1-3. Ana yiwusyo yapi yakusaliwusya ŵandu pawile mundu, soni ana dini sikusajanga yatuli payiwusyoyi?

YIWUSYOYI yiŵele mkwalungasya mitwe ŵandu kwa yaka yejinji. Nambo yili yiwusyo yakusosekwa mnope. Yangali kandu kuti tuli ŵani, soni tukusatamaga kwapi, nambo yiwusyoyi yikusatukwayaga.

² Mu mtwe upitewu, twalijigenye kuti mbopesi ja ciwombolo ja Yesu Klistu jawugwile upile wakutama ni umi wangamala. Twalijigenyesoni kuti Baibulo jasasile mkanipaŵe kuti jiciyika ndaŵi jakuti, “ngasipapagwa ciwa.” (Ciunukuko 21:4) Nambope pandaŵi ajino wosope tukusawaga. Mwenye jwalunda Solomoni jwatite, “Pakuŵa ŵawumi akusamanyilila kuti caciwa.” (Mlaliki 9:5) Tukusalingalinga kuti tutameje ni umi welewu. Nambope, ngatukusamanyilila kuti cicitutendecela cici patuciwa.

³ Acanasi ŵetu pawile, tukusalilaga. Nambo mwine mpaka tuliwusyeje kuti: ‘Ana apite kwapi? Ana akulagasika? Ana akutulolela? Ana mpaka twakamucisye? Ana yicikombolekasoni kwawona?’ Dini syejinji pacilambopa sikusajanga yiwusyoyi mwakulekanganalekangana. Dini sine sikusajiganya kuti naga mundu akutenda yindu yambone cacijawula kwinani, nambo naga akutenda yakusakala cacijawula kukupya kumalo gakulagacisya. Dini sine sikusajiganya kuti paciwa mundu akusajawula kumalo ga misimu kukutama ni misimu ja  acinangolo ŵakwe. Soni dini sine sikusajiganya kuti ŵawe akusajawula kusi kwa cilambo kukwalamula, kaneko akusapagwasoni mpela mundu jwine kapena mpela cinyama.

4. Ana dini syejinji sikusakamulana pa cijiganyo capi cakwamba ciwa?

⁴ Nambo dinisi sikusakamulana pa cijiganyo cakuti cindu cine mwa mundu cikusakulupuka paciwa. Ciŵandika dini syosope, cinga syakala kapena sya moŵa agano sikusajiganya kuti tukusatama kwangamala mu litala line lyakwe tuli mkupakombola kulola, kupikana, soni kuganisya. Nambo, ana yeleyi mpaka yikombolece catuli? Tukusakombola kulola, kupikana, soni kuganisya ligongo lyakuti ututu wetu ukuseŵesya. Nambo patuwile, ututu wetu wangaseŵesya. Pali pangali ututu, ngaŵa mkupakombola kukumbucila, kuganisya, kupikana kapena kulola.

5, 6. Ana Baibulo jikusajiganya cici pakwamba mwaŵelele ŵawe?

⁵ Yayikusamtendecela mundu pawile nganiyiŵa yakusisika kwa Yehofa, Mkupanganya jwa ututu. Jwalakwe akusamanyilila yisyesyene yakwe, soni m’Baibulo, ŵasasile mwaŵelele ŵawe. Cijiganyo cakupikanika cenene cili cakuti: Mundu pawile akusaŵa kuti kwangali. Ciwa cili ungakola umi. Ŵawe ngakusalola, kupikana kapena kuganisya. Pangali cindu cine cakwe cacikusakulupuka paciwile ciluci. M’weji nganitukola msimu wangawa. *

⁶ Solomoni paŵayimanyi kuti ŵaumi akusamanyilila kuti caciwa, jwalakwe ŵalembilesoni kuti: “Nambo pakwamba ya ŵawe, pangalikose cakusacimanyilila.” Jwalakwe ŵajendelecele kusala usyesyene welewu kuti ŵawe ngaŵa mkumnonyela kapena kum’ŵenga mundu, soni kuti “kwangali masengo kapena ganisya kapena kumanyilila, kapena lunda kumalembe.” (Mlaliki 9:5, 6, 10) Soni Salimo 146:4 jikusasala kuti  pawile mundu, “yaganisya mu mtima mwakwe yikusamalaga.” M’weji tukusawaga, soni pangali cilicose cacikusakulupuka patuwile. Umi wetuwu uli mpela lilamba lya kandulo (kapena kuti vela). Naga lilambalyo lisimile, lyangajawula kulikose. Likusaŵa kuti kwangali.

