Ajawule pa ndandanda

Ajawule pa ndandanda wa yindu

NGANI JAKULIJIGANYA 22

Kwende Tupitilisye Kwenda pa “Msewu Weswela”

Kwende Tupitilisye Kwenda pa “Msewu Weswela”

“Kweleko tikuchiŵa msewu wekulungwa, . . . ‘Msewu Weswela.’”—YES. 35:8.

NYIMBO NA. 31 Ajendeje ni Mlungu!

YACHITULIJIGANYE a

1-2. Ana Ayuda ŵaŵatamaga ku Babulo ŵasosekwaga kusagula chindu chapi chakusosekwa mnope? (Esala 1:2-4)

 PAPELECHEDWE chimanyisyo chakuti Ayuda ŵaŵaliji ku ukapolo ku Babulo kwa yaka 70 ŵaliji ŵagopoka kuwujila kumangwawo. (Aŵalanje Esala 1:2-4.) Yeleyitu yakomboleche ligongo lya Yehofa. Ligongo chichi tukuŵecheta myoyo? Ligongo lyakuti Ababulo nganakundaga kwagopola achikapolo. (Yes. 14:4, 17) Nambo msinda wa Babulo uli ugomechedwe, mwenye jwine jwatandite kulamulila ni jwasalile Ayuda kuti awujileje ku chilambo chakumangwawo. Yakuyichisya yakwe yaliji yakuti Myuda jwalijose, mnopemnope mitwe ja maŵasa ŵasosekwaga kusagula kutyoka m’chilambomo kapena kutama mmomo. Nambotu kuti mundu asagule kutyoka m’chilambochi jaliji ngani jekulungwa. Ligongo chichi tukuti myoyo?

2 Ŵajinji mwa jemanjaji ŵaliji ŵakalambale mwamti yaliji yakusawusya kuti ajende ulendo wekulungwa mnopewu. Nambosoni Ayuda ŵajinji ŵapagwile ku Babulo, mwamti ŵakuwonaga kuti ni kwakuli kumangwawo. Kwa jemanjaji, ku Isalayeli ŵakuwonaga kuŵa kumangwawo achinangolo ŵawo. Nambosoni Ayuda ŵane ŵaŵaliji ku Babulo ŵaliji ŵakusichila mnope. Myoyo jemanjaji ŵayiwonaga kuŵa yakusawusya kuleka nyumba syambone syaŵatamaga soni mabisinesi gawo nikuja kutama m’chilambo chele nganachimanyililaga chenene.

3. Ana Yehofa ŵapele upile wamtuli Ayuda ŵaŵawujile ku Isalayeli?

3 Kwa Ayuda ŵakulupichika, kuwujila ku Isalayeli chaliji chindu chakusosekwa mnope kupunda yakusawusya yakasimene nayo pa ulendowo. Chindu chakusosekwa mnope chaliji upile wakuja kutandilasoni kumtumichila Yehofa. Atamose kuti ku Babulo kwapali malo gakupunda 50 gakulambilila milungu jaunami, nambope kwaliji kwangali malo gakumtindiŵalila Yehofa. Kwaliji kwangalisoni malo gakupelechela mbopesi mwakamulana ni Chilamusi cha Mose soni kwaliji kwangali ŵakutaga mbopesi ŵakakamulaga masengoga. Konjechesya pelepa, ku Babulo kwapalisoni ŵandu ŵajinji ŵaŵalambilaga milungu jaunami kulekangana ni ŵandu ŵaŵamtumichilaga Mlungu jwakuwona. Myoyo Ayuda ŵakulupichika masausande gejinji ŵaliji ŵakusachilila kuwujila kumangwawo ni chakulinga chakuti akatandilesoni kulambila kweswela.

