Konttenttiyaa bessa

Kesuwaa bessa

XANNAˈIYO HUUPHE YOHUWAA 22

‘Geeshshatettaa Ogiyan’ Biyoogaa Aggoppa

‘Geeshshatettaa Ogiyan’ Biyoogaa Aggoppa

“Yan aaho ogee de7ana; ikka Geeshshatettaa Ogiyaa.”—ISI. 35:8.

MAZAMURE 31 Xoossaara Hemetta!

HA XINAATIYAN a

1-2. Baabiloonen deˈiya Ayhudati kuuyana koshshiyaabay aybee? (Izira 1:2-4)

 KAWOY erissuwaa yootiis! Baabiloonen 70 gidiya layttawu omooduwan takkida Ayhudati laˈa kiyidi bantta biittaa Israaˈeela guyye simmidosona. (Izira 1:2-4 nabbaba.) Hegaa oottana danddayiyay Yihoowa xalaala. Nuuni hegaadan giyoy aybissee? Baabilooneti omooddidoogeeta coo laˈa kessenna gishshataassa. (Isi. 14:4, 17) SHin Baabiloone kawotettay kunddin ooratti kawo gididaagee Ayhudati he biittaappe kiyana danddayiyoogaa yootiis. Hegaappe denddidaagan Ayhudati, ubba qassi so asaa ayssiyaageeti Baabilooneppe kiyanawu woy yan takkanawu kuuyana koshshiis. Hegee kuuyanawu keehi deexxiyaaba gidana danddayees. Aybissi?

2 Adussa ogiyaa hemettanawu daroti keehi cimennan aggokkona. Qassi Ayhudatuppe daroti Baabiloonen yelettido gishshawu yaappe hara sohuwan mule deˈi erokkona. Eti Israaˈeela biittaa bantta mayzza aawati deˈido biittadanappe attin, bantta biittadan qoppokkona. Amarida Ayhudati Baabiloonen keehi duretennan aggokkona; hegaa gishshawu injjetiya bantta keettaa woy bantta oosuwaa aggiyoogeenne meezetibeenna biittan deˈanaagee etassi metiyaaba gidana danddayees.

3. Israaˈeela biittaa simmiya Ayhudata Yihooway waati anjjanee?

3 Ammanettida Ayhudati Israaˈeela biittaa simmiyoogan demmiyo goˈˈay eti aggibayiyo aybippekka keehi aadhdhiyoogaa eridosona. Keehi gita anjjoy eta goynuwaara gayttidaba. Baabiloonen worddo xoossatussi goynniyo 50ppe dariya beeta maqidase deˈikkonne, he kataman Yihoowayyo goynniyo beeta maqidase baawa. Muuse Higgee yootiyoogaadan Israaˈeelati yarshshuwaa yarshshana danddayiyo sohoy yan baawa; qassi he yarshshota yarshshanawu qeese gididi oottiyaabi baawa. Hegaa bollikka, he kataman Yihoowa woy I kessido maaraa bonchchiya asaappe worddo xoossatuyyo goynniya asay keehi daro. Hegaa gishshawu, Yihoowa siiqiya daro shaˈu Ayhudati tumu goynuwaa zaarettidi essanawu bantta biitti simmanaagaa yeemottidosona.

4. Israaˈeela biittaa simmiya Ayhudatussi Yihooway qaalaa gelidobay aybee?

4 Baabilooneppe Israaˈeela biyo waayissiya ogee oyddu aginaa gidiyaagaa wurssana danddayikkonne, eti guyye simmiyo wode diggana danddayiyaaba milatiya ay xubiyaanne xayssanawu Yihooway qaalaa geliis. Isiyaasi hagaadan giis: “Bazzuwan GODAA ogiyaa giigissite; nu Xoossaayyo mela biittan aaho ogiyaa sitti oottite. . . . Moorettida ogee salallana; kirttaakirtto biittaikka dembbattana.” (Isi. 40:3, 4) Ane hagaa qoppa: bazzuwan deˈiya aaho ogiyaa, deretuppe gidduwan deˈiya dembbaa. Hegee manddariyaageeta ufayssana! Pudettaanne dugettaa woy deretun, deriyaa lanqqetun, wombban hemettiyoogaappe aaho ogiyan hemettiyoogee etassi waayissiyaaba gidenna. Hegee eti eesuwan gakkanaadankka oottees.

