1. Impsini leswi Solomoni a nga swi vula ka Eklesiasta 7:20?

 HOSI Solomoni a te: “A ku na munhu wa ku lulama lani misaveni lweyi a yentxaka swa swinene ntsena naswona a kalaka a nga djohi.” (Ekl. 7:20) Phela swoleswo i ntiyiso, hinkwerhu hi vadjohi. (1 Yoh. 1:8) Hi mhaka leyo, hinkwerhu ha swi lava ku rivaleliwa hi Xikwembu ni hi vanhu van’wana.

2. U titwisa ku yini loko munghanu wa wena a ku rivalela?

² U tshama u kwatisa munghanu wa wena? Loko swi tshame swi ku yentxekela leswo, swi nga yentxeka u game u zama ku kombela ku rivaleliwa na swi suka mbilwini. U titwise ku yini nkama lowu munghanu wa wena a nga ku rivalela? U titwe na u pepile u tlhela u tsaka, a hi swona?

3. Hi swini swivutiso leswi nga ta hlamuliwa ka djondzo leyi?

³ Hinkwerhu ha swi lava ku va vanghanu va Yehovha, kambe minkama yin’wana hi nga ha vula kumbe ku yentxa minchumu leyi kalaka yi nga mu tsakisi. Hi mhaka muni hi nga fanelanga hi kanakana swaku Yehovha wa swi lava ku hi rivalela? Hi mhaka muni hi nga vulaka swaku a nga kona lweyi a nga rivalelaka ku fana na Yehovha? Naswona hi nga yentxa yini swaku Yehovha a hi rivalela?

4. Hi swi tivisa ku yini swaku Yehovha wa swi lava ku hi rivalela?

⁴ Rito la Xikwembu la hi tiyisekisa leswaku Yehovha a swi lava hintamu ku hi rivalela. Nkama Yehovha a nga tirhisa ntsumi swaku a tikombisa ka Moxe na a li ka Nhava ya Sinayi, a mu byele leswi: “Yehovha, Yehovha, Xikwembu xa timpsalu ni ntwelawusiwana, lweyi a hlwelaka ku kwata naswona a nga ni lirhandzu ni ntiyiso, lweyi a rhandzaka vanhu va vanyingi, lweyi a rivalelaka xidjoho ni ku delela nawu”. (Ekso. 34:6, 7) Yehovha a ni timpsalu naswona minkama hinkwayu wa swi lava  ku rivalela vadjohi lava nga tisola. — Neh. 9:17; Pis. 86:15.

5. Hi ku ya hi Tipisalema 103:13, 14, leswi Yehovha a swi tivaka hi hina swi mu khumbisa ku yini?

⁵ Yehovha a hi tiva kahle hikusa hi yena a nga hi yentxa. Pimisa hi leswi: A tiva hinkwaswu hi wumunhu la hina. (Pis. 139:15-17) Hi mhaka leyo, wa swi tiva swaku hi ni xidjoho lexi hi nga xi kuma ka Adamu na Evha, naswona wa yi tiva minchumu hinkwayu leyi nga hi yentxekela ka wutomi la hina. Leswi Yehovha a swi tivaka hi hina, swi mu khumbisa ku yini? Swi mu yentxa a hi komba timpsalu. — Pis. 78:39; lerha Tipisalema 103:13, 14.

