa nkoka swinene lexi Mukreste a nga xi endlaka naswona xi katsa yini?

¹⁰ Xihlambanyo xa nkoka swinene lexi Mukreste a nga xi endlaka i ku tinyiketela eka Yehovha. Ha yini? Hikuva, loko a khongela a ri yexe, u tshembisa Yehovha leswaku u ta n’wi tirhela hilaha ku nga heriki, hambi ko endleka yini. Yesu u vule leswaku munhu wa ‘titshika,’ leswi vulaka leswaku u tshembisa ku rhangisa Xikwembu eka hinkwaswo evuton’wini byakwe. (Mat. 16:24) Ku sukela kwalaho, ‘i wa Yehovha.’ (Rhom. 14:8) Munhu un’wana ni un’wana la endlaka xihlambanyo xa ku tinyiketela u fanele a xi tekela enhlokweni swinene, hilaha mupisalema a endleke hakona loko a vulavula hi swihlambanyo swakwe eka Xikwembu a ku: “Xana ndzi ta tlherisela yini eka Yehovha. Hikwalaho ka hinkwaswo leswi pfunaka leswi a ndzi endleleke swona? Switshembiso leswi hlambanyiweke ndzi ta swi hetisisa eka Yehovha, Ina, emahlweni ka vanhu vakwe hinkwavo.”—Ps. 116:12, 14.

11. Ku endleke yini hi siku leri u khuvuriweke ha rona?

¹¹ Xana u tinyiketerile eka Yehovha naswona u kombise ku tinyiketela ka wena hi ku khuvuriwa? Loko swi ri tano, u endle kahle! Tsundzuka leswaku hi siku leri u khuvuriweke ha rona,  emahlweni ka timbhoni leti swi voneke hi mahlo, u vutisiwe loko u tinyiketerile eka Yehovha ni loko u swi twisisa leswaku “ku tinyiketela ni ku khuvuriwa ka wena ku ku endla leswaku u va Mbhoni ya Yehovha leyi fambisanaka ni nhlengeletano ya Xikwembu leyi kongomisiwaka hi moya.” Tinhlamulo ta wena leti u ti vuleke erivaleni ti kombise leswaku wa faneleka ku khuvuriwa u va mutirheli wa Yehovha. A swi kanakanisi leswaku sweswo swi n’wi tsakise swinene Yehovha!

12. (a) Hi swihi swivutiso leswi hi faneleke hi tivutisa swona? (b) Petro u vule leswaku hi fanele hi va ni timfanelo tihi?

¹² Nkhuvulo ko va masungulo ntsena. Endzhaku ko khuvuriwa, hi lava ku ya emahlweni hi hanya hi ku pfumelelana ni ku tinyiketela ka hina ko tirhela Xikwembu hi ku tshembeka. Kutani, hi nga tivutisa leswi: ‘Vuxaka bya mina na Yehovha byi kule ku fikela kwihi endzhaku ka loko ndzi khuvuriwile? Xana ndza ha ya emahlweni ndzi tirhela Yehovha hi mbilu hinkwayo? (Kol. 3:23) Xana ndza khongela, ndzi hlaya Rito ra Xikwembu ni ku va kona eminhlanganweni ku katsa ni ku chumayela nkarhi ni nkarhi? Kumbexana se a ndza ha swi hisekeli ku endla xin’wana xa leswi boxiweke laha henhla ku fana ni le ku sunguleni?’ Muapostola Petro u hlamusele leswaku hi nga papalata ku tsanisa vuxaka bya hina na Yehovha hi ku ya emahlweni hi engetela vutivi bya hina, hi  tiyisela ni ku tinyiketela eka Xikwembu.—Hlaya 2 Petro 1:5-8.

13. I yini leswi Mukreste loyi a tinyiketeleke ni ku khuvuriwa a faneleke a swi tekela enhlokweni?

¹³ A swi koteki ku cinca xihlambanyo lexi hi xi endleke eka Xikwembu. Loko munhu a tshika ku tirhela Yehovha kumbe ku hanya hi milawu ya mahanyelo ya Vakreste, a nge vuli leswaku a nga si tshama a tinyiketela kumbe a vula leswaku nkhuvulo wakwe a wu nga pfuni nchumu. * Phela u va a tshembise leswaku u tinyiketele eka Xikwembu hi mbilu hinkwayo. U ta tihlamulela eka Yehovha ni le vandlheni loko a endla swidyoho leswikulu. (Rhom. 14:12) A hi lavi ku fana ni lava Yesu a vuleke leswaku ‘va lahle rirhandzu leri a va ri na rona eku sunguleni.’ Ku ri na sweswo, hi lava leswaku a vula leswi hi hina: “Ndzi tiva swiendlo swa wena, ni rirhandzu ni ripfumelo ni vutirheli ni ku tiyisela ka wena, ni leswaku swiendlo swa wena swa sweswi swi tlula leswo sungula.” (Nhlav. 2:4, 19) Onge hi nga ya emahlweni hi hisekela ku hanya hi ku pfumelelana ni xihlambanyo lexi hi xi endleke loko hi tinyiketela eka Yehovha.