5. Leemiso hanotan Baabiloonanne Israaˈeela gidduwan deˈiya aaho ogiyaa sunttay aybee?

5 Ha wodiyan, aaho gidida daro ogetussi sunttay woy paydoy deˈees. Leemiso hanotan odettida aaho ogiyaa sunttaakka Isiyaasi yootiis. I hagaadan giis: “Yan aaho ogee de7ana; ikka Geeshshatettaa Ogiyaa geetettana. Geeshsha gidennaageeti he ogiyaara kanttokkona.” (Isi. 35:8) Beni wode deˈida Israaˈeelata ha qofay waati maaddidee? Qassi nuna ha wodiyan waati maaddii?

“GEESHSHATETTAA OGIYAA”—BENI WODIYAANINNE HA WODIYAN

6. Ha ogee geeshsha geetettidoy aybissee?

6 “Geeshshatettaa ogiyaa” giya sunttay aaho ogiyawu keehi loˈˈo suntta. Ha ogee geeshsha geetettidoy aybissee? Geeshsha gidenna asi, hegeekka pokkobaa oottiya, eeqawu goynniya woy hara gita nagaraa oottiya Ayhuda asi Israaˈeelan deˈanaadan paqqadettenna. Israaˈeela biittaa simmiya Ayhudati bantta Xoossawu ‘geeshsha asa’ gidana. (Zaa. 7:6) SHin hegaa giyoogee Baabiloone biittaa aggidi kiyidaageeti Yihoowa ufayssanawu laamettana koshshenna giyoogaa gidenna.

7. Ayhudatuppe daroti laammana koshshidobay aybee? Leemisuwaa yoota.

7 Qommoora qonccidaagaadan, daro Ayhudati Baabiloonen yelettidosona; qassi daroti Baabiloonetu qofaanne eti kessido maarata kaallennan aggokkona. Ayhudatuppe koyroogeeti Israaˈeela biittaa simmin daro layttaappe guyyiyan, etappe amaridaageeti eeqawu goynniya maccaasata ekkidoogaa Iziri eriis. (Kes. 34:15, 16; Izi. 9:1, 2) Guyyeppe, Biittaa Haariya Nahimee Israaˈeelan yelettida naati Ayhuda doonaa erennaagaa akeekidi maalaalettiis. (Zaa. 6:6, 7; Nah. 13:23, 24) He naati Xoossaa Qaalay xaafettido Ibraawetto doonaa akeekanawu danddayennaba gidikko, waatidi Yihoowa siiqananne goynnana danddayiyoonaa? (Izi. 10:3, 44) Hegaa gishshawu, Ayhudati gitaban laamettana koshshikkonne, eti tumu goynoy loddan loddan zaarettidi eqqido Israaˈeela biittan deˈiyo gishshawu laamettanawu daro metootennan aggana danddayoosona.—Nah. 8:8, 9.