4. Ana Yehofa ŵasalile chichi Ayuda paulendo wawo wakuwujila ku Isalayeli?

4 Ayisalayeli akasimene ni yakusawusya chiŵandika myesi mcheche pa ulendo wawo wakutyoka ku Babulo kwawula ku Isalayeli. Nambo Yehofa jwasalile kuti chatyosye chindu chilichose chachikalepelekasisye kuwujila ku Isalayeli. Yesaya, jwalembile kuti, “Linganyani Litala lya AMBUJE mwitinji, Kolosyani litala lya Mlungu jwetu mchipululu. . . . Litumbi ni chikwesya chilichose ayitulusye. Chilambo chesokochesokoche ni yikwesya ayitende yiŵe ya tyatyatya.” (Yes. 40:3, 4) Agambe kuganichisya muwawonechelaga msewuwu kuti wapitile m’chipululu nambo wangali chikwesya chilichose. Myoyo ŵandu ŵakwenda mumsewuwu ŵasangalalaga. Yaliji yangasawusya kwa jemanjaji kwenda mumsewu wagoloka kulekangana ni matala ga m’matumbi soni mmalambo. Mwamtisoni lyaliji litala lyachitema.

5. Ana msewu wakutyochela ku Babulo kwawula ku Isalayeli wakwete lina lyamtuli?

5 Masiku agano, misewu jekulungwakulungwa jikusakolagasoni lina kapena nambala. Msewu wakuwanichisya waŵawusasile Yesaya ukwetesoni lina. Pakwamba ya lina lya msewuwu tukusaŵalanga kuti, “Kweleko tikuchiŵa msewu wekulungwa utachiwukolanga kuti, ‘Msewu Weswela.’ Ŵakulemwa ngasapita mu msewumo.” (Yes. 35:8) Ana yeleyi yagopolelaga chichi kwa Ayisalayeli ŵaŵajawulaga ku chilambo chakumangwawo? Nambosoni yeleyi yikugopolela chichi kwa m’weji masiku agano?

“MSEWU WESWELA” MMASIKU GAKALA NAMBOSONI APANO

6. Ana ligongo chichi msewuwu ŵawukolangaga kuti weswela?

6 Lina lyakuti “Msewu Weswela” lyaliji lina lyambone mnope lya msewu wekulungwa. Ligongo chichi msewuwu ŵawukolangaga kuti weswela? Yaliji myoyo ligongo lyakuti Myuda jwalijose ‘Jwakulemwa’ juŵatendaga yachikululu, kulambila milungu jaunami kapena yakulemwa yine yekulungwakulungwa nganakundidwaga kupita mu msewu wakwawula ku Isalayeliwu. Ayuda ŵaŵawujilaga ku Isalayeli ŵasosekwaga kuŵa “ŵaswela, NWT.” (Det. 7:6) Yeleyi yagopolelaga kuti Ayudaŵa ŵasosekwaga kuchenga ndamo syawo kuti amsangalasyeje Yehofa.

7. Ana ni yindu yine yapi yiŵasosekwaga kuchenga Ayuda? Apeleche chisyasyo.

7 Mpela mwatuŵechetele kala, Ayuda ŵajinji ŵapagwile ku Babulo, mwamti ŵasyoŵelele ndamo sya ku Babulo. Pali pamasile yaka yejinji gulu jandanda ja Ayuda jili jiwujile ku Isalayeli, Esala ŵayikopochele kuti Ayuda ŵajinji ŵaliji ali alombele ŵandu ŵanganamtumichilaga Mlungu. (Eks. 34:15, 16; Esa. 9:1, 2) Kaneko Nehemiya jwadandawile ali amanyilile kuti ŵanache ŵajinji ŵaŵapagwile ku Isalayeli nganamanyililaga chiŵecheto cha Chiyuda. (Det. 6:6, 7; Neh. 13:23, 24) Ana ŵanache ŵeleŵa akamnonyele soni kumtumichila Yehofa chamtuli chitamilecho ali ngakumanyilila chiŵecheto cha Chihebeli chiŵakamulichisye masengo pakulemba maloŵe ga Mlungu? (Esa. 10:3, 44) Myoyo Ayudaŵa ŵasosekwaga kuchenga. Nambo kuchenga kweleku kukajesile chenene pali ku Isalayeli kwele kulambila kwakuwona kwaliji kuli mkuwujila panandipanandi.—Neh. 8:8, 9.

Kutandila mu 1919, ŵandu ŵajinji kupwatikapo achalume, achakongwe soni ŵanache aŵele ali mkukopoka mu Babulo Jwamkulungwa ni kutanda kwenda pa “Msewu Weswela” (Alole ndime 8)

8. Ligongo chichi yindu yayatendekwe yaka yejinji munyumamo yili yakutesya chidwi masiku agano? (Alole chiwulili cha pachikuto.)

