Konttenttiyaa bessa

Kesuwaa bessa

Irshshuwaa seelee keehi undduwaalettidaba. Issi issi seeliyawu gomppan DNA geetettiyaabay deˈees. Hegaadankka issi issi seelee harabata gaaccidi bawu koyiyo qumawu laammiyo ogee deˈees.

Deˈuwan Deˈiyaabatuppe Ay Tamaarana Danddayiyoo?

Deˈuwan Deˈiyaabatuppe Ay Tamaarana Danddayiyoo?

Nu yuushuwan deˈuwan deˈiyaabati diccoosona, qaaxxoosonanne yelettoosona. Eti saˈay pala loˈˈanaadan oottoosona. Qassi deˈuwan deˈiyaabata xeelliyaagan asay ha wodiyan kaseppe aaruwan darobaa erees. Deˈuwan deˈiyaabay ba doomettaabaa nuussi ay yootii? Kaallidi deˈiyaabata akeeka.

Deˈuwan deˈiyaabati undduwaalo gidiyoogee medhdhidaagee deˈiyoogaa bessees. Deˈuwan deˈiyaabay seele geetettiya suuppabaappe merettiis. Deˈuwan deˈiyaabay deˈanaadaaninne yelettanaadan, issi issi seelee daro undduwaalobaa oottana koshshees. Hegee deˈuwan deˈiya qeeribatussikka koshshees. Leemisuwawu, daabbuwaa uukkanawu maaddiya irshshuwaa seelee, deˈon deˈiya keehi guuttaba. Asaa seeliyaara geeddarssiyo wode, irshshuwaa seelee laafa milatana danddayees. SHin, ikka keehi undduwaalettidaba. Issi issi seeliyawu gomppan DNA geetettiyaabay deˈees. Hegaadankka issi issi seelee harabata gaaccidi bawu koyiyo qumawu laammiyo ogee deˈees. Qumay wurikko, seelee xiskkana haniyaabadan ba oosuwaa loddan oottees. Asay irshshuwaa issi sohuwan daro wodiyawu qosi wottidi, zaarettidi munaqawu goˈettana danddayiyoy hegaassa.

Saynttistteti asaa seeliyaabaa loytti eranawu, daro layttawu irshshuwaa seeliyaa xannaˈiiddi takkidosona. SHin hanno gakkanawukka eti eribeenna darobay deˈees. Siwiidine biittan CHalmerse Tekinoloje Yuniversttiyan deˈiya Rooz King giyo profeeseree azzaniiddi hagaadan giis: “Deˈuwan deˈiya irshshuwaa mala laafabaykka waani oottiyaakko xannaˈidi eranawu gidiyaagaa keena saynttistteti baawa”.

Deˈuwan deˈiya irshshuwaa mala laafabaykka hegaa keena undduwaalettidaba gidikko, hegee Medhdhidaagee deˈees gaada neeni qoppanaadan oottennee?

Deˈuwan deˈiyaabay deˈuwan deˈiyaaba xallaappe beettees. DNA giyoobay nukilotayd giyo molekiyuletuppe merettiis. Asaa seeliyawu issuwawu issuwawu 3.2 biiloone nukilotaydeti deˈoosona. Ha keemikaaleti issippe gayttidi medhdhiyo kooddee, inzaymetanne protineta waati medhdhanaakko seeliyaawu yootees.

Ha suuppa nukilotaydeti coo gayttidi likke kooddiyaa medhdhiyo qaaday, daro tiriilooniyaappe 1 kushe xalla gidiyoogaa saynttistteti yootoosona. Hegee mule hanana danddayennaba.

Saynttistteti deˈoy baynnabaappe deˈoy deˈiyoobaa medhdhanawu mule danddayibookkona.

Asaa deˈoy maalaaliyaaba. Nuuni deˈuwan kumetta ufayssaa demmanawu maaddiya, hara meretatussi baynna eeshshati nuussi deˈoosona. Nuussi oorattabaa medhdhiyo giday, issipetettaa duussaa qaraynne nuuyyo siyettiyaabaa qonccissiyo hiillay deˈees. Nuuni dumma dumma shonggaa, peenuwaa, cenggurssaanne meraa shaakki eridi ufayttana danddayoos. Nuuni sinttanaabaa halchchoos; qassi ufayssiyaa deˈuwaa demmanawu baaxetoos.

Neeyyo ay milatii? He eeshshati nuussi deˈiyoy, deˈuwawunne yeletawu eti koshshiyaaba gidiyo gishshatasseeyye, deˈoy nuna siiqiya medhdhidaagaappe imettidaba gidiyoogaa bessiyo gishshataassee?