Ajawule pa ndandanda

Ajawule pa ndandanda wa yindu

Ana Baibulo Jikusasala Yamtuli?

Ana Baibulo Jikusasala Yamtuli?

“Amu ni mwele Mlungu muŵayipanganyichisye yindu ya kwinani ni ya pa chilambo chapasi.” (Genesesi 2:4) Yeleyi ni yajikusasala Baibulo pakwamba mwayatandile yindu ya pachilambo chapasichi. Ana yajikusasala Baibulo yikusakamulana ni yakusapata ŵasayansi? Aganichisye yindu yakuyichisyayi.

Pandanda: Ŵapanganyisye kwinani ni chilambo chapasi

Ana yindu yakwinani soni yapachilambo nganiyikola ndanda jakwe?

Pa Genesesi 1:1 pakusati: “Pandanda Mlungu ŵapanganyisye kwinani ni chilambo chapasi.”

Mkanichiyiche chaka cha 1950, ŵasayansi ŵakumanyika mnope ŵakulupililaga kuti yindu yakwinani soni yapachilambo yapali kutandila kalakala. Nambo mwakamulana ni yapatile ŵasayansi ŵajinji pachangakaŵapa, yikulosya kuti yeleyi yili yaunami. Jemanjaji akusaŵecheta kuti chilambochi soni kwinani pana pichatandile.

Ana pandanda chilambo chapasi chawonekaga uli?

Pa Genesesi 1:2, 9 pakusasala kuti kalakala chilambo chapasichi chaliji “changali upanganyikwe wine uliwose soni chaliji changali kandu kalikose” mwamti chagambile kugumbala ni mesi.

Masiku aganosoni ŵasayansi akusakamulana ni yeleyi. Jwasayansi jwakulola yaumi lina lyakwe Patrick Shih, jwasasile kuti pandanda chilambo chapasichi “nganichikola mpweya wa oxygen . . . soni nganichikola kawoneche kasyesyene.” Nombe najo magasini jine jakusala ya yindu yakwiwunde jasasile kuti: “Kuwungunya kwakutendekwe pachangakaŵapa, kulosisye kuti kala chilambochi chaliji chegumbale ni mesi soni komboleka kuti nganichikola mkuli.”

Ana mkupita kwa ndaŵi kwinani kwachenjile chamtuli?

Pa Genesesi 1:3-5 pakusalosya kuti lilanguka palyatandite kuwonechela kwinani, nganiliyikaga pachilambo chapasi. Nambo mkupita kwa ndaŵi lyuŵa soni mwesi yatandite kuwonechela.—Genesis 1:14-18.

Baibulo jangasala kuti yaumi yosope yapanganyidwe masiku 6 ga maawala 24

Ŵakuwungunya ŵane ŵasasile kuti pandanda kwinaniku kwapali yindu yayalepelekasyaga kuti lilanguka liyiche pachilambo chapasi. Jemanjaji ŵatite: “Mpweya ŵakolanjikwa kuti methane wagumbele pachilambopa” nambo mkupita kwa ndaŵi “mpweyawu ŵatyosile mwamti kwinani kwalangwiche.”—Smithsonian Environmental Research Center.

Ana chaumi chandanda kusimanikwa pachilambo chili chichi?

Pa Genesesi 1:20-27 pakusasala kuti Mlungu ŵapanganyisye somba, yijuni, yinyama soni pambesi pakwe ŵapanganyisye ŵandu. Ŵasayansi akusakulupilila kuti somba jili jandanda kusimanikwa pachilambopa kaneko yinyama, pambesi pakwe ŵandu.

Baibulo jangasala chilichose naga yaumi yikusachengaga kawoneche mkupita kwa ndaŵi

Ana Baibulo Jangasala Yindu Yapi?

Ŵandu ŵane akusasala kuti Baibulo ngajikusakamulana ni yindu yapatile ŵasayansi masiku agano. Nambo yisyesyene yakwe yili yakuti, jemanjaji akusasala yeleyi ligongo lyakuti ngakusajipikanichisya Baibulo.

Baibulo jangasala kuti chilambochi chigambile kutama yaka 6,000 basi.

Mmalomwakwe jikusasala kuti “pandanda” kwinani soni chilambo chapasi yapanganyidwe. (Genesesi 1:1) Nambo Baibulo jangasala kuti yeleyi yatendekwe chakachi.

Baibulo jangasala kuti yaumi yosope yapanganyidwe masiku 6 ga maawala 24.

Mmalomwakwe jikusakamulichisya masengo maloŵe gakuti “lisiku” pakusala ya ulewu wa ndaŵi. Mwachisyasyo, ndaŵi jele Mlungu ŵapanganyisye chilambo chapasi soni yaumi akusajikolanga kuti “lisiku lyele Yehofa * ŵapanganyisye chilambo chapasi ni kwinani.” (Genesesi 2:4, NWT.) Ndaŵiji jikupwatikapo masiku 6 gakupanganya yindu gakugasala mu Genesesi chaputala 1. Myoyo lisiku lililyose pamasiku 6 gele Mlungu ŵaŵele ali mkupanganya chilambochi soni yaumi yosope, mpaka gagopolele ndaŵi jelewu jaŵaŵele ali mkupanganya yinduyi.

Baibulo jangasala chilichose naga yaumi yikusachengaga kawoneche mkupita kwa ndaŵi.

Buku ja Genesesi jikusasala kuti yinyama yapanganyidwe mwakamulana ni “mitundu” jakwe. (Genesesi 1:24, 25) Maloŵe ga m’Baibulo gakuti “mitundu” nganigaŵa ga sayansi. Nambo gakulosya kuti mu mtundu umo wa yaumi mpaka mukopoche yaumi yakuwoneka mwakulekanganalekangana. Yayikugopolela kuti mumtundu umo wa yinyama mpaka musimanikwe yinyama yakuwoneka mwakulekangana. Yeleyi yikulosya kuti mkupita kwa ndaŵi mpaka yikomboleche yinyama ya mtundu umo kuchenga ni kulekanganaga kawoneche kakwe.

Ana akuganisya uli?

Mpela mwatuyiwonele, Baibulo jasasile mwangasawusya soni mwakulondola mwachatandile chilambo, mwachawonechelaga chilambo chapasi soni mwayatandile yaumi. Ana yeleyi ngayikwatendekasya kuganisya kuti Baibulo mpaka jisalesoni naga pana juŵapanganyisye yindu yosopeyi? Buku jine (Encyclopædia Britannica) jasasile kuti, “Mfundo jakuti yaumi yatyochele kwa jwine jwakwe jwamkulungwa kupunda ŵandu, jikusakamulana ni yapatile ŵasayansi masiku agano.” *

^ Mwakamulana ni yajikusasala Baibulo, Yehofa lili lina lya Mlungu.

^ Buku ja Encyclopædia Britannica ngajikusasala kuti apali juŵapanganyisye yaumi.