8 Ŵandu ŵane mpaka aŵecheteje kuti ‘yeleyi yili yakutesya chidwi. Ana yindu yakuti yatendechele Ayuda kalakala m’weji yikutukwaya chamtuli masiku agano?’ Kusala yisyene yikutukwaya ligongo yatukutenda masiku agano yili mpela kuti tukwenda pa “Msewu Weswela.” Myoyo chinga tuli ŵasagulwe kapena “ŵangondolo sine” tukusosekwa kupitilisya kwenda pa “Msewu Weswela” yayikutukamuchisya kuŵa mu paladaiso jwausimu nambosoni yayichitukamuchisya kupata yindu yambone msogolo. b (Yoh. 10:16) Kutandila mu 1919 C.E., ŵandu mamiliyoni gejinji aŵele ali mkukopoka mu Babulo Jwamkulungwa jwali ulamusi wa pachilambo chosope wa dini jaunami. Jemanjaji ŵatandite kwenda pa msewu wakuwanichisyawu. Mwangakayichila jemanja ali mu guluji. Atamose kuti msewuwu wawugulidwe yaka 100 yayipiteyo, nambo masengo gakulinganya msewuwu gatandite yaka yejinji munyumamo.

KULINGANYA MSEWU

9. Mwakamulana ni Yesaya 57:14, ana masengo gakulinganya “Msewu Weswela” gakamulidwe chamtuli?

9 Kuti Ayuda atyoche ku Babulo, Yehofa ŵayiweni kuti akusosekwa kutyosya yakusawusya yosope yayikasokonasisye kwenda pa msewuwo. (Aŵalanje Yesaya 57:14.) Nambi uli pakwamba ya “Msewu Weswela” wa masiku agano? Kwa yaka ma 100 gejinji mkanichiyiche chaka cha 1919, Yehofa jwatandite kwakamulichisya masengo achalume ŵaŵamchimbichisyaga jwalakwe kuti akamule masengo gakulinganya msewuwu ni chakulinga chakuti ŵakamuchisye ŵandu kukopoka mu Babulo Jwamkulungwa. (Alole Yesaya 40:3.) Jemanjaji ŵakamwile chenene masengo gakulinganya msewu wa usimuwu ni chakulinga chakuti ŵandu ŵakwete mtima wambone akopoche mu Babulo Jwamkulungwa ni kwinjila mu paladaiso jwausimu ni kutandilasoni kulambila kweswela. Ana “masengo gakulinganya msewu” gapwatikagapo chichi? Kwende tukambilane gane mwa masengo gakulinganya msewuga.

Kwa yaka yejinji munyumamo mpaka kuja kwika mu 1919 C.E., achalume ŵakumjogopa Mlungu ŵakamuchisye nawo pamasengo gakulinganya msewu wakwakamuchisya ŵandu kuti akopoche mu Babulo Jwamkulungwa (Alole ndime 10-11)

10-11. Ana masengo ga kupulinta soni kugopolela Baibulo gakamuchisye chamtuli kuwandisya utenga wa m’Baibulo? (Alole chiwulili.)

10 Masengo ga kupulinta. Kutyochela mu yaka yamunyuma mpaka mu 1450, Baibulo ŵajikopelaga payala. Yeleyi yatendekasyaga kuti masengo gakukopelaga gajigaleje ndaŵi jelewu nambosoni kuti ma Baibulo gaŵeje gamnono soni gakudula mnope. Nambo kutandila pandaŵi jaŵatandite kamulichisya masengo machini gakupulintila ŵatandite kupulinta soni kugaŵa ma Baibulo gejinji.

11 Masengo gakugopolela. Kwa yaka yejinji ma Baibulo gejinji gasimanikwaga m’chiŵecheto cha Chilatinipe. Mwamti ŵandu ŵalijiganye mnope ni ŵaŵakombolaga kujipikanichisya. Nambo machini gakupulintila pagatandite kutupa, ŵandu ŵakogopa Mlungu ŵatandite masengo gagopolela Baibulo mu yiŵecheto yejinji. Apa sano ŵandu ŵaŵaŵalangaga Baibulo ŵakombolaga kulandanya yindu yaŵasalilaga achakulungwakulungwa wa dini ni yindu yisyesyene yajikusajiganya Baibulo.