14. I xihlambanyo xihi xa nkoka swinene xa vumbirhi lexi munhu a nga xi endlaka naswona ha yini?

¹⁴ Xihlambanyo xa nkoka swinene xa vumbirhi lexi munhu a nga xi endlaka hiloko a nghenela vukati. Ha yini? Hikuva vukati bya kwetsima. Vatekani va endla xihlambanyo emahlweni ka Xikwembu ni vanhu lava vaka kona hi siku ra mucato. Hakanyingi va tshembisana leswaku va ta rhandzana, va khathalelana ni ku tlhela va xiximana nileswaku va ta endla tano “loko ntsena havambirhi [va] ha hanya emisaveni hi ku landza lunghiselelo ra Xikwembu ra vukati.” Swi nga ha endleka leswaku vatekani van’wana a va ma vulanga hi ku kongoma marito lawa, nilokoswiritano va endle xihlambanyo eka Xikwembu. Va vuriwe nuna ni nsati naswona vukati bya vona i bya hilaha ku nga heriki. (Gen. 2:24; 1 Kor. 7:39) Marito ya Yesu lama nge: “Leswi Xikwembu xi swi paneke swin’we, ku nga tshuki ku va ni munhu la swi hambanisaka” ma tirha eka nuna kumbe nsati swin’we ni le ka munhu un’wana ni un’wana. Hikokwalaho, vanhu lava nghenelaka vukati va fanele va swi tiva leswaku a va fanelanga va dlaya vukati.—Mar. 10:9.

15. Ha yini Vakreste va nga fanelanga va tekelela langutelo ra vanhu lava nga riki Timbhoni loko swi ta emhakeni ya vukati?

¹⁵ I ntiyiso leswaku a ku na vukati lebyi hetisekeke. Vukati hinkwabyo byi vumbiwa hi vanhu vambirhi lava nga hetisekangiki. Hi yona mhaka Bibele yi vulaka leswaku lava nghenelaka vukati minkarhi yin’wana “va ta va ni nhlomulo.” (1 Kor. 7:28) Lexi twisaka ku vava, vanhu vo tala namuntlha a va byi xiximi vukati. Loko va va ni swiphiqo evukatini, va dlaya vukati. Hambiswiritano, Vakreste a va fanelanga va endla tano. Ku dlaya vukati swi fana ni ku hembela Xikwembu naswona Xikwembu xa va venga vanhu lava hembaka! (Lev. 19:12; Swiv. 6:16-19) Muapostola Pawulo u tsale a ku: “Xana u bohekile eka wansati? U nga lavi ku tintshunxa.” (1 Kor. 7:27) Pawulo u vule sweswo hikuva a swi tiva leswaku Yehovha u venga ku dlaya vukati handle ka xivangelo xa Matsalwa.—Mal. 2:13-16.

16. Bibele yi ri yini hi ku dlaya vukati ni ku hambana?

¹⁶ Yesu u dyondzise leswaku xivangelo xin’we xa Matsalwa xo cinca xihlambanyo xa vukati hi loko munghana wa vukati loyi a nga riki na nandzu a ala ku rivalela munghana wakwe loyi a endleke vuoswi. (Mat. 19:9; Hev. 13:4) Kutani, ku vuriwa yini loko vatekani va hambana? Ni le mhakeni leyi Bibele yi swi veka erivaleni. (Hlaya 1 Vakorinto 7:10, 11.) Bibele a yi swi khutazi leswaku vatekani va hambana. Hambiswiritano, ku ni swiyimo swin’wana leswi nga endlaka vatekani van’wana lava nga Vakreste leswaku va  hambana, swo tanihi loko munghana wa vukati a veka vutomi bya munghana lon’wana wa vukati ekhombyeni kumbe a endla leswaku a nga ha swi koti ku tirhela Yehovha hileswi a gwineheke. *

