Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

OBUKONYEZI HALI ABO ABARUKUGANYA

Ebisobora Kukukonyera​—Obworukuba n’Oganya

Ebisobora Kukukonyera​—Obworukuba n’Oganya

Kakuba oserra obuhabuzi oburakukonyera kugumira okuganya, noija kuheebwa amagezi maingi. Agamu nigasobora kukukonyera kukira agandi. Eki nukwo kiri habwokuba nk’oku tusangirwe turozere, buli muntu aganya omu mulingo ogurukwahukana. Ekirakonyera omuntu omu, kisobora kutakonyera ondi.

Baitu haroho obuhabuzi oburukumanywa muno obusoboire kukonyera abantu baingi. Abarukubumbabumba ebitekerezo bakira kubukozesa muno kukonyera abo abarukuganya kandi nibusangwa n’omu kitabu ekyakara eky’amagezi ekirukwetwa Baibuli.

1: IKIRIZA OBUKONYEZI BW’ABANYABUZAALE N’ABANYWANI

  • Abakugu abamu bagamba ngu kinu kikuru muno obworukuba n’oganya. Baitu kandi, obwire obumu n’osobora kugonza kuba wenka. N’osobora n’okubiihirirwa abarukulengaho kukukonyera. Kinu nakyo kya buli kiro.

  • Otehurra ngu obwire bwona oine kuba n’abantu, baitu nabwo otabecweraho kimu. Habwokuba noija kwetaaga obukonyezi bwabo omu busumi obw’omumaiso. Omu mulingo ogw’embabazi bagambire ekyorukwetaaga kasumi ako n’ekyotarukugonza.

  • Obwire obumu n’osobora kwehurra n’ogonza kuba hamu n’abantu abandi baitu obundi n’ohurra n’ogonza kuba wenka.

EKYAHANDIIKIRWE: “Babiri nibakira omu. . . Baitu obubaliba nibagwa, ondi aliimukya ondi.”​—Omugambizi 4:9, 10.

2: OLYE KURUNGI KANDI OTUNGE OBWIRE BW’OKUKORA EBISASAIZI

  • Kulya ebyokulya ebiine ekiriisa nikiija kukukonyera kugumira okuganya. Lengaho kulya ebijuma ebirukwahukana, emikubi, n’ebyokulya ebirukwombeka omubiri.

  • Onywe amaizi agarukumara n’ebyokunywa ebindi ebirungi ebirakonyera omubiri.

  • Obworaaba otarukugonza kulya, lyahoga kataito hanyuma ya buli saaha nke. N’osobora kukaguzaaho dakitaali waawe ha by’okulya ebirakukonyera. a

  • Kurubata n’emiringo endi ey’ebisasaizi n’esobora kukukonyera kuleka kwehurra kubi. Kukora ebisasaizi nikisobora kukuha obwire bw’okutekerezaaho ow’oferiirwe rundi kuleka kumutekerezaaho.

EKYAHANDIIKIRWE: “Busaho omuntu aranobere omubirigwe wenka, baitu agulisa nagulinda.”​—Abefeso 5:29.

3: OBYAME EKIRUKUMARA

  • Kubyama kikuru muno, kukira muno hali abo abarukuganya habwokuba okuganya nikusobora kuleetera omuntu kujwaha muno.

  • Werinde kunywa amaarwa maingi habwokuba nigasobora kukubuza oturo.

EKYAHANDIIKIRWE: “Ekiganja kimu eky’okuhuumura nikikira ebiganja bibiri eby’okukora muno n’okuhambya omuyaga.”​—Omugambizi 4:6, NWT.

4: BA MUNTU ARUKWANGUHA KUHINDURAMU

  • Kimanye ngu buli muntu aganya omu mulingo ogurukwahukana. Nahabweki, nikiija kukwetaagisa kumanya magezi ki agasobora kukukonyera.

  • Baingi bakizoire ngu kugambiraho abandi obusaasi bwabo kibakonyera kubugumira, kandi abandi tibagonza kububazaaho. Abakugu baine entekereza ezirukwahukana obukirukuhika ha muntu kubazaaho omulingo arukwehurra, obukiraaba nikikonyera ow’arukuganya kugumira obusaasi obwaine. Kakuba ogonza kugambiraho munywani wawe omulingo orukwehurra baitu okahurra kyakugumira n’osobora kutandika nomugambiraho bike.

  • Abantu abamu bakisangire ngu kurra kikehya ha busaasi bwabo, baitu abandi baguma n’obubaba batalizire.

EKYAHANDIIKIRWE: “Omutima gumanyire okusasa kwagwo.”​—Enfumo 14:10.

5: WETANTALE KUKORA EBINTU EBISOBORA KUKUHIKYAHO AKABI

  • Abantu abamu obubafeerwa, balengaho kukehya ha busaasi bwabo kuraba omu kunywa amaarwa maingi n’okukozesa ebitokooza bwongo. Ebintu nkebi by’akabi ha bwomeezi bwawe. Kakuba omuntu akozesa ebintu nka binu, kutekaana kwona okw’asobora kutunga kw’akacu kake, kandi hanyuma harugamu ebibi. Kora ebintu ebirakuleetera kwehurra kurungi baitu ebitali by’akabi.

EKYAHANDIIKIRWE: “Tweyogyeho okusisikara kwona.”​—2 Abakolinso 7:1.