Daro miiloone attuma asati, macca asatinne naati 1919 M.Lppe doommidi Gita Baabilooneppe kiyidi ‘Geeshshatettaa Ogiyan’ biyoogaa doommidosona (Mentto 8 xeella)

8. Daro wodiyaappe kase hanidabay ha wodiyan deˈiya nuna ufayssiyoy aybissee? (Koyro sinttan deˈiya misiliyaa xeella.)

8 Amaridaageeti hagaadan qoppana danddayoosona: ‘He ubbabay keehi ufayssiyaaba gidikkonne, Ayhudatuura gayttidaagan hanidabay daro layttaappe simmin ha wodiyan deˈiya nuna maaddii?’ Ee maaddees; ayssi giikko, nuuni oottiyoobaa ‘Geeshshatettaa Ogiyan’ hemettiyoogaara geeddarssana danddayoos. Nuuni tiyettidaageeta woy ‘hara dorssata’ gidin ‘Geeshshatettaa Ogiyan’ aggennan hemettana koshshees. Hegee nuuni ayyaanaabaa gannatiyan deˈanaadaaninne Kawotettay sinttappe ehaana anjjota demmanaadan oottana. b (Yoh. 10:16) Daro miiloone attuma asati, macca asatinne naati 1919 M.Lppe doommidi worddo haymaanootiyaa xaaxa waaxa qonccissiya Gita Baabiloonippe kiyidi leemiso hanotan odettida ogiyan hemettiyoogaa doommidosona. Neenikka etappe issuwaa gidennan aggakka. Asay he ogiyan biyoogaa 100 gidiya layttaappe kase doommikkonne, harati he ogiyaa giigissiyoogaa daro layttappe kase doommidosona.

OGIYAA GIIGISSIYOOGAA

9. Isiyaasa 57:14y yootiyoogaadan, ‘Geeshshatettaa Ogee’ waani giigidee?

9 Baabilooneppe aggidi kiyiya Ayhudata xubbiyaabay xayidoogaa Yihooway akeekiis. (Isiyaasa 57:14 nabbaba.) Ha wodiyan ‘Geeshshatettaa Ogee’ shin? Yihooway 1919ppe kase deˈiya daro xeetu layttatun Gita Baabiloonippe kiyiyo ogiyaa giigissanaadan maaddanawu Xoossawu yayyiya asata goˈettiis. (Isiyaasa 40:3ra gatta xeella.) Eti suure wozanay deˈiyo asay guyyeppe worddo haymaanootiyaappe kiyidi Yihoowa asaara awu goynnanaadan koshshiyaabaa oottidosona. He ‘ogiyaa oosuwawu’ koshshiyaabay aybee? Ogiyaa giigissanawu oottido amaridabata beˈa.

Xoossawu yayyiyaageeti 1919 M.Lppe kase daro xeetu layttawu Gita Baabiloonippe kiyiyo ogiyaa giigissiyoogan maaddidosona (Mentto 10-11 xeella)

10-11. Geeshsha Maxaafaa attamiyoogeenne birshshiyoogee Geeshsha Maxaafaa eray aakkanaadan waati maaddidee? (Misiliyaakka xeella.)

10 Attamiyoogaa. Geeshsha Maxaafay 1450 gakkanaashin kushiyan duuqetti xaafettiis. He oosoy daro wodiyaa wurssiis, qassi kushiyan duuqetti xaafettida Geeshsha Maxaafaa demmanawu meteesinne shammanawukka alˈˈo. SHin attamiyo maashineta goˈettidi Geeshsha Maxaafaa zaaretti zaaretti attamiyoogee Geeshsha Maxaafaa daruwaa giigissanawunne hegaa asawu gattanawu metootennaadan oottiis.

11 Birshshiyoogaa. Daro xeetu layttawu Geeshsha Maxaafay loytti tamaarida asa xallay akeekana danddayiyo Laatine doonan deˈees. SHin, maashiniyan attamiyoogee meeze gidido wode, Xoossawu yayyiyaageeti asay haasayiyo daro doonatun Geeshsha Maxaafaa birshshanawu minni oottidosona. Ha wodiyan Geeshsha Maxaafaa nabbabiyaageeti haymaanootiyaa kaalettiyaageeti tamaarissiyoobaa Geeshsha Maxaafay tumuppe tamaarissiyoobaara geeddarssana danddayoosona.