6. Impsini leswi kombisaka swaku Yehovha wa swi lava ku hi rivalela?

⁶ Yehovha a swi kombisile swaku wa swi lava ku hi rivalela. Phela Yehovha wa swi tiva swaku hi za hi fa hi mhaka ya xidjoho xa Adamu. (Rom. 5:12) Khumbuka swaku a ku na nchumu lexi a hi ta xi yentxa swaku hi nga fi hi mhaka xidjoho lexi. (Pis. 49:7-9) Hambileswo, Xikwembu xa hina xa lirhandzu xi hi kombe timpsalu xi tlhela xi pfula ndlela leswaku hi huluka ka xidjoho ni lifu. Kasi xi yentxe yini? Buku la Yohani 3:16 li vula swaku Yehovha a rhumele N’wana wa yena Yesu swaku a ta hi fela. (Mat. 20:28; Rom. 5:19) Ina, Yesu a hluphekile a tlhela a fa leswaku a huluxa hinkwavu lava va pfumelaka ka yena. (Heb. 2:9) Pimisa hi leswi Yehovha a nga vavisekisa xiswona nkama a nga vona N’wana wa yena na a dlayiwa hi ndlela ya ku vava yi tlhela yi danisa. Phela Yehovha a a ta va a nga pfumelanga swaku N’wana wa yena a dlayiwa hi ndlela leyi, loko a a nga swi lavi ku hi rivalela.

7. Vula swikombiso swin’wana leswi nga ka Bibele, swa vanhu lava Yehovha a nga va rivalela.

⁷ Bibele li tale hi swikombiso swa vanhu lava Yehovha a nga va rivalela na swi suka mbilwini. (Efe. 4:32) Wa va tiva? Swi nga yentxeka u pimisa hi Hosi Manase. Phela Manase a yentxele Yehovha swilo swa ku biha hintamu swaku a mu kwatisa. A yentxele swikwembu swa mavunhwa ma altari ya manyingi a tlhela a yentxa swaku tiko hinkwalu li tirhela swikwembu swoleswo. Ku nga li leswo ntsena, a tlhele a dlaya ni vana va yena swaku a yentxela swikwembu swa mavunhwa magandzelo. Xa ku biha xa kona, a pete altari la xikwembu xa mavunhwa ndzeni ka tempele ya Xikwembu. Bibele li vula leswi hi Manase: “A  yentxa swilo swa ku biha hintamu amatihlweni ya Yehovha swaku a mu kwatisa.” (2 Tikro. 33:2-7) Kambe, nkama lowu Manase a nga kombisa swaku a a tisolile na swi sukela mbilwini, Yehovha a tekele ku mu rivalela naswona a mu pfumelelile swaku a tlhela a va hosi. (2 Tikro. 33:12, 13) Swi nga yentxeka u tlhela u pimisa hi Hosi Davhida lweyi na yena a nga yentxa minchumu ya ku biha hintamu, ya ku fana ni ku mbuyeta ku patsa ni ku dlaya hi maxivomu. Hambileswo, nkama Davhida a nga tisola na swi suka mbilwini a tlhela a txintxa, Yehovha a tekele ku mu rivalela. (2 Sam. 12:9, 10, 13, 14) Ina, hi nga tiyiseka leswaku Yehovha wa swi lava ku hi rivalela, naswona hilani hi nga ta swi vona hi kona, a ku na munhu lweyi a nga rivalelaka ku fana na Yehovha.

8. Ku va Yehovha a li Muyavanyisi, swi nga yi khumbisa ku yini ndlela leyi a rivalelaka hi yona?

⁸ Yehovha i “Muyavanyisi wa misava hinkwayu”. (Gen. 18:25) Muyavanyisi wa munene a fanele a wu tiva kahle nawu. Phela swa mu fanela Yehovha swaku a va Muyavanyisi wa hina hikusa a wu tiva kahle nawu, funtshi hi yena Munyiki wa Nawu. (Esa. 33:22) A ku na munhu lweyi a tlulaka Yehovha hi ku tiva swa swinene ni swa ku biha. Impsini swin’wana leswi muyavanyisi wa munene a faneleke a swi yentxa? A fanele a tiva mhaka hinkwayu na a nge se yavanyisa. Hi mhaka leyo, a ku na muyavanyisi lweyi a fanaka na Yehovha.

