Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

Kasi Mukumanya?

Kasi Mukumanya?

Kasi Mukumanya?

Kasi ŵanthu ŵakalizganga nadi fyoliro pa nyifwa mu nyengo ya Yesu?

Baibolo likuyowoya kuti pa viphikiro ŵanthu ŵakalizganga fyoliro. (1 Mathemba 1:40; Yesaya 5:12; 30:29) Kweniso likuti fyoliro ŵakalizganga pa nyifwa. Ndipo ni fyoliro pera Baibolo likuti wakalizgikanga pa nyifwa. Makani Ghawemi gha Mateyu ghakuti muwusi Waciyuda wakamupempha Yesu kuti wakamucizgire mwana wake msungwana, uyo wakakhala pasingo pera. Kweni Yesu wakati wafika ku nyumba ya muwusi uyu, wakawona “ŵakulizga fyoliro na mzinda uli mu kapomezi,” cifukwa mwana wakaŵa kuti wafwa kale.—Mateyu 9:18, 23.

Kasi Mateyu wakalemba vyaunenesko kuti ŵanthu ŵakalizganga fyoliro pa nyifwa? Mung’anamuli munyake wa Baibolo William Barclay wakuti: “Kale, ku Romu, Girisi, Phoenicia, Asiriya na ku Palestina, para fyoliro walira, ŵanthu ŵakatenge kwacitika nyifwa panji soka.” Buku la Talmud, ilo muli mudauko wa Ŵayuda, likuti mu nyengo yakale nanga ni Muyuda mukavu comene para muwoli wake wafwa, wakacemanga ŵanthu ŵaŵiri ŵakulizga fyoliro na mwanakazi kuti ŵamovwireko kulira nyifwa ya muwoli wake. Munthu munyake wakulemba mdauko zina lake Flavius Josephus, wakati mu 67 C.E., ŵanthu mu Yerusalemu ŵati ŵapulika kuti Ŵaroma ŵapoka Jotapata mu Galileya, na kukoma ŵanthu ŵanandi, “ŵakuferwa ŵanandi ŵakalemba nchito ŵanthu ŵakulizga fyoliro kuti ŵakalizge pa nyifwa za ŵabali ŵawo.”

Kasi awo ŵakapayikika pamoza na Yesu ŵakabuda vici?

Baibolo likuti ŵanthu aŵa ŵakaŵa “ŵakupoka vyaŵene.” (Mateyu 27:38; Mariko 15:27) Madikishonare ghanyake ghakuti Malemba ghakugwiliskira nchito mazgu ghakupambana kuti ghapambaniske mtundu wa unkhungu. Lizgu Lacigiriki lakuti kleptes likung’anamura munkhungu uyo wakwiba mwakubisilizga kuti waleke kumanyikwa. Lizgu ili ndilo likalembeka pakulongosora unkhungu wa Yuda Isikariyoti, uyo wakibanga mwakubisilizga mu bokosi la ndalama la ŵasambiri. (Yohane 12:6) Kweni lizgu lakuti lestes, kanandi likalongosoranga vya munthu uyo wakwiba mwakucita kutimba ŵanthu, munthu uyo wakugalukira boma, panji munthu uyo wakulimbana na ŵasilikari ŵa boma. Ŵanthu awo ŵakapayikika pamoza na Yesu ŵakaŵa mu gulu laciŵiri ili. Nakuti yumoza wa iwo wakati: “Tikupokerathu ico nchakwenelera kwa ise cifukwa ca vinthu ivyo tikacita.” (Luka 23:41) Ici cikulongora kuti ŵakacita vinandi padera pa unkhungu.

Nga mbakupoka vyaŵene ŵaŵiri aŵa, Baraba wakuyowoyeka kuti wakaŵa lestes. (Yohane 18:40) Fundo yakuti Baraba wakaŵa munkhungu bweka yayi yikulongoreka makora pa Luka 23:19. Lemba ili likuti iyo “wakaponyeka mu gadi cifukwa ca cigaluka cinyake ico cikacitika mu msumba na kukoma munthu.”

Nangauli ŵaheni awo ŵakapayikika pamoza na Yesu ŵakaŵa ŵakupoka vyaŵene, kweni vingacitika kuti ŵakaŵaso ŵakugalukira boma panji nanga nkhukoma ŵanthu. Kwali ndimo vikaŵira kwali yayi, kweni Kazembe wa Ŵaroma Pontiyo Pilato wakawona kuti mbakwenelera kukomeka mwakucita kuŵapayika.