Xoossawu yayyiyaageeti Gita Baabiloonippe kiyiyo ogiyaa giigissiyoogan maaddidosona (Mentto 12-14 xeella) c

12-13. Geeshsha Maxaafaa tamaareti worddo haymaanootiyaa timirtteta qonccissiyoogaa 1835 heeran doommidoogaa bessiya leemisuwaa yoota.

12 Geeshsha Maxaafaa xannaˈanawu maaddiyaabata. Akeekanchcha Geeshsha Maxaafaa tamaareti Xoossaa Qaalaa nabbabidi darobaa eridosona. SHin Geeshsha Maxaafaa tamaareti eti eridobaa haratussi yootiyoogaa doommido wode haymaanootiyaa kaalettiyaageeti hanqqettidosona. Leemisuwawu, 1835 heeran, ashkke asati woosa keettati tamaarissiyo worddo timirtteta qonccissiya trakttiyaa attamissiyoogaa doommidosona.

13 Xoossawu yayyiya Heneri Girwu giyo bitanee hayqqidaageetu hanotaa qonccissiya trakttiyaa 1835 heeran giigissiis. Issi uri hayqqenna deˈuwaa demmana danddayiyoy awu Xoossay immikkoppe attin, daro woosa keettati tamaarissiyoogaadan I hayqqenna shemppoy deˈiyoogaa gididi yelettiyo gishshaassa gidennaagaa Geeshsha Maxaafaappe he trakttiyan qonccissiis. Woosa keettawu oottiya Jorj Istorza giyo issi bitanee 1837n baaburiyan biiddi he trakttiyaa demmiis. I hegaa nabbabidi keehi koshshiya tumaa demmidoogaa ammaniis. I eridobaa haratussi yootanawu qofaa qachchiis. Jorj Istorzi 1842n siyanawu keehi yeemoyiya huuphe yohuwan “Pilggana Koshshiya Oyshaa—Iitatussi Hayqqenna SHemppoy Deˈii?” giya kaalli kaalli shiiqiya haasaya haasayiis. Jorj Istorzappe tamaaridaageetuppe issoy CHarles Tez Raasila giyo yelagaa.

14. Ayyaanaabaa ogiyaa oosuwan kase oosettidabaappe Ishaa Raasilinne A laggeti ayba ogetun goˈettidonaa? (Misiliyaakka xeella.)

14 Ayyaanaabaa ogiyaa oosuwan kase oosettidabaappe Ishaa Raasilinne A laggeti ayba ogetun goˈettidonaa? Eti xannaˈiyo wode kase giigida qaalaa kochchata, konkkorddansetanne dumma dumma Geeshsha Maxaafaa birshshettata ubbaa goˈettoosona. Heneri Girwu, Jorj Istorzinne eta mala hara asati Geeshsha Maxaafaa pilggidoogaappe eti goˈettidosona. Ishaa Raasilinne A laggeti Geeshsha Maxaafaa qofaa qonccissiya daro maxaafatanne traktteta giigissiyoogan ayyaanaabaa ogiyaa oosuwaa minni oottidosona.

15. SHaˈanne uddufun xeetanne tammanne uddufunan hanida gitabay aybee?

15 Gita Baabiloona Xoossaa asaa haariyoogee 1919n attiis. He laytti, ‘ammanettida wozannaama ashkkaray’ oosuwaa doommiis; hegaappe denddidaagan ashkke asay ‘Geeshshatettaa Ogiyan’ biyoogaa doommiis. (Maa. 24:45-47) He ogiyaa giigissanawu harati beni oottidobay Yihoowanne A halchchuwaa xeelliyaagan gujjidi tamaaranawu he aaho ogiyan biyoogaa doommida asaa maaddiis. (Lee. 4:18) Qassi eti Yihooway azazidobaara maayettiya ogiyan deˈidosona. Yihooway ba asay koshshiya ubbaban issi kutti laamettanaadan naagibeenna. I ba asaa loddan loddan geeshshiis. (“ Yihooway Ba Asaa Loddan Loddan Geeshshees” giya saaxiniyaa xeella.) Nu oottiyo ubbaban Xoossaa ufayssiyo wode nuuni keehi ufayttana!—Qol. 1:10.