9. Impsini leswi Yehovha a pimisaka hi swona loko a lava ku rivalela munhu?

⁹ Ku hambana ni vayavanyisi va lani misaveni, Yehovha wa swi kota ku tiva mhaka hinkwayu na a nga se yavanyisa. (Gen. 18:20, 21; Pis. 90:8) Vanhu va yavanyisa hi ku ya hi leswi va swi vonaka ni hi ku ya hi leswi va swi twaka. Kambe Yehovha wa swi kota ku twisisa swaku ndlela leyi munhu a nga kulisiwa hi yona, lomu a nga kulela kona, leswi a nga djondzisiwa swona, leswi a titwisaka xiswona ni wutomi la yena, swi swi khumbisa ku yini leswi a swi yentxaka. Yehovha wa swi kota ku vona leswi nga ka mbilu ya munhu. Wa swi kota ku twisisa swaku hi mhaka muni munhu a yentxa minchumu yin’wana. Phela a ku na nchumu lexi hi nga xi fihlelaka Yehovha. (Heb. 4:13) Hi mhaka leyo, loko Yehovha a rivalela munhu, a mu rivalela hileswi a tivaka mhaka hinkwayu.

10. Hi mhaka muni hi nga vulaka swaku minkama hinkwayu Yehovha a yavanyisa hi ndlela ya yinene? (Deteronoma 32:4)

¹⁰ Minkama hinkwayu Yehovha a yavanyisa hi ndlela ya yinene. Phela a nga na xikheto, Yehovha a nga rivaleli munhu hileswi a nga xonga, a nga ganya, a nga wa lisima kumbe a tivaka ku yentxa minchumu ya yinyingi. (1 Sam. 16:7; Yak. 2:1-4) A nga kona lweyi a nga sindzisaka Yehovha ku mu rivalela. (2 Tikro. 19:7) Loko Yehovha a yentxa xiboho, a nga yi hi leswi a titwisaka xiswona. (Ekso. 34:7) Hi nga vula hi ku tiyiseka hi ku Yehovha i Muyavanyisi wa munene ku tlula hinkwavu, hikusa a tiva hinkwaswu hi hina. — Lerha Deteronoma 32:4.

11. Leswi Yehovha a rivalelisaka xiswona, swi hambanisa ku yini ni leswi vanhu va rivalelisaka xiswona?

¹¹ Matsalwa ya Xiheberu ma swi kombisa kahle swaku a nga kona lweyi a rivalelaka ku fana na Yehovha. Buku lin’wana li li: “Minkama yin’wana loko Matsalwa ya Xiheberu ma vulavula hi ku rivalela, ma tirhisa rito leli li ngo tirhisiwaka ntsena loko ku vulavuliwa hi kuva Xikwembu xi rivalela mudjohi, naswona rito lelo, a li nge tshuki li tirhisiwa loko ku vulavuliwa hi kuva munhu a rivalela munhu mun’wana.”  Phela ko va Yehovha ntsena lweyi a nga swi kotaka ku rivalela hi ku helela munhu lweyi a tisolaka. Hi pfunekisa ku yini loko Yehovha a hi rivalela?

12-13. a) Hi pfunekisa ku yini loko hi rivaleliwa hi Yehovha? b) Ndlela leyi Yehovha a hi rivalelaka hi yona i yikulu ku fikela kwini?

¹² Loko hi pfumela swaku Yehovha a hi rivalelile hi titwa na hi pepile, mimpimiso ya hina yi ta rhula naswona hi ta va ni lipfalu la ku basa. Phela hi ngo titwisa xileswo ntsena loko hi rivaleliwa hi Yehovha. (Mint. 3:19) Loko Yehovha a hi rivalela, a hi pfumelela swaku hi tlhela hi va vanghanu va yena, funtshi ka yena swo fana ni loko hi nga se tshama hi djoha.

