Ajawule pa ndandanda

Ajawule pa ndandanda wa yindu

NGANI JA PANDANDA | BAIBULO—JAKULUPWICE MWAKUSIMONJESYA

Baibulo Nganijijonasika

Baibulo Nganijijonasika

YAKUSAWUSYA YAYAPALI: Ŵakulemba soni ŵakopela Baibulo ŵajilembile pandandapo m’mipukutu jakupanganyidwa kutyocela ku mlulu ni ja mapende ga yinyama. (2 Timoteo 4:13) Mipukutuji jaliji jangasawusya konasika. Mwatuli?

Mipukutu jakupanganyidwa kutyocela ku mlulu jili jangalimba, jangakaŵa kucenga mtundu soni kufufutika. Richard Parkinson ni Stephen Quirke ŵaŵalijiganyisye ya yindu yakala ya ku Eguputo ŵaŵecete kuti, “Mipukutu jakupanganyidwa kutyocela ku mlulu mpaka jiteketuke. Pawujisunjile mipukutuji, jikusamelaga lungodowa nambosoni tulombo mpaka tulye mpukutuwu naga tuwusolele pasi.” Mipukutu jine ja mlulu paŵajipatile, komboleka ŵajilesile palyuŵa kapena pacinyesi yayikajonasile mipukutujo mwangasawusya.

Mipukutu ja mapende jili jakulimba kulekangana ni ja mlulu. Nambo mipukutu jeleji nombe najo jikusajonasika mwangasawusya naga jili pamalo gakusisima mnope kapena gacitukuta mnope, soni pacinyesi kapena palyuŵa. * Tulombo tukusanonyelasoni kulya mipukutuji. Ni ligongo lyakwe buku jine jatite, “Tukayicila naga mipukutu jakala jipalipe mpaka lelo.” (Everyday Writing in the Graeco-Roman East) Yikaŵe kuti mipukutu josope ja Baibulo jajonasice, apano tukaliji ŵangali utenga wakwe.

MUJAKULUPUCILE BAIBULO: M’malamusi ga Ayuda, mwaliji lilamusi lyakuti mwenye jwalijose ‘alembeje malamusi ga Mlungu m’buku jakwe,’ gagali mabuku nsano gandanda ga m’Baibulo. (Deuteronomo 17:18) Nambosoni mu ndaŵi ja ŵandumetume ŵandu ŵane ŵakopele mipukutu jejinji ja Baibulo jajasimanikwaga m’nyumba syakupopelela m’cilambo ca Yisalayeli soni ku Makedoniya. (Luka 4:16, 17; Masengo 17:11) Ana mipukutu jine jakalaji jakulupwice catuli kuti jiyiceje mpaka lelo?

MMipukutu jakalakala jaŵajisimene m’migawo mu mbanga ku Nyasa Jewe

Mundu jwine jwakulijiganya mnope ya mbali ja Baibulo ja Malangano ga Sambano lina lyakwe Philip W. Comfort ŵatite, “Ayuda ŵasungaga mipukutu ja Malemba m’migawo kuti jikajonasika.” Mwangakayicila, Aklistu ŵatendagasoni yeleyi. Mipukutu jine jakala ja Baibulo jisimanikwe m’migawo, m’yipinda, mu mbanga, nambosoni m’malo gane gangali mesi.

YAKUYICISYA YAKWE: Mipukutu jejinji jakala ja Baibulo jipalipe mpaka lelo. Jine mwa mipukutuji ŵajilembile yaka 2,000 yipiteyo. Pangali buku jine jakala jajikwete mipukutu ja yaka yamunyuma mnope kulandana ni Baibulo.

^ ndime 5 Mwacisyasyo, lilamusi lyakusala ya kulijimila pajika kwa cilambo ca America ŵalilembile pandandapo pa lipende. Apano yaka 250 nganiyimale cililembele, nambo lyajonasice mnope.