7. Ana Yesu ŵalandenye ciwa ni cici?

⁷ Yesu ŵasasile mwaŵelele ŵawe. Ndaŵi jine Yesu ŵapikene kuti Lasalo mjakwe juŵammanyililaga mnope juwile. Kaneko Yesu ŵasalile ŵakulijiganya ŵakwe kuti: “Mjetu Lasalo agonile lugono.” Nambo ŵakulijiganya ŵala ŵaganisyaga kuti Yesu akugopolela kuti Lasalo atenda kupumula kuti apone cenene ku ulwele wakwe. Nambo ngaŵa kuti ni yaŵagopolelaga Yesu. Yesu ŵasalile kuti: “Lasalo awile.” (Yohane 11:11-14) Alole kuti Yesu ŵalandenye ciwa ni lugono. Lasalo nganaŵa kwinani kapena ku moto. Jwalakwe nganaŵa ni malayika kapena acinangolo ŵakwe. Lasalo nganapagwasoni mpela mundu jwine. Jwalakwe ŵagonile muciwa, mpela mwayikusaŵela mundu pagonile mnope lugono lwangasagamila cilicose. Malemba ganesoni gakusalandanya ciwa ni lugono. Mwambone, Yesu mkanajimusye mwanace juŵawile, jwalakwe ŵasasile kuti, “mwanaceju nganawa agambile kugona lugono basi.”—Matayo 9:24.

8. Ana tukusamanyilila catuli kuti nganiliŵa lisosa lya Mlungu kuti ŵandu aweje?

⁸ Ana lyaliji lisosa lya Mlungu kuti ŵandu aweje? Iyayi! Yehofa ŵampangenye mundu kuti atamaje pacilambo kwangamala. Mpela mwatulijiganyisye kala m’bukuji, Mlungu ŵaŵisile liŵasa lyandanda mu paladaiso jwakusalala. Jwalakwe ŵapele umi wamnama. Yehofa ŵasoselaga yambone. Ana  pana nangolo jwakusasakaga kuti ŵanace ŵakwe alajeje ni ucekulu, soni ciwa? Iyayi, pangali! Yehofa ŵanonyelaga ŵanace ŵakwe ni ŵasakaga kuti ajendelecele kuŵa ŵakusengwa pacilambo capasi. Pakwamba ya ŵandu, Baibulo jikusasala kuti: “[Yehofa] ŵapele ŵandu mtima ŵakutama ni umi kwangamala.” (Mlaliki 3:11) Mlungu ŵatupele mtima wakusacilila kutama ni umi kwangamala. Soni jwalakwe atesile yakomboleka kuti yeleyi yikombolece.

9. Ana Yehofa ŵamlekasisye cici Adamu, soni ligongo cici lilamusi lyeleli lyaliji lyangasawusya kulikuya?

⁹ Sano, ligongo cici ŵandu akusawaga? Kuti tumanyilile kwanga kwakwe, kwende tulole yayatendekwe kalakala pandaŵi jele pacilambopa paliji jwamlume jumo, soni jwamkongwe jumo. Baibulo jikusasala kuti Yehofa “ŵayimelesye mumgundamo yitela yakulekanganalekangana yakusalala, ya yisogosi yakunong’a.” (Genesis 2:9) Nambo paliji cindu cimo caŵalekasisye. Yehofa ŵamsalile Adamu kuti: “Mlyeje yisogosi yacitela cilicose ca mu mgundamu. Nambo mkasimlya yisogosi ya citela cakumanyisya yindu yambone ni yakusakala. Mkasimlya yisogosi ya cele citelaco. Naga timlye, palisiku litimcilyalo timciwa.” (Genesis 2:16, 17) Lilamusili nganiliŵa lyakusawusya kulikuya. Paliji pana yitela yejinji yakalyaga Adamu ni Hawa. Nambo lilamusili lyapele upile wekulungwa wakulosya kuti akusayamicila Mlungu jwaŵapele yiliyose, kupwatikapo umi wamnama. Kupikanila kwawo kukalosisye kuti akusacimbicisya ulamusi wa Atati ŵawo ŵakwinani, soni kuti akusawusakaga ulamusi wakwe wacinonyelo.

10, 11. (a) Ana liŵasa lyandanda lyalepele catuli kumpikanila Mlungu? (b) Ligongo cici ungapikanila wa Adamu ni Hawa waliji ngani jekulungwa?

¹⁰ Nambo yakutesya canasa yaliji yakuti liŵasa lyandandali lyasagwile kuti likampikanila Yehofa. Paŵaŵecetaga kupitila mu lijoka, Satana ŵam’wusisye Hawa kuti: “Ana yakuwona kuti Mlungu ŵatite mkasilya cisogosi ca yitela yiliyose mu mgunda muno?” Hawa ŵajanjile kuti: “Tukomboleka kulya yisogosi ya yitela yiliyose mu mgunda muno. Nambo kuleka citela cacili pasikati pakwe, Mlungu ŵatusalile kuti tukalya yisogosi ya m’citela celeco, nipo ngatukwenela atamose kuyikwaya ligongo lyakuti naga tukutenda m’yoyo tuciwa.”—Genesis 3:1-3.