6: KOZESA KURUNGI OBWIRE BWAWE

  • Baingi bakizoire ngu kikonyera muno kukora ebintu ebirabaleetera kutateeka omutima ha busaasi bwabo, omu kiikaro ky’okukora ebirabaleetera kweyongera kuganya.

  • Nikisobora kukuhuumuza kakuba otunga abanywani abahyaka, oyega ekintu ekihyaka rundi oyejumbira omu by’okwesemeza.

  • Obwire obuburagenda niburabaho, nikisobora kukwetaagisa kuhinduramu. Mporampora noija kutandika kwehurra kurungi, n’obusaasi nibwija kukeeha.

EKYAHANDIIKIRWE: “Ebigambo byona biroho empiko zabyo, . . . akasumi akokulirramu, kandi akasumi akokusekeramu; akasumi akokuganyiramu, kandi akasumi akokuziniramu.”​—Omugambizi 3:1, 4.

7: GUMIZAAMU N’ENTEKANIZA YAAWE

  • Kora kyona ekirukusoboka kugumizaamu n’emirimo yaawe eya buli kiro.

  • Obworaikara n’obyama ekirukumara, n’okora emirimo yaawe eya buli kandi n’okora ebintu ebindi nk’oku otaaha n’obikora, noija kugumizaamu n’obwomeezi bwawe.

  • Obworaikara oine bingi eby’okukora nikiija kukehya ha busaasi.

EKYAHANDIIKIRWE: “Tarukwija kukirora ngu ebiro by’obwomeezi bwe nibihingura bwangu, habwokuba Ruhanga ow’amananu aijwize omutima gwe okusemererwa.”​—Omugambizi 5:20, NWT.

8: WETANTALE KWANGUHIRIZA KUKORA ENCWAMU EZ’AMAANI

  • Baingi abakora encwamu ez’amaani hanyuma y’okufeerwa bahika beyijukya habwaki baazikozere.

  • Obukiraaba nikisoboka, banza olindeho kufuruka, kuhindura omulimo, rundi kweyihaho ebintu ebimu eby’owafiire eby’orukuteekereza ngu torukwetaaga.

EKYAHANDIIKIRWE: “Ebitekerezo ebyomwekambi bireta omweru: baitu omuntu wena ayanguhiriza, ayanguha okusega.”​—Enfumo 21:5.

9: IJUKA OMUNTU WAAWE

  • Abantu abaferiirwe behurra ngu bagasirwa muno obubakora ebintu ebiikara nibibaijukya omuntu wabo ayafiire.

  • Nikisobora kukuhuumuza kakuba osorooza ebisisani, rundi kutunga ekitabu nambere orahandiika ebintu byona ebirukukwijukya omuntu waawe.

  • Yahura ebintu ebirakwijukya ebintu ebirungi kandi hanyuma obw’orahurra otekaine obirabemu.

EKYAHANDIIKIRWE: “Ijuka ebiro ebyaira.”​—Ekyebiragiro 32:7.

10: GENDAHO OMU KIIKARO EKINDI

  • N’osobora kucwamu kugenda kuhuumuraho omu kiikaro ekindi.

  • Obworaaba otasobora kugenda omu kiikaro ekindi kumara akasumi, n’osobora kumara ekiro kimu rundi bibiri n’okora ekintu ekindi ekirakusemeza, nk’okuzaana emizaano, kugenda kurambura, rundi kubungiraho munywani waawe.

  • N’okukora ekintu ekyotakira kukora nakyo nikisobora kukehya ha busaasi bwawe.

EKYAHANDIIKIRWE: “Muije inywenka omunsita omu kiikaro nambere hatarumu bantu, muhumuleho [kake].” ​—Marako 6:31.

11: KONYERA ABANDI

  • Ijuka ngu noija kwehurra kurungi obwomara obwire n’okonyera abandi.

  • N’osobora kutandika n’okonyera abandi abakwasirweho okufeerwa. Ekyokurorraho, abanywani rundi abanyabuzaale abarukwetaaga omuntu ow’okubahuumuza.

  • Kusagika abandi n’okubahuumuza nikisobora kugarra okusemererwa kwawe, kikuleetere n’okwehurra ngu oli w’omugaso.

EKYAHANDIIKIRWE: “Okugaba kwomugisa okukira okuhebwa.”​—Engeso Ezabakwenda 20:35.

12: WEKEBIIJE EBINTU EBYORUKWEBEMBEZA

  • Okuganya nikusobora kukukonyera kumanya ebintu ebirukukirayo obukuru omu bwomeezi.

  • Kozesa omugisa gunu kwekebiija omulingo orukukozesaamu obwomeezi bwawe.

  • Obukirayetaagisa, hinduramu omu bintu ebyorukwebembeza.

EKYAHANDIIKIRWE: “Kirungi okugenda hali enju eyempamo, okukira okugenda hali enju eyobugenyi: baitu niyo mpero eyabantu bona; kandi omwomezi alikitaho omutima.”​—Omugambizi 7:2.

Amananu gali ngu busaho ekisobora kumarraho kimu obusaasi bwawe. Baitu baingi abaferiirwe abantu baabo bakyeroliire ngu kukora ebintu ebibaziibweho eruguru, kibakonyiire kuguma. Binu tibiri nibyo byonka ebisobora kukehya obusaasi. Baitu obworakora ebintu ebibaziibweho omu kicweka kinu nikisobora kukehya ha busaasi bwawe.

a Awake! terukuha buhabuzi ha by’obujanjabi bwona.