Ajawule pa ndandanda

Ajawule pa ndandanda wa yindu

NGANI JA PANDANDA | ANA MPAKA ASANGALALEJE CATULI NI MASENGO GAWO?

Yampaka Atende Kuti Asangalaleje ni Kamula Masengo Mwakulimbicila

Yampaka Atende Kuti Asangalaleje ni Kamula Masengo Mwakulimbicila

“Mundu jwalijose alye, amwe, soni asangalale ni yindu yambone yapatile ligongo lyakamula masengo mwamtawu. Yeleyi yili mtuka wakutyocela kwa Mlungu.” (Mlaliki 3:13) Pakuŵa Mlungu akusasaka kuti tusangalaleje ni masengo, ana nganiyiŵa yakupikanika kuti jwalakwejo ni jwampaka atulosye yatukusosekwa kutenda kuti tusangalaleje? (Yesaya 48:17) Yakusangalasya yili yakuti, jwalakwe atulosisye yeleyi m’Maloŵe gakwe, Baibulo. Kwende tulole yajikusasala Baibulo yampaka yitukamucisye kuti tusangalaleje ni masengo.

AGAWONEJE MASENGO GAWO KUŴA GAKUSOSEKWA

Cinga masengo gawo gali ga payala kapena iyayi, akusosekwa kumanyilila kuti ‘pana yakuyicisya yambone pa masengo galigose gakamwile mwakulimbicila.’ (Miyambo 14:23) Yakuyicisya yambone yakwe yatuli? Cimo mwa yindu yeleyi cili cakuti, kamula masengo mwakulimbicila kukusakamucisya kupata yakusosecela yetu. Tukusamanyilila kuti Mlungu ŵatesile cilanga cakuti ciŵasamalileje ŵakusamtumicila. (Matayo 6:31, 32) Nambo jwalakwe akusajembeceyasoni kuti m’weji tutendeje mbali jetu mwakulupicika kuti tuŵe cijumi.2 Atesalonika 3:10.

Tukusosekwa kugawona masengo getu mpela cakutukamucisya kuti tuŵe cijumi. Masengo gakusatukamucisya kuti tukwanilisye ukumu wetu. Joshua jwa yaka 25 ŵatite, “Kombola kupata yakulisamalilila kukusakutendekasya kuŵa jwakusangalala. Naga masengo gakusatukamucisya kutenda yeleyi, nikuti gakutenda yagakusosecela kuti gatendeje.”

Nambosoni, kamula masengo mwakulimbicila kukusatulimbikasya, atamose kuti kuli kwakusawusya. Nambo, kulimbicila masengo getu atamose gali mkuwoneka kuŵa gangasangalasya kapena gakusawusya, kucitukamucisya kuŵa ŵakusangalala ligongo lyakumanyilila kuti tukutenda yindu yambone. Tukusaŵa kuti tumasisye nganisyo syakutila kamula masengo mwakulimbicila. (Miyambo 26:14) M’yoyo, masengo gakusatukamucisya kuŵa ŵakusangalala. Aaron, jwatumsasile mu ngani jipite jila ŵatite, “Ngusasangalala ni mwangusapikanila pambesi pakamula masengo lisiku lyosope. Mwine mpaka mbe ndili mbesile, nambosoni masengo gangamwileje palisikulyo mwine pangali jwagaweni, nambo ngusamanyilila kuti ngombwele kutenda yine yakwe.”

ALIMBICILEJE KUTI AGAMANYILILE CENENE MASENGO GAWO

Baibulo jikusasala ya jwamlume ‘jwakupakombola kamula cenene masengo gakwe,’ soni ya jwamkongwe “jwakusakamula masengo mwakusangalala.” (Miyambo 22:29; 31:13) Kamula masengo cenene ngakukusagamba kwika jika. Soni ŵane mwa m’weji ngatukusasangalala kutenda yindu yayikusatulema mnope. Komboleka kuti lyeleli ni ligongo lyakwe ŵajinji ŵangasangalala ni masengo gawo. Ŵangalimbicila pamasengo gawo kuti agamanyilileje cenene.