¹¹ Nambo Satana ŵatite, “Iyayi, yeleyo ngaŵa m’yoyo, kuwa ngasim’wa. Mlungu akumanyilila kuti, katema katimcilya yisogosi yeleyi, meso genu tigaciwuguka ni timciŵa mpela mwaŵelele Mlungujo timcimanyilila yindu yambone  ni yakusakala.” (Genesis 3:4, 5) Satana ŵasakaga kuti Hawa akulupilile kuti mpaka yindu yimjendele cenene mwakulya cisogosi caŵamlekasisye. Yaŵasakaga Satana ni yakuti Hawa alisagulileje yindu yambone kapena yakusakala, jwalakwe komboleka kutenda yakusaka. Satana ŵakanile yaŵasasile Yehofa yakuti paciŵa yakusawusya naga akulya cisogosico. Hawa ŵamkulupilile Satana. M’yoyo jwalakwe ŵajigele cisogosico ni kulya. Ŵajigelesoni cine kuja kwapa ŵamkwakwe, nombe nawo ŵalile. Ngaŵa kuti jemanjaji ŵatendaga yindu yanganayimanyililaga. Ŵamanyililaga kuti akutenda yindu yaŵalekasisye Mlungu. Ligongo lyakuti ŵalile cisogosico, jemanjaji ŵakasile lilamusi lyakupikanika cenene, soni lyangasawusya kulikuya. Jemanjaji ŵalosisye kuti ngakucimbicisya Atati ŵawo ŵakwinani, soni ulamusi wakwe.  Ligongo lyakulepela kumcimbicisya Mkupanganya jwawo jwacinonyelo, ŵaliji ŵangali cakulikululucila cilicose!

12. Ana cici campaka citukamucisye kupikanicisya mwaŵapikanile Yehofa, Adamu ni Hawa panganampikanila?

¹² Tuwanicisye m’yi: Ana mpaka apikane wuli naga mwanace jwaŵele mkumlela alesile kwapikanila, soni ngakwanonyela? Yeleyi mpaka yapwetece mnope mumtima. M’yoyo, aganisye muyampwetecele Yehofa mumtima Adamu ni Hawa panganampikanila.

13. Ana Yehofa ŵaŵecete kuti Adamu cicimtendecela cici pacaciwa, soni yeleyi yagopolelaga cici?

¹³ Yehofa nganasosekwa kwakunda Adamu ni Hawa ŵangapikanilawo kuŵa cijumi. Jemanjajo ŵawile mpela mwaŵasalile. Adamu ni Hawa kwangali. Jemanjajo nganajawula kumalo ga misimu. Tukumanyilila yeleyi ligongo lya maloŵe gaŵaŵecete Yehofa kwa Adamu ali atesile yindu mwangapikanila. Mlungu ŵatite: “timciwujila kwitaka kumwatyocele. Nampanganyisye kutyocela kwitaka, kwitaka kukoko timciwujila.” (Genesis 3:19) Mlungu ŵampanganyisye Adamu kutyocela kwitaka. (Genesis 2:7) Mkanampanganye, jwalakwe kwaliji kwangali. M’yoyo, Yehofa paŵasasile kuti Adamu caciwujila kwitaka, ŵagopolelaga kuti Adamujo kuciŵa kuli kwangali mpela pandanda. Adamu ngasakola umi mpela mwalikusaŵela litaka lyaŵalikamulicisye masengo pakumpanganya.

14. Ana tukusawaga ligongo cici?

¹⁴ Adamu ni Hawa akaliji cijumi mpaka lelo, nambo ŵawile ligongo mwamele ŵasagwile kuti akampikanila Mlungu. M’yoyo jemanjajo ŵalemwisye. M’weji tukusawaga ligongo lyakuti Adamu ŵapelele ŵanace ŵakwe ulemwa, soni ciwa. (Aloma 5:12) Ulemwa uli mpela cilwele cakogoya cakupagwa naco cakuti pangali jwalijose jwampaka aciŵambale. Yakuyicisya ya ulemwa yili ciwa, cacili malweso. Ciwa cili mmagongo, ngaŵaga mjetu. (1 Akolinto 15:26) Tuli ŵakusengwa mnope ligongo Yehofa ŵapelece ciwombolo cakutukulupusya kwa mmagongo jwakogoyaju!