¹³ Yehovha a nga va khatisi vanhu lava se a nga va rivalela. (Esa. 43:25; Yer. 31:34) Yehovha a txukumeta swidjoho swa hina ka kule “ku fana ni leswi wuxeni ku nga kule ni wupeladlambu”. * (Pis. 103:12) Ku pimisa hi leswi Yehovha a hi rivalelisaka xiswona, swi hi yentxa hi mu khensa hintamu. (Pis. 130:4) Kambe, hi nga yentxa yini swaku hi rivaleliwa hi Yehovha?

14. Hi djondze yini ka ndlela leyi Yehovha a hi rivalelaka hi yona?

¹⁴ Se hi djondzile swaku Yehovha a nga yi hi swaku xidjoho xa munhu i xikulu ku fikela kwini swaku a mu rivalela. Hi tlhele hi djondza swaku leswi i nga Yehovha lweyi a nga hi yentxa, a nga Munyiki wa Nawu a tlhela a va Muyavanyisi wa hina, a tirhisa leswi a swi tivaka hi hina swaku a hi rivalela hi ku helela. Kambe, impsini leswi Yehovha a swi kambelaka loko a lava ku rivalela munhu?

15. Hi ku ya hi Luka 12:47, 48, hi wini nchumu lowu Yehovha a wu kambelaka na a nge se hi rivalela?

¹⁵ Nchumu xa ku sungula lexi Yehovha a xi kambelaka, hi leswaku mudjohi a yo phazama kumbe a yo djoha hi maxivomu. Yesu a yi veke kahle mhaka leyi ka Luka 12:47, 48. (Lerha.) Loko munhu a yentxa nchumu lexi a swi tivaka kahle swaku xi ta mu kwatisa Yehovha, a yentxa xidjoho xa xikulu naswona swi nga ha yentxeka Yehovha a nga mu rivaleli munhu yelweyo. (Marku 3:29; Yoh. 9:41) Kambe hi fanele hi pfumela swaku minkama yin’wana hi yentxa minchumu leyi hi swi tivaka swaku yi  hoxile. Ka mhaka leyo, i nga va swaku Yehovha a ta hi rivalela? Ina! Funtshi leswo swi hi yisa ka nchumu xin’wana lexi Yehovha a xi kambelaka a nga se hi rivalela.

16. a) I yini ku tisola? b) Hi mhaka muni ku tisola swi li swa lisima kuva hi rivaleliwa hi Yehovha?

¹⁶ Nchumu xin’wana lexi Yehovha a xi kambelaka, hi leswaku mudjohi a tisolile na swi suka mbilwini kumbe ihim. Swi vula yini ku tisola? Ku tisola swi vula ku “txintxa ndlela leyi hi pimisaka hi yona, leswi hi swi yentxaka ni ndlela leyi hi titwaka hi yona.” Leswi swi patsa ku va munhu a titwa nandzu hi minchumu ya ku biha leyi a nga yi yentxa kumbe minchumu ya yinene leyi a a fanele a yi yentxa kambe a kalaka a nga yi yentxanga. Munhu lweyi a tisolaka, a titwa nandzu hi mhaka minchumu ya ku biha leyi a nga yi yentxa, ni hi mhaka ya leswi a nga tshika wunghanu la yena na Yehovha li wonheka a za a yentxa minchumu ya ku biha. Khumbuka swaku hambileswi Manase na Davhida a va li Tihosi, va yentxe swidjoho swa swikulu, kambe Yehovha a va rivalelile hi mhaka ya leswi va nga tisola na swi suka mbilwini. (1 Tiho. 14:8) Ina, Yehovha a ngo hi rivalela ntsena loko a swi vona swaku hi tisolile na swi suka mbilwini. Kambe a swi yenelanga ku titwa nandzu hi mhaka ya xidjoho lexi hi nga xi yentxa. * Se, hi fanele hi yentxa yini? A hi buli hi nchumu xin’wana lexi Yehovha a xi kambelaka a nga se hi rivalela.