Nambo yisyesyene yakwe ni yakuti, mundu mpaka asangalale ni masengo galigose naga akulijiganya ni mtima wosope kuti agatendeje cenene. William jwa yaka 24 ŵatite, “Paukamwile masengo mwakulimbicila ni kulola yakuyicisya ya kulimbicilako, ukusasangalala mnope. Nambo naga ukwamba kamula masengo mwakata kapena kamula mwaulesi ngawukusasangalala.”

AGANICISYEJE YA UMBONE WA MASENGO GAWO KWA ŴANE

Aŵambaleje kwamba kuganisya ya winji wa mbiya syakusapata. Mmalo mwakwe, aliwusyeje yiwusyo mpela yakuti, ‘Ana ligongo cici masengoga gali gakusosekwa? Ana mpaka citendekwe cici ndili ndesile kamula masengoga kapena ndili nganinagakamula cenene? Ana masengo gangusakamula gakusakamucisya catuli ŵane?’

Ciwusyo cakumalisyaco cili cakusosekwa kuciganicisya mnope, ligongo masengo gakusasangalasya naga gakutukamucisya kuti twakamucisyeje ŵane. Yesu ŵaŵecete kuti, “Kupeleka kukusampa upile mundu kulekangana ni kupocela.” (Masengo 20:35) Yindu yatukusatenda yikusakamucisya ŵakusuma soni abwana ŵetu. Nambo panasoni ŵane ŵakusapata cikamucisyo ligongo lya kamula kwetu masengo mwakulimbicila. Ŵandu ŵeleŵa ali ŵamwiŵasa mwetu, soni ŵane ŵakulaga.

Ŵamwiŵasa mwetu. Naga jwamlume akusalimbicila masengo kuti akomboleje kwasamalila ŵamwiŵasa mwakwe, nikuti jwalakwe akusakamucisya ŵamwiŵasawo m’matala gaŵili. Candanda, jwalakwe akusalolecesya kuti ŵamwiŵasawo akwete yakusosecela ya paumi mpela yakulya, yakuwala, soni pagona. Kutenda yeleyi kukusamkamucisya jwamlume kwanilisya ukumu waŵampele Mlungu ‘wakwakamucisya acalongo acimjakwe.’ (1 Timoteo 5:8) Caŵili, ŵamwiŵasa wosope akusalijiganya kamula masengo mwakulimbicila ligongo lya kulimbicila kwa mtwe wa liŵasa. Shane, jwatumsasile mungani jipite jila ŵatite, “Baba ŵangu ali cisyasyo cambone pakamula masengo. Ali mundu jwacilungamo jwaŵele ali mkukamula masengo paumi wakwe wosope, mnopemnope ga ukalipentala. Nalijiganyisye pa cisyasyo cawo kusosekwa kwakamula masengo ni makono gangu, pakutenda yindu yampaka yakamucisye ŵandu ŵane.”

Ŵakulaga. Ndumetume Paulo ŵalimbikasisye Aklistu ‘kamula masengo mwakulimbicila . . . kuti apate kandu kakwapa ŵakulaga.’ (Aefeso 4:28) Kusala yisyene, naga tukusalimbicila kamula masengo kuti tulisamalile, soni kusamalila ŵamwiŵasa mwetu, tucikombolasoni kwakamucisya ŵakulaga. (Miyambo 3:27) M’yoyo mpaka tuŵe ŵakusangalala ligongo lyakwakamucisya ŵane kutyocela pa masengo gatukamwile mwakulimbicila.