Achalume ŵakumjogopa Mlungu ŵakamuchisye nawo pamasengo gakulinganya msewu wakwakamuchisya ŵandu kuti akopoche mu Babulo Jwamkulungwa (Alole ndime 12-14) c

12-13. Alondesye yaŵatite ŵakulijiganya Baibulo pakutanda kusisya yijiganyo ya dini syaunami cha mma 1835.

12 Mabuku gakamuchisya pakulijiganya Baibulo. Ŵakulijiganya Baibulo ŵakopochele mfundo syakusosekwa mnope paŵalijiganyaga Maloŵe ga Mlungu. Nambo kaneko achakulungwakulungwa ŵa dini ŵatumbile mnope paŵayiweni kuti ŵakulijiganya Baibuloŵa akwasalila ŵandu ŵane yindu yayikopochele pakulijiganya kwawo Baibulo. Mwachisyasyo mu 1835, achalume ŵakulupichika ŵatandite kukoposya tumapepala twele twatandite kusisya yijiganyo ya dini syaunami.

13 Kutandila cha mma 1835, mundu jwine lina lyakwe Henry Grew, jwalembile kapepala kakasalaga mwaŵelele ŵandu ŵawe. Jwalakwe jwasasile kuti Malemba gakusasala kuti umi wangawa uli mtuka wakusapeleka Mlungu, ngaŵa kuti tukusatenda kupagwa nawo mpela yagakusati pakwiganya madini gane. Mu 1837 George Storrs jwapatile kapepalaka pajwakwelaga sitima ja pamkuli. Ali akaŵalasile, jwalakwe jwakamulene ni yajwaŵalasileyo soni jwasimichisye kuti apatile yisyesyene. Mwamti kaneko jwalinganyisye yakuti ŵasalileje ŵane yindu yaŵaŵalasileyo. Mu 1842, jwalakwe jwaŵechete ngani mmalo gakulekanganalekangana ja mtwe wakutesya chidwi wakuti, “Kuwungunya Naga Ŵandu Ŵakusakala Ngakusawaga.” Myoyo yiŵalembile George Storrs yamkamuchisye jwachinyamata jwine lina lyakwe Charles Taze Russell.

14. Ana M’bale Russell ni achimjakwe ŵapindwile chamtuli ni masengo gakulinganya msewu wausimu gagatendekwe munyuma mwakwe? (Alole chiwulili.)

14 Ana M’bale Russell ni achimjakwe ŵapindwile chamtuli ni masengo gakulinganya msewu wausimu munyumamo? Jemanjaji pakulijiganya kwawo ŵawungunyaga m’mabuku soni mma Baibulo gakulekanganalekangana gagaliji gali galembedwe pandaŵijo. Jemanjaji ŵapindwilesoni mnope ni yindu yaŵawungunyisye m’Baibulo achalume mpela Henry Grew, George Storrs soni ŵane. Nombe M’bale Russell ni achimjakwe ŵakamwilesoni masengo gakulinganya msewu wausimu, mwakoposya mabuku soni tumapepala twejinji twakusala ngani sya m’Baibulo.

15. Ana ni yindu yambone yapi yayatendekwe mu 1919?

15 Mu 1919, Babulo Jwamkulungwa jwalepele kwagomeka ŵandu ŵa Mlungu. Mu chakachi “kapolo jwakulupichika ni jwalunda” jwawonechele kwa ŵandu ŵanganisyo syambone pa msewu wasambano wawawugulidwe wawuli “Msewu Weswela.” (Mat. 24:45-47) Tukwayamichila mnope ŵandu ŵakulupichika ŵaŵatandite “kulinganya msewu” welewu mundaŵi ja munyuma. Masengo gaŵakamwile jemanjaji gakamuchisye ŵandu kummanyilila chenene Yehofa soni chakulinga chakwe. (Mis. 4:18) Yeleyi yikamuchisye kuti ŵandu atendeje yindu yakamulana ni yakusasaka Yehofa. Jwalakwe jwangajembecheyaga kuti ŵandu chachenjeje umi wawo ndaŵi jimo. Mmalomwakwe ŵaswejesye ŵandu ŵakwe mwapanandipanandi. (Alole libokosi lyakuti, “Yehofa Akusiŵaswejesya Ŵandu Ŵakwe Mwapanandipanandi.”) Wosopewe mpaka tuŵe ŵakusangalala naga tukutenda yindu yosope yakumsangalasya Mlungu.—Akolo. 1:10.