‘GEESHSHATETTAA OGEE’ HAˈˈIKKA DOOYA DEˈEES

16. “Geeshshatettaa Ogiyaa” giigissanawu 1919ppe doommidi oosettidabay aybee? (Isiyaasa 48:17; 60:17)

16 Ogee moorettennan takkanaadan ubbatoo oottana koshshiyaabay deˈees. Daro asay Gita Baabiloonippe kiyana mala “Geeshshatettaa Ogiyaa” oosoy 1919ppe doommidi hanno gakkanawu oosettiiddi deˈees. He wode sunttettida ammanettida wozannaama ashkkaray oosuwaa doommidi Geeshsha Maxaafaa tumaa tamaariyoogaa doommidaageeta maaddanawu giigida Geeshsha Maxaafaa xannaˈanawu maaddiya xuufiyaa 1921n giigissiis. He xuufee Zi Harp of Gad geetettees; guyyeppe hegee 36 doonatun usuppun miiloone gidiyaagaa keenay giigido gishshawu daroti hegaa goˈettidi tumaa tamaaridosona. Geeshsha Maxaafaa xannaˈissanawu maaddiya Merinawu Ufayttada Deˈa! giya loˈˈo xuufiyaa mata wode demmida. Ha wurssetta gallassatun nuuni ubbay ‘Geeshshatettaa Ogiyan’ aggennan hemettanaadan maaddanawu ayyaanaabaa qumaa ubbatoo giigissanaadan Yihooway ba dirijjitiyaa goˈettees.—Isiyaasa 48:17; 60:17 nabbaba.

17-18. ‘Geeshshatettaa Ogee’ nuna awa efii?

17 Issi uri Geeshsha Maxaafaa xannaˈiyoogaa doommidoy awude gidikkonne, ‘Geeshshatettaa Ogiyan’ hemettiyoogaa doommiis gaana danddayoos. Amaridaageeti guuttasaa hemettidi aaho ogiyaappe kiyidosona. Harati qassi bantta zawaa gakkanaashin aggennan hemettanawu murttidosona. He zaway aybee?

18 ‘Geeshshatettaa Ogee’ saluwaa biyo hidootay deˈiyoogeeta saluwan deˈiya ‘Xoossaa gannatiyawu’ efees. (Ajj. 2:7) He aaho ogee saˈaa laattiyo hidootay deˈiyoogeeta, ubba asay wottiyoobi baynnaagaa gidiyo Kiristtoosa 1,000 layttaa haaruwaa wurssettawu efees. Neeni ha wodiyan he aaho ogiyan hemettaydda deˈikko, guyye xeelloppa. Qassi ooratta alamiyaa gelin ne hemetay wurana gakkanaashin hemettiyoogaa aggoppa. Neeni yaa saruwan gakkanaadan amottoos.

MAZAMURE 24 Yihoowa Deriyaa Haayite

a Leemiso hanotan Baabilooneppe Israaˈeela efiya aaho ogiyaa Yihooway “Geeshshatettaa Ogiyaa” yaagiis. Yihooway ha wodiyan deˈiya ba asawu hegaadan ogiyaa giigissidee? Ee, giigissiis! Daro miiloone asay 1919 M.Lppe doommidi Gita Baabiloonippe kiyidi ‘Geeshshatettaa Ogiyan’ biyoogaa doommiis. Nuuni ubbay nu zawaa gakkanaashin he ogiyan aggennan hemettana koshshees.

c MISILIYAA QONCCISSUWAA: Ishaa Raasilinne A laggeti Geeshsha Maxaafaa xannaˈanawu maaddiya kase giigidabata goˈettidosona.