17. a) Swi vula yini ku txintxa mahanyelo? b) Hi mhaka muni ku txintxa mahanyelo swi li swa lisima swaku hi nga ha phindhi swidjoho swa hina swa khale? (Esaya 55:7)

¹⁷ Nchumu xin’wana xa lisima lexi Yehovha a xi kambelaka, i ku va munhu a tisola hi leswi a hanyisaka xiswona. Swi vula yini leswo? Swi vula ku va munhu a ‘txintxa mahanyelo’, hi marito man’wana, leswi swi vula swaku munhu a fanele a tshika ku yentxa minchumu ya ku biha a tlhela a sungula ku hanya hi ndlela leyi tsakisaka Yehovha. (Lerha Esaya 55:7.) Leswaku munhu a kongomisiwa hi Yehovha a fanele a txintxa mapimiselo ya yena. (Rom. 12:2; Efe. 4:23) A fanele a tinyimisela ku tshika ku pimisa ni ku yentxa minchumu ya ku biha. (Kol. 3:7-10) Ku kombisa lipfumelo ka lifu la Yesu i swa lisima swaku Yehovha a hi rivalela.  Yehovha a ta hi rivalela ntsena loko a vona swaku hi yentxa minzamu swaku hi txintxa mahanyelo ya hina. — 1 Yoh. 1:7.

18. Hi djondze yini hi leswi Yehovha a hi rivalelisaka xiswona?

¹⁸ Wa ha swi khumbuka leswi se hi nga bula hi swona? A ku na munhu lweyi a rivalelaka ku fana na Yehovha. Hi mhaka muni hi vula leswo? Xa ku sungula, minkama hinkwayu yena wa swi lava ku hi rivalela. Xa wumbirhi, yena a tiva hinkwaswu hi hina. Leswi a tivaka hinkwaswu hi hina swa mu vevukela ku vona loko hi tisolile hikakunene kumbe ihim. Xa wunharhu, loko Yehovha a hi rivalela, a hi rivalela hi ku helela funtshi ka yena swi fana ni loko hi nga se tshama hi djoha. Leswo swi hi yentxa hi va ni lipfalu la ku basa hi tlhela hi yamukeleka ka yena.

19. Hi nga swi kotisa ku yini ku tsaka hambileswi hi nga ni xidjoho?

¹⁹ I ntiyiso swaku leswi hi nga ni xidjoho, ha ha ta tama hi yentxa swihoxo. Hambileswo, hi nga tiyisiwa hi marito lama kumekaka ka Estudo Perspicaz, vol. 1 paj. 210 par. 1 (hi Xiputukezi), lama nge: “Leswi Yehovha a nga ni timpsalu, minkama hinkwayu wa khumbuka swaku lava va mu tirhelaka va ni xidjoho, hi mhaka leyo, a va fanelanga va tshamela ku tisolasola hi mhaka ya swihoxo leswi va nga ha swi yentxaka hi mhaka ya xidjoho lexi va nga xi kuma ka Adamu na Evha. (Ps 103:8-14; 130:3) Loko ku li swaku va hanya hi minawu ya Xikwembu, va nga tsaka. (Flp 4:4-6; 1Yh 3:19-22).” Phela leswo swa hi tiyisa hikakunene!

20. Hi swini swivutiso leswi hi nga ta swi hlamula ka djondzo leyi landzelaka?

²⁰ Hi mu khensa hintamu Yehovha hi mhaka ya leswi minkama hinkwayu a swi lavaka ku hi rivalela, loko hi tshuka hi mu kwatisa kambe hi tisola na swi suka mbilwini. Se, hi nga yi tekelelisa ku yini ndlela leyi Yehovha a rivalelaka hi yona? Leswi hi va rivalelisaka xiswona van’wana, swi nga fana kumbe swi hambana ni leswi Yehovha a va rivalelisaka xiswona hi ndlela yini? Hi mhaka muni swi li swa lisima ku twisisa ku hambana koloko? Djondzo leyi landzelaka, yi ta hlamula swivutiso leswi.