15. Ligongo cici kumanyilila yisyesyene ya ŵawe kuli kwakutondoya?

¹⁵ Yajikusajiganya Baibulo pakwamba ya mwaŵelele ŵawe yili yakutondoya. Mpela mwatuyiwonele, ŵawe ŵangapikana kupweteka. Ngatukusosekwa kwajogopa, ligongo ngaŵa mkutuwulasya. Jemanjajo ngakusosekwa cikamucisyo cetu, soni ngaŵa mkutukamucisya. Yili yangakomboleka kuŵeceta nawo, nombe nawo ngaŵa mkutuŵecetekasya. Acimlongola ŵa dini akusalambusya kuti mpaka ŵakamucisye ŵandu ŵawile. Ŵandu ŵakusakulupilila akusiŵapaga mbiya acimlongolaŵa. Nambo kumanyilila yisyesyene yakwe kukusatukamucisya kuti ŵakwiganya yawunamiŵa akatulambusya.

16. Ana jwakusayicisya yijiganyo ya dini syejinji ali ŵani, soni akusatenda yeleyi catuli?

¹⁶ Ana dini syejinji sikusakamulana ni yajikusajiganya Baibulo pakwamba ya ŵawe? Iyayi. Ligongo cici? Ligongo lyakuti Satana ni jwakusayicisya yijiganyo yawo. Jwalakwe akusakamulicisya masengo dinisi pakusaka kwatendekasya ŵandu kulupilila kuti pawile, cacija kutama kumalo ga misimu. Satana akusalambusya yeleyi, soni yindu yine pakusaka kwalekanganya ŵandu ni Yehofa Mlungu. Catuli?

17. Ligongo cici cijiganyo cakuti Yehofa akusalagasya ŵandu ni moto kwangamala cangamcimbicisya jwalakwe?

¹⁷ Mpela mwatuyiwonele kala, dini sine sikusajiganya kuti naga mundu ŵatendaga yakusakala, pawile akusajawula kumalo ga cilangali ca moto kwakusalagasika ndaŵi syosope. Cijiganyo celeci cangacimbicisya Mlungu. Yehofa ali Mlungu jwacinonyelo ni ngaŵa mkwalagasya ŵandu camti m’yiyi. (1 Yohane 4:8) Ana mpaka am’wone wuli mundu jwakumjoca makono mwanagwe ligongo lyakuti atesile cakulemwa? Ana mpaka amcimbicisye jwele munduju? Soni, ana mpaka asace kuti aŵe mjawo? Iyayi! Mwangakayicila mpaka aganisye kuti ali mundu jwangalwe mnope. M’yoyo, Satana akusaka kuti tukulupilileje kuti Yehofa akusalagasya ŵandu ni moto kwangamala.

18. Ana kutindiŵalila ŵawe kukusatyocela pa unami wapi wa dini?

 ¹⁸ Satana akusakamulicisyasoni masengo dini sine pakwiganya kuti pawile mundu akusaŵa msimu ŵatukusosekwa kuwucimbisya. Mwakamulana ni cijiganyoci, misimu ja ŵawe mpaka jiŵe acimjetu kapena acimmagongo ŵetu ŵakogoya mnope. Ŵandu ŵajinji akusakulupilila unami welewu. Akusajogopa, soni kwatindiŵalila ŵawe. Mwakulekangana ni yeleyi, Baibulo jikusajiganya kuti ŵawe ali m’lugono, soni tukusosekwa kumtindiŵalilaga Mlungu jusyesyene, jwali Yehofa, Mkupanganya jwetu, jwakusatupa yatukusasosecela.—Ciunukuko 4:11.

19. Ana kumanyilila yisyesyene yakwamba ciwa kukusatukamucisya kupikanicisya cijiganyo capi ca m’Baibulo?

¹⁹ Kumanyilila yisyesyene yakwamba ŵawe kukusatukacisya kuti tuŵambale unami wa dini. Kukusakamucisyasoni kupikanicisya yijiganyo yine ya m’Baibulo. Mwambone, pamanyilile kuti ŵandu ŵawe ngakusajawula kumalo ga misimu, cilanga ca umi wangamala mu paladaiso pacilambo capasi cikusaŵa cisyesyene kwa wawojo.

20. Ana mtwe wakuyicisya ucijanga ciwusyo capi?

²⁰ Kalakalako, mundu jwakulungama Yobu jwawusisye kuti: “Ali awile mundu, ana cacikolasoni umi?” (Yobu 14:14) Ana mundu jwam’we jwakugona mu ciwa mpaka akolesoni umi? Yajikusajiganya Baibulo panganiji yili yakutondoya mnope, mpela mwacituyiwonele mu mtwe wakuyicisya.