17. Vatekani lava nga Vakreste va nga swi kotisa ku yini ku tshama swin’we va nga hambani?

¹⁷ Loko vatekani va ya eka vakulu leswaku va va pfuna hi swiphiqo swa vukati, vakulu va ta va va endla kahle loko va va vutisa loko va yi hlalerile vhidiyo leyi nge, Rirhandzu Ra Ntiyiso I Yini? ni loko va yi hlayile broxara leyi nge, U Nga Va Ni Ndyangu Lowu Tsakeke. Ha yini? Hikuva minkandziyiso leyi yi kombisa misinya ya milawu ya Xikwembu leyi pfuneke vatekani vo tala ku tiyisa vukati bya vona. Vatekani van’wana va te: “Ku sukela loko hi dyondze broxara leyi, se hi ni ntsako.” Wansati un’wana loyi a nga ni malembe ya 22 a tekiwile, loko a vulavula hi vukati byakwe lebyi a byi ri ekusuhi ni ku hela u te: “Hi khuvuriwile havumbirhi bya hina, kambe a hi nga voni swilo hi tihlo rin’we. Vhidiyo leyi yi fike hi nkarhi! Sweswi xiyimo xa antswa.” Xana u nghenele vukati? Tikarhatele ku tirhisa misinya ya milawu ya Yehovha evukatini bya wena. Ku endla tano swi ta ku pfuna ku hanya hi ku pfumelelana ni xihlambanyo xa vukati lexi u xi endleke u tsakile!

18, 19. (a) Vatswari vo tala lava nga Timbhoni va endle yini? (b) Ku nga vuriwa yini hi lava nga eka ntirho wo hlawuleka wa nkarhi hinkwawo?

¹⁸ Xana u swi xiyile swin’wana leswi Yefta na Hana a va fana ha swona? Hambileswi xihlambanyo xa Yefta ni xa Hana a swi hambanile kambe swi endle leswaku vana va vona va tirha ntirho wo hlawuleka ni lowu kwetsimaka etabernakeleni. Sweswo swi endle leswaku vana va vona va tiphina swinene. Namuntlha, vatswari vo tala lava nga Timbhoni va khutaza vana va vona leswaku va nghenela ntirho wa nkarhi hinkwawo nileswaku va tirhisa vutomi bya vona ku tirhela Xikwembu. Vatswari lava endlaka tano va bumabumeriwa.—Vaav. 11:40; Ps. 110:3.

¹⁹ Sweswi, ku ni vamakwerhu va kwalomu ka 67 000 eMisaveni Hinkwayo Lava Nga Eka Ntirho Wo Hlawuleka Wa Nkarhi Hinkwawo. Van’wana va tirha eBethele, van’wana va katseka eka matsima yo aka kumbe i valanguteri va miganga, van’wana i valeteri eka swikolo swa nhlengeletano kumbe maphayona yo hlawuleka kumbe varhumiwa kasi van’wana va tirha ku khathalela Tiholo ta Tinhlengeletano ni tindhawu leti ku khomeriwaka swikolo swa nhlengeletano. Hinkwavo ka vona va le hansi ka “Xihlambanyo Xo Hanya Vutomi Byo Olova Ni Ku Amukela Xiavelo Xin’wana Ni Xin’wana,” laha va pfumelaka ku endla xiavelo xin’wana ni xin’wana lexi va nyikiwaka xona leswaku mintirho ya Mfumo yi ya emahlweni naswona va hanya vutomi byo olova. Nakambe a va tirhi mintirho yin’wana ya ku tihanyisa handle ka loko va nyikiwe mpfumelelo. A hi vanhu lava hlawulekeke kambe i ntirho lowu va wu endlaka lowu hlawulekeke. Va wu xiya nkoka wo titsongahatela ku hanya hi ku pfumelelana ni xihlambanyo lexi va xi endleke, ntsena loko va ha ri eka ntirho wo hlawuleka wa nkarhi hinkwawo.

20. I yini lexi hi faneleke hi xi endla “siku ni siku” naswona ha yini?

²⁰ I swihlambanyo swingani leswi u swi endleke eka Xikwembu eka leswi se hi buleke ha swona? Handle ko kanakana wa swi xiya leswaku u fanele u hetisisa swihlambanyo swa wena. (Swiv. 20:25) Loko munhu a tsandzeka ku hetisisa xihlambanyo xakwe eka Yehovha swi nga va ni vuyelo byo biha swinene. (Ekl. 5:6) Kutani a ‘hi yimbeleleni vito ra Yehovha miloti hi masiku hi ku tsaka, leswaku hi hakela switshembiso swa hina leswi hlambanyiweke siku ni siku.’—Ps. 61:8.