ATENDEJE YAKUPUNDA YAKUSOSEKWA KUTENDA

Pa Kulalicila kwa Petumbi, Yesu ŵatite, “Naga mundu akumkanganicisya kwenda najo mkuli umpepe, mjende najo mikuli jiŵili.” (Matayo 5:41) Ana mpaka ajikamulicisye masengo catuli songa ja mu lilembali pa masengo gawo? M’malo mwakwamba kutenda yakusosekwa kutenda, asosesoseje mapesa gakutendela yakupunda pelepo. Akoleje yakulinga, mpela kulinga kamula masengo gawo cenene mnope kapena mwakwanguya kupunda ndaŵi syosope. Akoleje lung’wanu ni yindu atamose yamwanamwana yakwayana ni masengo gawo.

Kutenda yindu yakupunda yakusosekwa kutenda, kucakamucisya kusangalala ni masengo gawo. Ligongo cici? Ligongo wawojo ni ŵakugalamulila masengogo. Akutenda yejinji ligongo lyakuti wawojo akusaka, ngaŵaga ligongo lyakwakanganicisya. (Filimoni 14) Yeleyi yikutukumbusya songa ja pa Miyambo 12:24 jajikusati, “Ligasa lya mundu jwakulimbicila masengo licilamulila, nambo magasa ga mundu jwaulesi gacikamula masengo gaukapolo.” Mwine ŵamnono mwa m’weji tuciŵa acikapolo kapena tucikamula masengo mwakutukanganicisya. Nambope, mundu jwakusatenda yamnono akusapikana mpela ali kapolo, ligongo lyakuti ndaŵi syosope ŵandu akusam’ŵenda kuti ŵatendeleje yejinji. Nambo mundu jwakusatenda yakupunda yakusosekwa kutenda ligongo lyakusaka kwakwe akusaŵa kuti akulamulila umi wakwe, soni yakutenda yakwe mpaka kalakala.

AMANYILILEJE YINDU YAKUSOSEKWA MNOPE

Ŵandu akusakumbila ŵakusalimbicila masengo. Nambo tukusosekwa kumbucila kuti panasoni yine yakusosekwa kutenda, ngaŵaga masengope. Kusala yisyene Baibulo jikusalimbikasya mtawu. (Miyambo 13:4) Nambo jangalimbikasya kamula masengo mwakupundanganya mnope. Lilemba lya Mlaliki 4:6 likusati, “Kupumulila panandi kuli cenene kulekangana ni kamula masengo mwamtawu ni kuwutusyaga mbungo.” Ana yeleyi yikugopolela cici? Mundu jwakusakamula masengo mwakupundanganya jwangasangalala ni yakusapata pamasengo gakwe naga masengogo gakusammalila ndaŵi, soni macili gakwe. Kuŵeceta kwine mpaka tujile kuti, masengo gakwe gakusaŵa gangali mate mpela ‘akuwutusya mbungo.’

Baibulo mpaka jitukamucisye kuti tugawoneje masengo mwakuŵajilwa. Atamose kuti jikusati tulipeleceje pamasengo getu, nambo jikusatukalamusya kuti ‘tusaguleje yayili yakusosekwa mnope.’ (Afilipi 1:10) Ana yindu yapi yayili yakusosekwa mnope? Yindu mpela kunguluka ni ŵamwiŵasa mwetu soni acimjetu. Nambo cakusosekwa mnope cili kutenda yindu yausimu, mpela kuŵalanga Baibulo ni kuyiganicisya mwakusokoka yauŵalasileyo.

Ŵandu ŵakusamanyilila yakusosekwa mnope paumi akusasangalala mnope ni masengo gawo. William, jwatumsasile kundanda jula ŵatite, “Jumo mwa mabwana gangu gakala akwete cisyasyo cambone pa kakamule ka masengo. Akusalimbicila masengo, soni akusapikangana ni ŵamasengo ŵakwe ligongo lyakamula cenene masengo. Nambo pambesi pa lisiku ali amalisisye masengo galisikulyo, jwalakwe akusaliŵalila ya masengo gakwe ni kuŵika nganisyo syakwe syosope pa liŵasa lyakwe, soni kulambila. Jwele munduju kwa une, ali jumo mwa ŵandu ŵangusinamanyilila kuŵa ŵakusangalala!”