“MSEWU WESWELA” ULI WEWUGULIDWE MPAKA APANO

16. Kutandila mu 1919, ana “Msewu Weswela” aŵele ali mkuwulinganya chamtuli? (Yesaya 48:17; 60:17)

16 Msewu uliwose ukusasosekwa kuwulinganya ndaŵi ni ndaŵi. Kutandila mu 1919, masengo gakulinganya “Msewu Weswela” gaŵele gali mkupitilisya pakusaka kwakamuchisya ŵandu ŵajinji kukopoka mu Babulo Jwamkulungwa. Kapolo jwakulupichika ni jwalunda juŵagambile kusagulidwa kwene jwatandite kukamula masengo mu 1921. Mwamti jwakopwesye buku jakwakamuchisya ŵandu kutanda kulijiganya yisyesyene ya m’Baibulo. Bukuji jaliji ja Chingelesi soni jakwete mtwe wakuti, The Harp of God, soni ŵajikopwesye chiŵandika mabuku 6 miliyoni m’yiŵecheto 36. Ŵandu ŵajinji ŵalijiganyisye yisyesyene kupitila m’bukuji. Pachangakaŵapa tupochele buku jambone jasambano ja Asangalaleje Mpaka Kalakala jatukukamulichisya masengo pakutendesya majiganyo ga Baibulo. Masiku gakumalisya gano Yehofa akukamulichisya masengo gulu jakwe pakupitilisya kupeleka malangiso gakwe pakusaka kutukamuchisya kuti tujendejepe pa “Msewu Weswela.”—Aŵalanje Yesaya 48:17; 60:17.

17-18. Ana “Msewu Weswela” ukusatulongolela kwapi?

17 Mpaka tusale kuti naga mundu jwine ajitichisye kutanda kulijiganya Baibulo nikuti akwete upile wakutanda kwenda pa “Msewu Weswela.” Ŵandu ŵane akusatanda kwenda pamsewuwu kwakandaŵi kamnono kaneko ni kuleka. Nambo ŵane ali ŵakusimichisya kwenda pa msewuwu mpaka ali ayiche kumbesi. Ana mbesi jeleji jili japi?

18 Kwa ŵandu ŵakwete chembecheyo chakwawula kwinani “Msewu Weswela” ukusiwalongolela ku “paladaiso jwa Mlungu” kwinani. (Chiw. 2:7) Nambo kwa ŵandu ŵakwete chembecheyo chakutama ni umi pachilambopa, msewuwu ukusiwalongolela ku umi wamlama panyuma pa ulamusi wa yaka 1,000 wa Yesu. Naga akwenda pamsewuwu masiku agano ngakusosekwa kuwujila munyuma. Ngakusosekwa kuleka kwenda mu msewuwu mpaka ali ayiche m’chilambo chasambano. Tukwasosela “ulendo wambone.”

NYIMBO NA. 24 Kwende ku Litumbi lya Yehofa

a Yehofa ŵawukolasile msewu wakuwanichisya wakutyochela ku Babulo kwawula ku Isalayeli kuti uli “Msewu Weswela.” Ana Yehofa ŵalinganyichisyesoni msewu welewu ŵakutumichila ŵakwe ŵa masiku agano? Elo ŵalinganyichisye. Kutandila mu 1919, C.E., ŵandu ŵajinji aŵele ali mkukopoka mu Babulo Jwamkulungwa ni kutanda kwenda pa “Msewu Weswela.” Wosopewe tukusosekwa kupitilisya kwenda pa msewu welewu mpaka tuli tuyiche kumalo kwatukwawula.

c KULONDESYA CHIWULILI: M’bale Russell ni achimjakwe akukamulichisya masengo mabuku gaŵalembile ŵandu ŵane ŵakumjogopa Mlungu munyumamo.